حکیم الهی قمشهای: تفاوت میان نسخهها
T.ramezani (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
حکیم، ادیب، عارف، شاعر و مترجم نامور حضرت آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشهای در سال 1283 ه. ش. در «قُمشه» از توابع اصفهان متولد شد. پدرانش از سادات بحرین بودند که در زمان نادر شاه به ایران آمده و در قمشه سکونت گزیدند. دروس مقدماتی را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس راهی اصفهان و بعد مشهد گردید و به تحصیل و تکمیل دانش پرداخت و پس از سپری کردن دوران تحصیل به تهران آمد و به عنوان استاد دانشگاه الهیات به تدریس فلسفه و دیگر علوم اسلامی پرداخت و در کنار تدریس و تهذیب نفوس و تربیت شاگردان به تدوین آثار ارزشمند علمی پرداخت و سرانجام در 25 اردیبهشت سال 1352 شمسی مطابق با 12 ربیع الثانی 1393 قمری در حالی که به کار علمی و تحقیق مشغول بود از دنیا رحلت فرمود. | حکیم، ادیب، عارف، شاعر و مترجم نامور حضرت آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشهای در سال 1283 ه. ش. در «قُمشه» از توابع اصفهان متولد شد. پدرانش از سادات بحرین بودند که در زمان نادر شاه به ایران آمده و در قمشه سکونت گزیدند. دروس مقدماتی را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس راهی اصفهان و بعد مشهد گردید و به تحصیل و تکمیل دانش پرداخت و پس از سپری کردن دوران تحصیل به تهران آمد و به عنوان استاد دانشگاه الهیات به تدریس فلسفه و دیگر علوم اسلامی پرداخت و در کنار تدریس و تهذیب نفوس و تربیت شاگردان به تدوین آثار ارزشمند علمی پرداخت و سرانجام در 25 اردیبهشت سال 1352 شمسی مطابق با 12 ربیع الثانی 1393 قمری در حالی که به کار علمی و تحقیق مشغول بود از دنیا رحلت فرمود. | ||
خط ۱۱۵: | خط ۱۰۵: | ||
{{ب| کشتهی حق هستی مطلق شود|نیست فنا باقی بالحق شود <ref>نغمهی حسینی؛ ص 37.</ref> }} | {{ب| کشتهی حق هستی مطلق شود|نیست فنا باقی بالحق شود <ref>نغمهی حسینی؛ ص 37.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===کربلا کجاست=== | ===کربلا کجاست=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۱۴۰: | خط ۱۲۸: | ||
{{ب| هر که سر انداخت در این آستان|گشت سرافراز به هر دو جهان <ref>همان؛ ص 76.</ref> }} | {{ب| هر که سر انداخت در این آستان|گشت سرافراز به هر دو جهان <ref>همان؛ ص 76.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}}{{شعر}} | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| خیمه زد آن شاه چو در کربلا|با همه اصحاب و سپاه ولا }} | {{ب| خیمه زد آن شاه چو در کربلا|با همه اصحاب و سپاه ولا }} | ||
خط ۱۷۷: | خط ۱۶۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== شب عاشورا === | |||
===شب عاشورا=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۳۳۴: | خط ۳۱۸: | ||
{{ب| تا دهم از غصّه به محشر نجات|امّت پیغمبر ختمی صفات <ref>همان؛ ص 129- 130.</ref> }} | {{ب| تا دهم از غصّه به محشر نجات|امّت پیغمبر ختمی صفات <ref>همان؛ ص 129- 130.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۳۶۳: | خط ۳۴۶: | ||
{{ب| آن گُرُه سنگدل دوزخی|وه که ندادند به وی پاسخی <ref> همان؛ ص 132.</ref> }} | {{ب| آن گُرُه سنگدل دوزخی|وه که ندادند به وی پاسخی <ref> همان؛ ص 132.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> چون که در افتاد شه بیمعین</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">از زبر اسب به روی زمین </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> خواهر غمدیدهی زار و فگار</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">زینب محزون ز حرم اشکبار </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> رو به عمر کرد که ای بیحیا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">مینگری قتل امام هدی </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> مینگری زار چنین میکشند</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">سبط نبی را و نداری گزند </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> وای بر آیین تو ای سنگدل</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">ای ز تو ذرّات جهان تنگدل </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> نالهی زینب دل او کرد زار</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">گشت ز غم چشم عمر اشکبار </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> روی ولی جانب دیگر فکند</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">سنگدلی کرد لعین تا به چند </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گشت عمر زار و ندادش جواب</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">بار دگر کرد به لشکر خطاب </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گفت که ای قوم تبه روزگار</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">ای گُرُه سنگدل نابکار </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> زین همه خلق ای سپه کج نهاد</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">نیست یکی مسلم نیک اعتقاد </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> مسلمی ای وای میان شما</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">نیست یکی تا نگرد حال ما </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آه که آهش دل گردون فروخت</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">وز سپه شوم یکی دل بسوخت </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آن گُرُه سنگدل دوزخی</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">وه که ندادند به وی پاسخی <ref> همان؛ ص 132.</ref> </span> | |||
|} | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| خیل ستم سوی حرم تاختند|غارتیان ولوله انداختند }} | {{ب| خیل ستم سوی حرم تاختند|غارتیان ولوله انداختند }} | ||
خط ۴۵۱: | خط ۴۸۵: | ||
{{ب| گر قلم این سوی عنان کش زند|بر دو جهان نقش وی آتش زند <ref>همان؛ ص 134.</ref> }} | {{ب| گر قلم این سوی عنان کش زند|بر دو جهان نقش وی آتش زند <ref>همان؛ ص 134.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}}<br /> | ||
===خطبهی امام سجّاد=== | ===خطبهی امام سجّاد=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۴۶۹: | خط ۵۰۱: | ||
{{ب| گوش بدان شاه نکرد آن شریر|بود ز بس غَرّه به تاج و سریر }} | {{ب| گوش بدان شاه نکرد آن شریر|بود ز بس غَرّه به تاج و سریر }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}}<br />'''حضرت سجّاد (ع) در خطبهای مفصّل و مشروح در مسجد شام، مقامات عالیهی آل علی (ع) را بیان فرمود و خلق را از جلالت خویش آگاه کرد:''' | ||
'''حضرت سجّاد (ع) در خطبهای مفصّل و مشروح در مسجد شام، مقامات عالیهی آل علی (ع) را بیان فرمود و خلق را از جلالت خویش آگاه کرد:''' | |||
خط ۴۸۴: | خط ۵۱۳: | ||
