مقتل
مقتل هم به معناى محلّ قتل است، هم کتابى که دربارۀ شرح قتل حسین بن على(ع) و واقعۀ کربلا نوشته شده باشد.
مفهوم
به نقل دهخدا، مقتل، جایى و زمینى که کسى در آنجا کشته شده باشد.البته به معناى جایى و عضوى از بدن نیز گفته که اگر تیر یا تیغى بر آنجا وارد آیدو سبب قتل شخص مى‌شود.
به انگیزۀ زنده نگهداشتن یاد حادثۀ عاشورا و شهداى کربلا،از صدر اسلام تا کنون، همواره کتابهایى بعنوان«مقتل»نوشته شده و مى‌شود.
کتابهای مقتل
شیخ آقا بزرگ تهرانى بیش از هفتاد کتاب را با همین عنوان نام مى‌برد که به حادثۀ کربلا مربوط مى‌شود [۱] و«مقتل» اصبغ بن نباته، از یاران على(ع) را اوّلین مقتلى مى‌داند که نگاشته شده است. [۲] نام برخى از مقتلهاى معروف از این قرار است:
- «مقاتل الطالبیّین»: نوشتۀ ابو الفرج اصفهانى(م ۳۵۶)که در شرح حال و ذکر اسامى شهداى فرزندان ابوطالب است. این کتاب به فارسى نیز ترجمه شده است: «سر گذشت کشته‌شدگان از فرزندان ابوطالب»، سید هاشم رسولى محلاتى
- «مقتل ابى مخنف»: نوشتۀ لوط بن یحیى بن سعید بن مخنف،معروف به ابو مخنف که دربارۀ حوادث عاشورا است. این کتاب نیز به فارسى ترجمه شده است. اخیرا با نام«مقتل الحسین و مصرع اهل بیته و اصحابه فى کربلا»در ۲۳۰ صفحه توسّط مؤسّسةالوفاء چاپ شده‌است.
- «مقتل خوارزمى»: متن تاریخى مربوط به حوادث کربلاست،در دو جزء که توسّط موفّق بن احمد مکّى خوارزمى(م ۵۶۸)تألیف شده و اغلب مطالبش را از تاریخ ابن اعثم(م 314)نقل کرده است.
- «مقتل الحسین»: عبدالرزاق المقرم(م ۱۳۹۱ ق در نجف)که دربارۀ نهضت حسینى است و وقایع کربلا از خروج امام حسین(ع) از مدینه تا حوادث پس از عاشورا را در بر دارد.
کتابهاى مقتل دیگرى هم معروف است،همچون: نفس المهموم، لهوف، منهاج الدّموع، العیون العبرى، مثیر الاحزان، روضة الشهدا، اسرار الشهادة، منتهى الآمال، بحار الانوار ج ۴۵ و...