میرزا محمد داوری شیرازی

میرزا محّمد متخلّص به «داوری» سومین پسر وصال شیرازی است.

میرزا محمد داوری شیرازی
نام اصلی	میرزا محمد داوری
زمینهٔ کاری	شاعر و خوشنویس
زادروز	1238 ه.ق شیراز
پدر و مادر	وصال شیرازی
تخلص	داوری

زندگینامه

او درسال 1238 ه.ق. متولد شد. علوم ادبی و ریاضی و حکمت الهی و آداب سخنوری و خوشنویسی و نقاشی را در محضر پدر و برادر بزرگترش به نام وقار آموخت و فنون نقاشی و چهره نگاری و نیز زبان و ادبیات ترکی را از حاجی اسدالله فرا گرفت. در شعر به مرتبه‌ای از کمال رسید که منتقدان و شعر شناسان او را برتر از پدرش، وصال می‌دانند. دکتر حمیدی شیرازی در ضمن بحث از شعر دورۀ قاجاریه می‌نویسد: «داوری گل سرسبد خانوادۀ وصال است و با آنکه زود از دنیا رفته یک دنیا ذوق و لطف از خود به یادگار گذاشته. سبک اصلی او را این جهت قصیده‌سرایی می‌توان گفت که این نوع شعر در دیوان او بیشتر از سایر انواع شعر یافت می‌شود؛ والّا در اقسام سخن بیش و کم مهارت و هنرمندی داشته. اکثر مسمط‌های او که به سبک و شیوۀ مسمطات منوچهری پرداخته شده، از جهت لفظ و معنی بهترین مسمّط‌های زبان فارسی است. ترجیح‌بندها و ترکیب بندها و سایر اقسام شعری که از او باقی مانده غالباً خواندنی و لذت‌بخش و بر ذوق سرشار و لطف بیان وی شاهدی حیّ و حاضر است.» داوری شیرازی انواع شعر از غزل،‌ قصیده، مثنوی، مرثیه و قطعه را نیکو سروده و اشعار فراوانی در مدح رسول اکرم و منقبت علی‌بن ابیطالب ‌علیه‌السلام، دارد. اشعار داوری از تازگی و کیفیت خاصی برخوردار است به طوری که معانی و مضامین و طرز ادا کلام وی، در دیگر دواوین، کمتر می‌توان یافت و صبغۀ سخن وی کاملاً از دیگر شعرا ممتاز است. بیشتر قصاید وی در نعمت رسول اکرم و ائمه اطهار و مدح ناصرالدین شاه و شاهزادگان و حکّام فارس است. در دیوان وی بخش ویژه‌ای به نام بخش مراثی دیده می‌شود که در آن مضامینی چون ذکر مصیبت جناب سیدالشهدا، مصیبت حضرت علی‌ بن حسین، خطاب علی ‌بن حسین با سر مطهر پدر، جواب سر مطهر به حضرت سجاد، مصیبت حضرت قاسم، مصیبت حضرت علی‌اکبر، خطاب به آب فرات و آمدن طایفۀ بنی‌اسد در صحرای کربلا برای دفن شهدا است. مراثی در دیوان وی در قالب‌های قصیده و ترکیب‌بند سروده شده است. می‌توان داوری شیرازی را صاحب دو نگاه به حماسۀ عاشورا دانست. گاه با نگاهی سرشار از عاطفه به سرودن اشعار پرداخته و گاه با مشرب عارفانه به این موضوع نگریسته است.

کتابشناسی

• دیوان داوری شیرازی، به کوشش حبیب الله طالب زاده. تهران: طالب زاده، 1380.