{{ب| سبط رسولم، شرف عالمم|نسل علی فخر بنی آدمم}} | {{ب| سبط رسولم، شرف عالمم|نسل علی فخر بنی آدمم}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گفت پس از حمد و ثنای خدا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">کی گُرُه شامی دور از هدی </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید شما گمرهان</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">کیستم این لحظه نمایم بیان </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> من که در این سلسله در آتشم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">زادهی وحیم ملک دانشم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> سبط رسولم، شرف عالمم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">نسل علی فخر بنی آدمم</span> | |||
|} | |||
خط ۴۹۹: | خط ۵۴۵: | ||
{{ب| زمزم عشقم به صفا محفلم|سرّ منایم، عرفات دلم }} | {{ب| زمزم عشقم به صفا محفلم|سرّ منایم، عرفات دلم }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید انَا بْنُ الصَّفا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">قبلهی دین کعبهی اهل وفا </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> قبله منم کعبه منم حج منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">خسرو دین شاه متوّج منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> عمره منم طوف منم حق منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">در دو جهان والی مطلق منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> زمزم عشق آبروی روی من</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">سعی صفا سرّ منی سوی من </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> زادهی طاها شهِ اسراستم <ref>منظور شب اسراء است.</ref> </span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">راهرو مسجد اقصا ستم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> زمزم عشقم به صفا محفلم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">سرّ منایم، عرفات دلم </span> | |||
|} | |||
خط ۵۱۶: | خط ۵۸۷: | ||
{{ب| روح القدس محرم اجلال من|بوسه زنان بر حجر خال من }} | {{ب| روح القدس محرم اجلال من|بوسه زنان بر حجر خال من }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید شناسا شوید</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">جهد کنید از پی عیسی شوید </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> نوح منم آدم اوّل منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">شش صحف وحی مأؤّل منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> موسی و عیسای ملک فرّ منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">روح قدس بنده و قیصر منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> در فلک عشق مسیحا ستم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">طور تجلّی گه موسا ستم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> محرم و احرام و حرم خانهام</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">شاهد و شمع و شه کاشانهام </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> نور خدا شمس هدایت منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">حجّت حق هادی امت منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> روح القدس محرم اجلال من</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">بوسه زنان بر حجر خال من </span> | |||
|} | |||
خط ۵۳۵: | خط ۶۳۵: | ||
{{ب| مهر من است آیت مهر خدا|قهر من است آتش قهر خدا }} | {{ب| مهر من است آیت مهر خدا|قهر من است آتش قهر خدا }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید بدانید هان</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">خسرو اسلام منم در جهان </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> میوهی عصمت منم از باغ وحی</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">نور دل و دیدهی ما راغ وحی </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> بلبل عرشم دم رحمان منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">شاخهی طوبی گل رضوان منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> روی من است آیت صبح ولا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">موی من است آفت شام بلا </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> صبح ازل چشم جهان بین من</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">شام ابد طرهی مشکین من </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> میر منم لیلهی اسرا منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">صور منم محشر کبری منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> جنّت فردوسم و رضوان رخم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">خلد برین بزمِ ملک پاسخم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> مهر من است آیت مهر خدا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">قهر من است آتش قهر خدا </span> | |||
|} | |||
خط ۵۵۲: | خط ۶۸۵: | ||
{{ب| طائر قدسم ملک رحمتم|هر دو جهان زیر پر همّتم }} | {{ب| طائر قدسم ملک رحمتم|هر دو جهان زیر پر همّتم }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید که من کیستم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">زین گُرُه خاکنشین نیستم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> عرش خدایم قلم قدرتم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">لوح قضایم رقم دولتم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> سدره منم طوبی و کوثر منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">بر سر شاهان حق افسر منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> معنی تورات و زبور حقّم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">مظهر قرآن و ظهور حقّم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> قاب دو قوسم فَتَدَلّاسْتَم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">این همه لایند من الّاسْتَم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> خضر منم رهبر آب حیات</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">معطی جان هادی راه نجات </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> طائر قدسم ملک رحمتم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">هر دو جهان زیر پر همّتم </span> | |||
|} | |||
خط ۵۷۱: | خط ۷۳۳: | ||
{{ب| خارجیام خواند یزید از عناد|دین منم ای مردم بیدین و داد }} | {{ب| خارجیام خواند یزید از عناد|دین منم ای مردم بیدین و داد }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید نژاد مرا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">پاک نیاکان ز نهاد مرا </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> هاشمیام مصطفوی دولتم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">فاطمیام مرتضوی صولتم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> در حسبم شاهد اهل وفا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">در نسبم نور دل مصطفی </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> شعشعهی زهرهی زهرا ستم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">بارقهی محشر کبرا ستم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> من گهر و نُه صدفم آسمان</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">من عَلَم و حجت اهل زمان </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> مِنطقهی <ref>منطقه: کمربند.</ref> چرخ مقرنس <ref>چرخ مقرنس: گنبدی شکل.</ref> منم</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">گوهر نُه قلزم <ref> قلزم: دریا.</ref> اطلس منم </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> من کیام ای مردم بیعقل و دین</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">قائمه عزّت عرش برین </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> خارجیام خواند یزید از عناد</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">دین منم ای مردم بیدین و داد </span> | |||
