جواد رستم شیرازی

جواد رستم شیرازی (متولد 1298 اصفهان، درگذشته 1384 اصفهان) وی مینیاتوریست، نقاش، طراح فرش بوده که از برجسته ترین نقاشان ایران در دوره معاصر است. رستم شیرازی نزدیک به سی سال استاد هنرستان هنرهای زیبا اصفهان بوده و شاگردان بسیاری را نزد وی آموزش هنری دیده‌اند. آثار مینیاتور، تذهیب و همچنین فرشهای با ارزشی که طراحی نموده در موزه‌های مختلف داخلی و خارجی نگهداری می‌شوند.

زندگی

جواد رستم شیرازی در سال 1298 در «محله نو» اصفهان بدنیا آمد. در پنج سالگی از پدر بزرگش قلمدان نقاشی شده‌ای را به مناسب هدیه نوروز دریافت کرد که زمینه ساز علاقه و حضور وی در دنیای هنر گشت، به طوریکه نقش‌های روی آن قلمدان نخستین الگوهای نقاشی اش گشتند. از اینرو با تشویق والدینش از پنج سالگی نزد استاد «وزیرزاده» فراگیری مبانی علمی نقاشی را آغاز کرد و دو سال شاگرد ایشان بود. در این دوران صحنه‌های زنجیر زنی و روضه خوانی را به تصویر می‌کشید. همچنین از درس استاد «تیکران» که در جلفا برگزار می‌شد، در زمینه نقاشی طبیعت استفاده نمود. دوره شش ساله ابتدایی را در دبستان علمیه و به مدت پنج سال به پایان برد. در این دوره نگاره‌ای از چهره مدیر دبیرستان، فردوسی و «لرد بادن پاول» (رییس جمعیت پیش آهنگی جهان) به تصویر کشید که مورد توجه معلمانش قرار گرفت و در سالن پیش آهنگی مدرسه نیز نصب شد.

در سال 1314 وارد دبیرستان سعدی شد و تحصیلاتش را ادامه داد، سپس با گشایش هنرستان هنرهای زیبا اصفهان در سال 1315 وارد این مرکز آموزشی شد. وی یکی از نخستین هنرجویان این هنرستان بود و دوره‌های نقاشی ایرانی، نقشه فرش و تذهیب را گذراند. در هنرستان رشته مینیاتور را انتخاب کرد و به مدت پنج سال در این رشته آموزش دید و به عنوان شاگرد ممتاز فارغ التحصیل شد. در این زمان عیسی بهادری استادش بود و با سید ضیاءالدین امامی و عباسعلی پور صفا نیز هم دوره بود.

بعد از پایان هنرستان در سال 1320 در کنکور دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پذیرفته شد، که آن زمان هنرکده دانشگاه تهران نامیده می‌شد. در هنرکده نیز از استادانی همانند: علی محمد حیدریان، محسن فروغی و آفتاندالیان بهره‌ها برد.

همزمان در نمایشگاه مینیاتور اصفهان شرکت کرد و رتبه نخست را دریافت نمود. در سال 1322 با توجه به اینکه مقام نخست رشته نقاشی را کسب کرده بود، به مدت شش ماه بورسیه اروپا را گرفت. در این دوران بر روی سبک نقاشی‌های در انگلستان، فرانسه، هلند و ایتالیا به مطالعه پرداخت و نمایشگاه‌هایی برگزار نمود.

وی در این مدت نفشه‌های زیبایی از فرشهای اصیل اصفهان و ایران را طراحی و نقاشی نمود که در انگلستان بجای مانده‌است. در این سفر با حضور در موزه‌های آنجا با آثار هنرمندان چین و ژاپن نیز آشنا گشت که این تجربه تاثیر سازنده‌ای بر کارهایش داشته‌است. بعد از بازگشتش به ایران برای مدت کوتاهی در کارخانه رویال کارپت طراحی نقشه فرش را بر عهده داشت و دوره کوتاهی نیز در آموزش و پرورش مشغول گشت.

سپس پیشنهاد همکاری عیسی بهادری، مدیر هنرستان هنرهای زیبا اصفهان را پذیرفت و در سال 1322 به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد. وی به مدت سی سال در این سمت انجام وظیفه کرد و شاگردان نامور بسیاری را نیز پرورش داد. در کنار تدریس در هنرستان در کارگاه شخصی اش در زمینه‌های مختلف هنری طراحی می‌کرد که طراحی فرش، تذهیب و طراحی گچبری از آن جمله می‌باشد. وی بعد از تلاش صادقانه اش در سال 1354 از خدمات دولتی بازنشسته شد.

وی به لحاظ شخصیتی الگوی شایسته‌ای بود و در زمینه آموزش هنر نیز بلندنظرانه یافته‌هایش را به شاگردانش منتقل می‌کرد. استاد در خصوص نقش همسرش در زندگی هنری او چنین بیان می‌کند: «رستم شیرازی نقش همسرش را در زندگی هنری خود چنین بیان می‌کند: «همسرم در طول زندگی هنری من بسیار کمکم کرده و در واقع زندگی را او اداره کرد تا من به امور هنری ام برسم و من همیشه می‌خواستم به ایشان هدیه‌ای تقدیم کنم تا این که پس از 48 سال موفق شدم یک تابلو را که در سن 72 سالگی کشیده‌ام، به ایشان تقدیم کنم.»