|} | |||
خط ۵۸۲: | خط ۷۷۷: | ||
{{ب| از غم او قلب ملائک شکست|نظم جهان رشتهی ایمان گسست }} | {{ب| از غم او قلب ملائک شکست|نظم جهان رشتهی ایمان گسست }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید منم در نسب</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">سبط نبی نجل علی وجه رب </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> زادهی آن خشک لبم کز جفا</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">تشنه بریدند سرش از قفا </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> جسم شریفش هدف تیر گشت</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">پاک سرش بر نی تقدیر گشت </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> از غم او قلب ملائک شکست</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">نظم جهان رشتهی ایمان گسست </span> | |||
|} | |||
خط ۵۸۹: | خط ۸۰۱: | ||
{{ب| آن که سرش رفت به شهر و دیار|بر سر نی در کف قوم شرار }} | {{ب| آن که سرش رفت به شهر و دیار|بر سر نی در کف قوم شرار }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید انَا ابْنُ الْشَهید</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">آن که چو او کشته به عالم که دید </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آن که سرش رفت به شهر و دیار</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">بر سر نی در کف قوم شرار </span> | |||
|} | |||
خط ۵۹۸: | خط ۸۱۹: | ||
{{ب| آن که غمش شعله بر افلاک زد|داغ ابد بر جگر خاک زد }} | {{ب| آن که غمش شعله بر افلاک زد|داغ ابد بر جگر خاک زد }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید انَا ابْنُ الْغَریب</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">آن که جهان شد ز غمش بیشکیب </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آن که به مظلومی او آسمان</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">در همه آفاق ندارد نشان </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آن که غمش شعله بر افلاک زد</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">داغ ابد بر جگر خاک زد </span> | |||
|} | |||
خط ۶۰۷: | خط ۸۴۱: | ||
{{ب| گشت شهید آن شه قدسی صفات|تشنهلب اندر لب شطّ فرات }} | {{ب| گشت شهید آن شه قدسی صفات|تشنهلب اندر لب شطّ فرات }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید انَا ابْنُ الْحُسَیْن</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">زادهی حیدر شه بدر و حُنَین </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> آن که سزد کز دل چرخ برین</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">خون چکد از غصهی او بر زمین </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گشت شهید آن شه قدسی صفات</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">تشنهلب اندر لب شطّ فرات </span> | |||
|} | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| گر نشناسید منم در جهان|شیر خدا صید شما روبهان }} | {{ب| گر نشناسید منم در جهان|شیر خدا صید شما روبهان }} | ||
خط ۶۳۵: | خط ۸۸۰: | ||
{{ب| بر سر ما تیغ جفا آختند|آل رسولیم که نشناختند <ref> کوچه مهر؛ ص 69- 74.</ref> }} | {{ب| بر سر ما تیغ جفا آختند|آل رسولیم که نشناختند <ref> کوچه مهر؛ ص 69- 74.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{| class="" style="margin: 0 auto; " | |||
| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید منم کز نفاق</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">شد پدرم کشتهی دین در عراق </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> خیمهی آن شاه به تاراج رفت</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">وز بدنش سر ز سرش تاج رفت </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> ما ز کجاییم بدانید باز</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">قافلهی حق ز دیار حجاز </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> قافلهی غم سپه اشتیاق</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">آمده مهمان به دیار عراق </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> مردم کوفه به فسون یزید</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">وز ستم ابن زیاد پلید </span> | |||
|- | |||
| class="b" |<span class="beyt"> بر سر ما تیغ جفا آختند</span> | |||
| style="width:2em;" | | |||
| class="b" |<span class="beyt">آل رسولیم که نشناختند <ref> کوچه مهر؛ ص 69- 74.</ref> </span> | |||
|} | |||
<br /> | |||
== منبع == | |||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج 2، ص: 1092-1101.] | |||
== | |||
دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج 2، ص: 1092-1101. | |||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
خط ۶۴۸: | خط ۹۱۶: | ||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | [[رده:شاعران فارسی زبان]] | ||
[[رده:شاعران متأخر]] | [[رده:شاعران متأخر]] | ||
<references /> |
نسخهٔ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۵۷
آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشهای یکی از حکیمان و شاعران معاصر ایرانی بود.
آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشهای | |
---|---|
زادروز | 1283 ه. ش اصفهان |
مرگ | 1352 ه.ش |
زندگینامه
حکیم، ادیب، عارف، شاعر و مترجم نامور حضرت آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشهای در سال 1283 ه. ش. در «قُمشه» از توابع اصفهان متولد شد. پدرانش از سادات بحرین بودند که در زمان نادر شاه به ایران آمده و در قمشه سکونت گزیدند. دروس مقدماتی را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس راهی اصفهان و بعد مشهد گردید و به تحصیل و تکمیل دانش پرداخت و پس از سپری کردن دوران تحصیل به تهران آمد و به عنوان استاد دانشگاه الهیات به تدریس فلسفه و دیگر علوم اسلامی پرداخت و در کنار تدریس و تهذیب نفوس و تربیت شاگردان به تدوین آثار ارزشمند علمی پرداخت و سرانجام در 25 اردیبهشت سال 1352 شمسی مطابق با 12 ربیع الثانی 1393 قمری در حالی که به کار علمی و تحقیق مشغول بود از دنیا رحلت فرمود.
آثار علمی و ادبی شاعر
آثار علمی و ادبی حکیم الهی قمشهای را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
1- آثار فلسفی و عرفانی شامل «حکمت الهی»، که متضمن شرح فصوص الحکمة منسوب به فارابی است. «توحید هوشمندان»، «رساله در سیر و سلوک عارفان».
2- آثار دینی و مذهبی شامل ترجمهی قرآن کریم که به علت اشتمال بر نکات مهم تفسیر به «خلاصة التفاسیر» شهرت یافته است. ترجمه و شرح صحیفهی سجادیه (ع)، ترجمه ادعیه مفاتیح الجنان، تصحیح و تحشیه (پاورقی) تفسیر ابو الفتوح رازی.
3- آثار شعری و ادبی شامل «نغمههای الهی» مشتمل بر متن خطبهی همّام از نهج البلاغه بر وزن خسرو و شیرین. «نغمهی حسینی» در شرح زندگانی و شهادت حسین بن علی (ع) که بر وزن مخزن الاسرار نظامی نوشته شده و قطعه مناجات آن حضرت با شاهد یکتای عالم از قطعات برجسته کتاب است. «نغمه عشاق» مجموعه غزلیات، قصاید، رباعیات و ترجیعات الهی است که نقطهی کمال شعری اوست. [۱]
اشعار
شهادت هانی
هانی زندانی عشق و وفا | چون شد و ز آن شوم چه دید از جفا؟ | |
گفت کشندش سر بازار زار | تا بکشند از دم تیغ شرار | |
گشت شهید آن شه مهماننواز | درگه رضوان به رُخش گشت باز | |
کشتهی حق زندهی جاوید گشت | ذرّهی او غیرت خورشید گشت | |
کشتهی حق یافت ز سرّ حیات | هستی مطلق که ندارد ممات | |
کشتهی حق یار هم آغوش اوست | ملک و ملک جمله فراموش اوست | |
کشتهی حق برگ گلشن پژمرد | لطف ازل باغ گلشن پرورد | |
کشتهی حق جامهی تن بردرید | جانش به گلزار ابد برپرید | |
کشتهی حق هستی مطلق شود | نیست فنا باقی بالحق شود [۲] |
کربلا کجاست
هرکه زند جرعهی جام بلا | بارگشاید به صف کربلا | |
کربُ بلا درس وفا میدهد | تربت عشق است و شفا میدهد | |
کربُ بلا قبلهی اهل صفاست | بارگه عزّ شهید وفاست | |
کربُ بلا عرش الهی بود | بر شرفش عرش گواهی بود | |
کربُ بلا مدفن اهل ولاست | بزم الست و عرفات بلاست | |
کربُ بلا وادی سیناستی | بارقهی طور تجلّاستی | |
مهبط جبریل امین کربلاست | کعبهی ارباب یقین کربلاست | |
خاک وی آمیخته با خون حق | خون دل عاشق مفتون حق | |
رونق دیر و حرم از کربلاست | جلوهی باغ ارم از کربلاست | |
هر که سر انداخت در این آستان | گشت سرافراز به هر دو جهان [۳] |
خیمه زد آن شاه چو در کربلا | با همه اصحاب و سپاه ولا | |
نامه فرستاد حُرّ آنگاه زود | تا به بر ابن زیاد عنود | |
ابن زیاد از سر بیداد و کین | با عمر آن زادهی سعد لعین | |
گفت: که گر ملک ریات آرزوست | خیز که اینت ز جهاد عدو است | |
خیز و سوی کربُ بلا کن سفر | در طلب زادهی خیر البشر | |
خطبهای آغاز نمود آن شریر | کرد بر اسپاه، عمر را امیر | |
گفت: که یا بیعت از آن شاه گیر | یا که شود طعمهی شمشیر و تیر | |
گفت: عمر زین عملم کن معاف | نیست مرا با شه ایمان مصاف | |
سبط رسول است حسین ای امیر | کشتن او هست جهان را خطیر | |
کشتن او کشتن ایمان بود | ریختن حرمت قرآن بود | |
ور تو برآنی که کنی کارزار | غیر مرا بر سر این کار دار | |
گفت: دگر بار که یا حکم ری | باز بده یا که کن این کار طی | |
عذر تو بپذیرم اگر مایلی | ملک ری و قتل حسین علی | |
گفت: عمر مهلتی امشب که باز | فکر کنم نیست شبی بس دراز | |
شب همه شب زیست به فکر و حساب | صبح سیه تافت بر او آفتاب | |
بعد سخنها و بسی فکر و شور | نفس کشیدش به ره ظلم و جور [۴] |
شب عاشورا
ای فلک امشب شب عاشور ماست | خواب مکن گر به دلت شور ماست | |
شب نه، که آرایش روز الست | ساقی محفل ز می عشق مست | |
شب نه، که معراج گه مصطفی | لیلهی اسرای سپاه وفا | |
شب نه، که در دهر بهین روز عشق | روز ازل را ز ابد سوزِ عشق | |
شب نه، که آرایش صبح وصال | معرکهی عشق سپاه جلال | |
شب نه، که آشوب دو عالم در او | جلوهگه آدم و خاتم در او | |
شب نه، که صبح ازل از اهتراز | مشتری و زهرهی او دلنواز | |
شب عجبا روز قیامت ز شور | انجم او مظهر اللّه و نور | |
چرخ به حیرت که چو غوغاستی | شام و یا محشر کبراستی | |
مهر ز بیمهری اگر خواب کرد | چرخ نکو طالع مهتاب کرد | |
زهره به وجد است و نشاط و سرور | خنده زند خوش به جهان غرور | |
مشتری امشب طلب دل کند | منطقهی لعل حمایل کند | |
چشم عطارد نگران است و باز | تا نگرد بر رخ ماه حجاز | |
دیدهی مرّیخ و زحل زهرهوار | شد متحیّر به رخ آن نگار | |
جلوه آن شاهد ملک ابد | رعشه در افکنده به قلب الاسد | |
عشق فکند از سر اکلیل تاج | شوق گرفت از دل جوزا خراج | |
رونق صد جبهه و کفّ الخضیب | میبرد از پرتوی آن دلفریب | |
حسن رُخش جلوهی پروین برد | بلکه ز مه رونق و تمکین برد | |