وی در سالهای بازنشستگی نیز به فعالیت در زمینه طراحی، مینیاتور و آموزش ادامه داد تا در خرداد سال 1384 از دنیا رفت.

آثار

تابلو فرش ثارالله اثر جواد رستم شیرازی

وی بیش از سیصد اثر مینیاتور آفریده که برخی از آنها شهرتی جهانی دارند. همچنین در کنار طراحی‌های هنری در زمینه برجسته کاری با طلا و نقره، قلمزنی، منبت کاری، معرق چوب آثاری زیبا خلق کرده‌است. برخی از آثار برجسته وی چنین می‌باشند:

• طراحی نقشه فرشهای با ارزشی همانند: تابلو فرش «ثارالله»
• فرش نفیس به نام «بهارستان» در مجلس شورای ملی به شکل مربع با ضلع 11 متر
• طراحی بخشهایی از نقشهای تزیینی هتل عباسی
• مرمت نقاشی کاخ‌های دوره صفویه اصفهان
• مرمت کاشی‌های موزه چهل ستون در سال 1327
• طراحی‌های گچبری وی در کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه کویت
• نگهداری اثری از وی در موزه سلطنتی انگلستان.
• نگهداری برخی از آثارش مینیاتور در موزه هنرهای ملی ایران
• نگهداری فرش‌های طراحی شده از ایشان در موزه هنرستان هنرهای زیبا اصفهان

افتخارها

• دریافت نشان افتخار از طرف انجمن ادبی ایران و انگلستان در نمایشگاه تهران.
• دریافت نشان طلا و دیپلم افتخار از نمایشگاه بروکسل در سال 1958.
• دریافت نشان درجه یک هنری معادل با دکترای هنر در سال 1367 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران.

شاگردان

محمود فرشچیان، امیر هوشنگ جزی زاده، اکبر مصری پور، شاه‌جانیان، ابراهیمیان، بهرام طاهری، علی والیان، برادران اخوت پور، بهمن‌زاده، برادران سعیدی فر، علی والیان، طلایی، منصوریان، یسایی شاجانیان، کاوش و بهزاد رستم شیرازی از آن جمله می‌باشند.

نکوداشت

وی در طول دهها سال فعالیتش بارها مورد تقدیر و تشکر قرار گرفت. همچنین در مراسمی که از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در روز 18مهرماه 1379برگزار شده بود به طور ویژه مورد تجلیل قرار گرفت. در بهار سال 1385 در برنامه تلویزیونی «دیدار آشنا» که از شبکه دو سیما پخش می‌گشت، گوشه‌هایی از زندگی هنری و فعالیتهای وی به تصویر کشیده شد. در مراسمی که در سال 1387 برای احیاکنندگان هنرستان هنرهای زیبا اصفهان برگزار شده بود با توجه به درگذشت ایشان، از خانواده اش تجلیل شد.

جستارهای وابسته

هنرستان هنرهای زیبا اصفهان مینیاتور

پیوند به بیرون

منبع: ویکی پدیا

پی نوشت

«معرفی هنرمندان». سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان. «رستم شیرازی، جواد». به اصفهان رو. «جواد رستم شیرازی». زنده رود. «رستم شیرازی، جواد». پایگاه تخصصی فرش دستباف. «جواد رستم شیرازی». قالی ایران. «جواد رستم شیرازی». به اصفهان رو. تیمایی، فریدون. «با موزه هنرهای ملی آشنا شوید». مرکز اسناد و مدارک میراث فرهنگی. «اعطای نشان درجه یک هنری به 52 هنرمند». کیهان فرهنگی. «هنرستان نقاشی در اصفهان». درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان. «زندگی نامه اکبر مصری پور». وبسایت اکبر مصری پور. «شبکه دو سیما به دیدار فخری خوروش و ارحام صدر می‌رود». به خبرگزاری مهر. «بزرگداشت خادمان هنر اصفهان با حضور استاد محمود فرشچیان». روزنامه ایران شنبه 11 خرداد 1387. منابع طاهری، محمد. گلشن نام آوران. نشر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری. کاویانی، مصطفی. «معرفی چند چهره درخشان هنر معاصر اصفهان». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. بهار و تابستان 1379، شماره 20 و 21، ص 193- 196. تیمایی، فریدون. «با موزه هنرهای ملی آشنا شوید». هنر و مردم. مرداد 1343 شماره 22، ص 32-37. «نمایشگاه آثار هنرهای تجسمی کشور در موزه هنرهای معاصر». کیهان فرهنگی. بهمن 1367، سال پنجم، شماره 59، صفحه 58. هندیانی، امین. سالنامه جاودانه‌های ایران.