دیدهی شعرا به تماشای او | چشم سها بر رخ زیبای او | |
این شب عشق است و ندای وثاق | نغمهی وصل است و نوای فراق | |
نیست روا کانجم شبگرد و ماه | خواب و بر او دیدهی شاه و سپاه | |
برشدی از ناله ز شب تا سحر | نغمهی عشّاق به عَیوق بر [۵] |
نماز ظهر عاشورا
خاست حسین بن علی در صلوة | با خطر و خوف سپاه عصاة | |
وه چه نمازی به سر کوی عشق | با صف عشّاق و هیاهوی عشق | |
وه چه نمازی همه سوز و گداز | ناز و نیازی به شه بینیاز | |
پیش چنین ذکر و نماز احد | باد فدا طاعت ما تا ابد | |
دشمن دون خواست به تیر خدنگ | وقت دوگانه کند از جور تنگ | |
در جلو تیر سپاه جفا | سینه سپر کرد دو تن با وفا | |
پیش رخ شاه ستاده دلیر | تا نرسد بر تن آن ماه تیر | |
چون شه دین داد سلام نماز | گشت سعید بن وفا سرفراز | |
پاک روانش ز جهان روی تافت | وز الم تیر به جنّت شتافت [۶] |
مناجات حضرت حسین (ع) در قتلگاه
از بر زین چون شه عشق آفرین | کرد زمین مفخر عرش برین | |
با تن صد چاک و دل سوزناک | ناله همی کرد به یزدان پاک | |
گفت الها! ملکا! داورا! | پادشها! ذو الکرما! یاورا! | |
در رهت ای شاهد زیبای من | شمع صفت سوخت سراپای من | |
عشق تو شد جان و تنم فی هواک | نیست بود در نظرم ماسواک | |
جز تو جهان را عدم انگاشتم | غیر تو چشم از همه برداشتم | |
کرد ز دل عشق تو هر نقش پاک | ساخت غمت جامهی تن چاکچاک | |
رفت سرم بر سر پیمان تو | محو توام واله و حیران تو | |
گر ارِنی گوی به طور آمدم | خواستیَم تا به حضور آمدم | |
باللّه اگر تشنهام آبم تویی | بحر من و موج و حبابم تویی | |
عشق تو شد عقل من و هوش من | گشته همه خلق فراموش من | |
مهر تو ای شاهد زیبای جان | آمده در پیکر من جای جان | |
وادی سینای تو شد سینهام | پرتو عکس تو شد آیینهام | |
ای سر من در هوس روی تو | بر سر نی ره سپر کوی تو | |
دید رُخت دیدهی دل بیحجاب | لاجرم آمد به رهت با شتاب | |
عشق تو گنجی است به ویرانهام | غیر تو کس نیست به کاشانهام | |
میزنم از نالهی «هَلْ مِنْ مُغیث» | من چو نِیَم وز لب توست این حدیث | |
هست کنون در رگ و شریان من | خون تو و شوق تو ای جان من | |
سرّ غم عشق تو شد رهبرم | گو برود در ره وصلت سرم | |
ای دل و دلدار و دل آرای من | ای به رخت چشم تماشای من | |
نیست میان من و رویت حجاب | تافت به صحرای من آن آفتاب | |
تشنه لبم تشنهی دریای تو | لایم و آیینهی الّای تو | |
تشنه به معراج شهود آمدم | بر لب دریای وجود آمدم | |
چون تو تن آغشته به خون خواهیم | حکم تو را از دل و جان راضیم | |
راه تو پویند یتیمان من | کوی تو جوید سر و سامان من | |
چون نیم از خود ز توام سربه سر | سر برود بر سر نی دربهدر | |
نقش همه جلوهی نقّاش شد | سرّ هو اللّه ز من فاش شد | |
آیینه بشکست و رخ یار ماند | ای عجب این دل شد و دلدار ماند | |
منزل معشوق شد این دار من | نیست در این دار به جز یار من | |
هرچه ز من رفت تویی جای آن | دل به تو پرداخت ز سودای آن | |
آنچه به جا ماند ز جان و تنم | آنِ تو ای خار غمت گلشنم | |
گر سر من رفت به نوک سنان | هست سنان سایهی سرو جنان | |
من گل بستان رضای توام | بلبل دستان قضای توام | |
رویدی از داغ تو در باغ من | شاخ گل و سنبل و سرو و سمن | |
هرچه که خوشنودی توست ای حبیب | با همه خوشنودم و دارم شکیب | |
تا مگر از لطف شفیعم کنی | با رقم قرب رفیعم کنی | |
نوح شوم قوم به کشتی کنم | وز کرمت خلق بهشتی کنم | |
کفر و گنه را خط باطل کشم | کشتی اسلام به ساحل کشم | |
تا دهم از غصّه به محشر نجات | امّت پیغمبر ختمی صفات [۷] |
چون که در افتاد شه بیمعین | از زبر اسب به روی زمین | |
خواهر غمدیدهی زار و فگار | زینب محزون ز حرم اشکبار | |
رو به عمر کرد که ای بیحیا | مینگری قتل امام هدی | |
مینگری زار چنین میکشند | سبط نبی را و نداری گزند | |
وای بر آیین تو ای سنگدل | ای ز تو ذرّات جهان تنگدل | |
نالهی زینب دل او کرد زار | گشت ز غم چشم عمر اشکبار | |
روی ولی جانب دیگر فکند | سنگدلی کرد لعین تا به چند | |
گشت عمر زار و ندادش جواب | بار دگر کرد به لشکر خطاب | |
گفت که ای قوم تبه روزگار | ای گُرُه سنگدل نابکار | |
زین همه خلق ای سپه کج نهاد | نیست یکی مسلم نیک اعتقاد | |
مسلمی ای وای میان شما | نیست یکی تا نگرد حال ما | |
آه که آهش دل گردون فروخت | وز سپه شوم یکی دل بسوخت | |
آن گُرُه سنگدل دوزخی | وه که ندادند به وی پاسخی [۸] |
چون که در افتاد شه بیمعین | از زبر اسب به روی زمین | |
خواهر غمدیدهی زار و فگار | زینب محزون ز حرم اشکبار | |
رو به عمر کرد که ای بیحیا | مینگری قتل امام هدی | |
مینگری زار چنین میکشند | سبط نبی را و نداری گزند | |
وای بر آیین تو ای سنگدل | ای ز تو ذرّات جهان تنگدل | |
نالهی زینب دل او کرد زار | گشت ز غم چشم عمر اشکبار | |
روی ولی جانب دیگر فکند | سنگدلی کرد لعین تا به چند | |
گشت عمر زار و ندادش جواب | بار دگر کرد به لشکر خطاب | |
گفت که ای قوم تبه روزگار | ای گُرُه سنگدل نابکار | |
زین همه خلق ای سپه کج نهاد | نیست یکی مسلم نیک اعتقاد | |
مسلمی ای وای میان شما | نیست یکی تا نگرد حال ما | |
آه که آهش دل گردون فروخت | وز سپه شوم یکی دل بسوخت | |
آن گُرُه سنگدل دوزخی | وه که ندادند به وی پاسخی [۹] |
خیل ستم سوی حرم تاختند | غارتیان ولوله انداختند | |
در حرم عزّت پیغمبری | دست گشودند به غارتگری | |
شاه که از ضعف حیاتی نداشت | بر قدم خویش ثباتی نداشت | |
مظهر غیرت که نبودش توان | از الم ضربت تیغ و سنان | |
از صف لشکر که چنین جور دید | چند قدم خویش به زانو کشید | |
سخت برآشفت از آن قوم دون | گفت که ای مردم زشت و زبون | |
دین و فتوّت نه، حمّیت کجاست؟ | غیرت و شرم عربیّت کجاست؟ | |
آخر اگر اهل هدی نیستید | پیرو آیین خدا نیستید | |
هیچ نترسید ز روز جزا؟ | هیچ ندانید بدی را سزا؟ | |
از عربید آخر اگر بنگرید | بر حسب خویش همی بنگرید | |
با من اگر هست شما را مصاف | نیست زنان را سر جنگ و خلاف | |
شمر که دل سنگتر از سنگ بود | وز ستمش قلب جهان تنگ بود | |
سوخت تو گویی دل بیباک او | گشت غمین گوهر ناپاک او | |
گفت حسین است علی النسب | راست سخن گفت کریم الحسب | |
نا به تن وی رمق جان بود | آینهی غیرت یزدان بود | |
باز شوید از حرم عزّتش | دست کشید از سلب و غارتش | |
باز شدند آن سپه پرگناه | از حرم شاه سوی قتلگاه | |
حرمله و خولی و شمر و سنان | جمله پی قتل شه انس و جان | |
با سپر و تیغ و سنان تاختند | هیئت شه دیده و دل باختند | |
عاقبت آن شمر شقاوت نژاد | برد سر از پیکر شاه رشاد | |
بود در آن حال شه تشنهلب | بر لب او العطش و ذکر رب | |
فوج ملک محو تماشای او | چشم فلک بر رخ زیبای او | |
کرد خدا فخر که ای قدسیان | آنچه نهان بود کنون شد عیان | |
سرّ بشر بر ملک اظهار کرد | حادثهی عشق نمودار کرد | |
ای قلم از عشق مکن گفتوگو | نیست خرد را ره این های و هو | |
طبع الهی و دم آتشین | نقش برآب است سخن بعد از این | |
دهر یکی داشت چو آن عشق باز | گشت به او هر دو جهان سرفراز [۱۰] | |
اهل حرم با دل پر انتظار | تا که شه آید ز صف کارزار | |
شیههزنان اسب بیامد ز راه | چشم حرم بود به امیّد شاه | |
ناله برآمد چو رسید آن کمیت | از دل هشتاد و دو تن اهل بیت | |
زین فرس چون که نگون یافتند | یال و تنش غرقه به خون یافتند | |
اهل حرم گرد فرس ریختند | ز آه و فغان شورشی انگیختند | |
گفت یکی کای فرس با وفا | کرد چه با شاه سپاه جفا؟ | |
ای فرس آخر چه شد آن شهسوار؟ | شاه چه شد؟ کو پدر تاجدار؟ | |
گفت یکی کودک شیرین زبان | نالهی او سوخت دل انس و جان | |
کی فرس آیا ز سپاه عرب | داد یکی آب بدان تشنهلب؟ | |
یا که بدان حال که لبتشنه بود | شمر دغا دست به خنجر نمود؟ | |
یک طرف اطفال ز مرگ پدر | اشک فشان دیده و خونین جگر | |
وز طرفی لشکر کفر و عنود | سوی حرم دست به غارت نمود | |
یک طرف اطفال و زنان از خیام | رفت برون سر به بیابان تمام | |
تا چه ستم کرده سپاه پلید | بر حرم عزّت شاه شهید | |
شرح چنین حال بر اهل حرم | سوخت قلم را که نگردد رقم | |
گر قلم این سوی عنان کش زند | بر دو جهان نقش وی آتش زند [۱۱] |
خطبهی امام سجّاد
چون که رسیدند اسیران عشق | تا به بر تخت امیر دمشق | |
ابن اثیر این سخن آرد پیام | شاد شد و داد یزید اذن عام | |
گفت علی: شاد دلت زین جفاست | تا چه گمانت به رسول خداست | |
گر نِگَرد عترت مظلوم خویش | در غل و زنجیر تو، زار و پریش | |
شرم نداری ز رسول خدا | ای به ضلالت همه را مقتدا | |
گوش بدان شاه نکرد آن شریر | بود ز بس غَرّه به تاج و سریر |
حضرت سجّاد (ع) در خطبهای مفصّل و مشروح در مسجد شام، مقامات عالیهی آل علی (ع) را بیان فرمود و خلق را از جلالت خویش آگاه کرد:
گفت پس از حمد و ثنای خدا | کی گُرُه شامی دور از هدی | |
گر نشناسید شما گمرهان | کیستم این لحظه نمایم بیان | |
من که در این سلسله در آتشم | زادهی وحیم ملک دانشم | |
سبط رسولم، شرف عالمم | نسل علی فخر بنی آدمم |
گفت پس از حمد و ثنای خدا | کی گُرُه شامی دور از هدی | |
گر نشناسید شما گمرهان | کیستم این لحظه نمایم بیان | |
من که در این سلسله در آتشم | زادهی وحیم ملک دانشم | |
سبط رسولم، شرف عالمم | نسل علی فخر بنی آدمم |
گر نشناسید انَا بْنُ الصَّفا | قبلهی دین کعبهی اهل وفا | |
قبله منم کعبه منم حج منم | خسرو دین شاه متوّج منم | |
عمره منم طوف منم حق منم | در دو جهان والی مطلق منم | |
زمزم عشق آبروی روی من | سعی صفا سرّ منی سوی من | |
زادهی طاها شهِ اسراستم [۱۲] | راهرو مسجد اقصا ستم | |
زمزم عشقم به صفا محفلم | سرّ منایم، عرفات دلم |
گر نشناسید انَا بْنُ الصَّفا | قبلهی دین کعبهی اهل وفا | |
قبله منم کعبه منم حج منم | خسرو دین شاه متوّج منم | |
عمره منم طوف منم حق منم | در دو جهان والی مطلق منم | |
زمزم عشق آبروی روی من | سعی صفا سرّ منی سوی من | |
زادهی طاها شهِ اسراستم [۱۳] | راهرو مسجد اقصا ستم | |
زمزم عشقم به صفا محفلم | سرّ منایم، عرفات دلم |
گر نشناسید شناسا شوید | جهد کنید از پی عیسی شوید | |
نوح منم آدم اوّل منم | شش صحف وحی مأؤّل منم | |
موسی و عیسای ملک فرّ منم | روح قدس بنده و قیصر منم | |
در فلک عشق مسیحا ستم | طور تجلّی گه موسا ستم | |
محرم و احرام و حرم خانهام | شاهد و شمع و شه کاشانهام | |
نور خدا شمس هدایت منم | حجّت حق هادی امت منم | |
روح القدس محرم اجلال من | بوسه زنان بر حجر خال من |
گر نشناسید شناسا شوید | جهد کنید از پی عیسی شوید | |
نوح منم آدم اوّل منم | شش صحف وحی مأؤّل منم | |
موسی و عیسای ملک فرّ منم | روح قدس بنده و قیصر منم | |
در فلک عشق مسیحا ستم | طور تجلّی گه موسا ستم | |
محرم و احرام و حرم خانهام | شاهد و شمع و شه کاشانهام | |
نور خدا شمس هدایت منم | حجّت حق هادی امت منم | |
روح القدس محرم اجلال من | بوسه زنان بر حجر خال من |
گر نشناسید بدانید هان | خسرو اسلام منم در جهان | |
میوهی عصمت منم از باغ وحی | نور دل و دیدهی ما راغ وحی | |
بلبل عرشم دم رحمان منم | شاخهی طوبی گل رضوان منم | |
روی من است آیت صبح ولا | موی من است آفت شام بلا | |
صبح ازل چشم جهان بین من | شام ابد طرهی مشکین من | |
میر منم لیلهی اسرا منم | صور منم محشر کبری منم | |
جنّت فردوسم و رضوان رخم | خلد برین بزمِ ملک پاسخم | |
مهر من است آیت مهر خدا | قهر من است آتش قهر خدا |
گر نشناسید بدانید هان | خسرو اسلام منم در جهان | |
میوهی عصمت منم از باغ وحی | نور دل و دیدهی ما راغ وحی | |
بلبل عرشم دم رحمان منم | شاخهی طوبی گل رضوان منم | |
روی من است آیت صبح ولا | موی من است آفت شام بلا | |
صبح ازل چشم جهان بین من | شام ابد طرهی مشکین من | |
میر منم لیلهی اسرا منم | صور منم محشر کبری منم | |
جنّت فردوسم و رضوان رخم | خلد برین بزمِ ملک پاسخم | |
مهر من است آیت مهر خدا | قهر من است آتش قهر خدا |
گر نشناسید که من کیستم | زین گُرُه خاکنشین نیستم | |
عرش خدایم قلم قدرتم | لوح قضایم رقم دولتم | |
سدره منم طوبی و کوثر منم | بر سر شاهان حق افسر منم | |
معنی تورات و زبور حقّم | مظهر قرآن و ظهور حقّم | |
قاب دو قوسم فَتَدَلّاسْتَم | این همه لایند من الّاسْتَم | |
خضر منم رهبر آب حیات | معطی جان هادی راه نجات | |
طائر قدسم ملک رحمتم | هر دو جهان زیر پر همّتم |
گر نشناسید که من کیستم | زین گُرُه خاکنشین نیستم | |
عرش خدایم قلم قدرتم | لوح قضایم رقم دولتم | |
سدره منم طوبی و کوثر منم | بر سر شاهان حق افسر منم | |
معنی تورات و زبور حقّم | مظهر قرآن و ظهور حقّم | |
قاب دو قوسم فَتَدَلّاسْتَم | این همه لایند من الّاسْتَم | |
خضر منم رهبر آب حیات | معطی جان هادی راه نجات | |
طائر قدسم ملک رحمتم | هر دو جهان زیر پر همّتم |
گر نشناسید نژاد مرا | پاک نیاکان ز نهاد مرا | |
هاشمیام مصطفوی دولتم | فاطمیام مرتضوی صولتم | |
در حسبم شاهد اهل وفا | در نسبم نور دل مصطفی | |
شعشعهی زهرهی زهرا ستم | بارقهی محشر کبرا ستم | |
من گهر و نُه صدفم آسمان | من عَلَم و حجت اهل زمان | |
مِنطقهی [۱۴] چرخ مقرنس [۱۵] منم | گوهر نُه قلزم [۱۶] اطلس منم | |
من کیام ای مردم بیعقل و دین | قائمه عزّت عرش برین | |
خارجیام خواند یزید از عناد | دین منم ای مردم بیدین و داد |
گر نشناسید نژاد مرا | پاک نیاکان ز نهاد مرا | |
هاشمیام مصطفوی دولتم | فاطمیام مرتضوی صولتم | |
در حسبم شاهد اهل وفا | در نسبم نور دل مصطفی | |
شعشعهی زهرهی زهرا ستم | بارقهی محشر کبرا ستم | |
من گهر و نُه صدفم آسمان | من عَلَم و حجت اهل زمان | |
مِنطقهی [۱۷] چرخ مقرنس [۱۸] منم | گوهر نُه قلزم [۱۹] اطلس منم | |
من کیام ای مردم بیعقل و دین | قائمه عزّت عرش برین | |
خارجیام خواند یزید از عناد | دین منم ای مردم بیدین و داد |
گر نشناسید منم در نسب | سبط نبی نجل علی وجه رب | |
زادهی آن خشک لبم کز جفا | تشنه بریدند سرش از قفا | |
جسم شریفش هدف تیر گشت | پاک سرش بر نی تقدیر گشت | |
از غم او قلب ملائک شکست | نظم جهان رشتهی ایمان گسست |
گر نشناسید منم در نسب | سبط نبی نجل علی وجه رب | |
زادهی آن خشک لبم کز جفا | تشنه بریدند سرش از قفا | |
جسم شریفش هدف تیر گشت | پاک سرش بر نی تقدیر گشت | |
از غم او قلب ملائک شکست | نظم جهان رشتهی ایمان گسست |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْشَهید | آن که چو او کشته به عالم که دید | |
آن که سرش رفت به شهر و دیار | بر سر نی در کف قوم شرار |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْشَهید | آن که چو او کشته به عالم که دید | |
آن که سرش رفت به شهر و دیار | بر سر نی در کف قوم شرار |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْغَریب | آن که جهان شد ز غمش بیشکیب | |
آن که به مظلومی او آسمان | در همه آفاق ندارد نشان | |
آن که غمش شعله بر افلاک زد | داغ ابد بر جگر خاک زد |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْغَریب | آن که جهان شد ز غمش بیشکیب | |
آن که به مظلومی او آسمان | در همه آفاق ندارد نشان | |
آن که غمش شعله بر افلاک زد | داغ ابد بر جگر خاک زد |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْحُسَیْن | زادهی حیدر شه بدر و حُنَین | |
آن که سزد کز دل چرخ برین | خون چکد از غصهی او بر زمین | |
گشت شهید آن شه قدسی صفات | تشنهلب اندر لب شطّ فرات |
گر نشناسید انَا ابْنُ الْحُسَیْن | زادهی حیدر شه بدر و حُنَین | |
آن که سزد کز دل چرخ برین | خون چکد از غصهی او بر زمین | |
گشت شهید آن شه قدسی صفات | تشنهلب اندر لب شطّ فرات |
گر نشناسید منم در جهان | شیر خدا صید شما روبهان | |
ما که اسیران عراقیم و شام | آل رسولیم و بر امّت امام | |
قلب جهانیم و خدا مظهریم | سرّ وجودیم و شه کشوریم | |
حالی اگر عترت ختم رسل | زار بود بسته به زنجیر و غل | |
بستهی زنجیر قضاییم ما | خسرو اقلیم رضاییم ما |
گر نشناسید منم کز نفاق | شد پدرم کشتهی دین در عراق | |
خیمهی آن شاه به تاراج رفت | وز بدنش سر ز سرش تاج رفت | |
ما ز کجاییم بدانید باز | قافلهی حق ز دیار حجاز | |
قافلهی غم سپه اشتیاق | آمده مهمان به دیار عراق | |
مردم کوفه به فسون یزید | وز ستم ابن زیاد پلید | |
بر سر ما تیغ جفا آختند | آل رسولیم که نشناختند [۲۰] |
گر نشناسید منم کز نفاق | شد پدرم کشتهی دین در عراق | |
خیمهی آن شاه به تاراج رفت | وز بدنش سر ز سرش تاج رفت | |
ما ز کجاییم بدانید باز | قافلهی حق ز دیار حجاز | |
قافلهی غم سپه اشتیاق | آمده مهمان به دیار عراق | |
مردم کوفه به فسون یزید | وز ستم ابن زیاد پلید | |
بر سر ما تیغ جفا آختند | آل رسولیم که نشناختند [۲۱] |
منبع
پی نوشت
- ↑ کوچه مهر؛ ص 9 و 10.
- ↑ نغمهی حسینی؛ ص 37.
- ↑ همان؛ ص 76.
- ↑ همان؛ ص 77.
- ↑ همان؛ ص 85- 84.
- ↑ همان؛ ص 110.
- ↑ همان؛ ص 129- 130.
- ↑ همان؛ ص 132.
- ↑ همان؛ ص 132.
- ↑ همان؛ ص 133 و 134.
- ↑ همان؛ ص 134.
- ↑ منظور شب اسراء است.
- ↑ منظور شب اسراء است.
- ↑ منطقه: کمربند.
- ↑ چرخ مقرنس: گنبدی شکل.
- ↑ قلزم: دریا.
- ↑ منطقه: کمربند.
- ↑ چرخ مقرنس: گنبدی شکل.
- ↑ قلزم: دریا.
- ↑ کوچه مهر؛ ص 69- 74.
- ↑ کوچه مهر؛ ص 69- 74.