عزت الله فرخی

عزت الله فرخی، از هنرمندان ایرانی در زمینه پرده‌ خوانی است.

عزت الله فرخی
زاده	1337 شمسی الیگودرز
ملیت	ایرانی
شناخته‌شده برای	هنرهای نمایشی

شیوه اجرای نمایش

مرشد فرخی در اجرای پرده از حرکات تعزیه خوانان اقتباس می‌کند. در پرده خوانی رعایت فاصله میان شبیه و شمایل که به صورت‌های نقاشی شده بر پرده گفته می‌شود متداول است و در این مورد راوی بسیار باریک‌بین و حساس به نظر می‌رسد. تعزیه خوانانی که به پرده خوانی می‌پردازند گاه این فاصله را چندان رعایت نمی‌کنند. به هر حال، به مرور زمان این شیوه به عنوان یکی از سبک‌های پرده خوانی شکل گرفته است و مرشد فرخی هم از این سبک پیروی می‌کند.

شیوه اجرای آواز

پرده خوانی با ذکر بسم الله در درآمد شور آغاز می‌شود. گستره نغمات از درجه سوم پیش دانگ تا درجه دوم دانگ دوم است اما استقرار جمله روی دو درجه سوم پیش دانگ و شاهد شور است. در قسمت این پرده شمایل عرصه میدان کربلاست... کماکان فواصل دستگاه شور، با تغییراتی در گستره و تأکید اصوات شنیده می‌شود. تأکید جمله به درجه چهارم -اول دانگ دوم- انتقال یافته و گستره نغمات در جهت اصوات زیر بیشتر شده و در جهت اصوات بم به پیش دانگ نمی‌رسد. این تغییرات همراه با حرکت نغماتی که به سمت اصوات بم تمایل دارند و به اصطلاح پایین رونده هستند در این قسمت فضایی از آواز ابوعطا را می‌سازند. وی سپس قسمتی را با کلام گفتارگونه بیان می‌کند. در قسمت مه مدینه اوج شرف... با تغییر درجه سوم شور -اصطلاحاً ربع پرده به بالا- فضایی به وجود می‌آید که با تأکیدات متفاوتی که به وسیله پرده خوان و براساس تقاضای مفهوم اشعار انجام می‌شود گاه بیات اصفهان، گاه شوشتری و گاه چکاوک شنیده می‌شود.

ریشه‌های پرده خوانی

شیوه‌های اجرای تعزیه خوانی، پرده خوانی و نقالی از منشائیت واحد برخوردارند و همه آن‌ها متأثر از شیوه‌های اجرایی نمایش‌های ایرانی‌اند، زیرا ما در میان کشورهای اسلامی که جمعیتی حدود یک میلیارد نفر را تشکیل می‌دهند، تنها یک نوع نمایشی کلاسیک و شناخته شده در ترکیه به نام قره گوز را می‌شناسیم که ریشه این نمایش هم در ترکیه نبوده است. این در حالی است که در ایران چندین نوع نمایشی با محتوای عزا (تعزیه و پرده خوانی)، کمدی (تخت حوضی و روحوضی)، عروسکی (خیمه شب بازی) و حماسی (نقالی) حیات چند صد ساله دارند. حضور این نمایش‌ها بی‌شک تداوم صور نمایشی ایران باستان مانند میرنوروزی، کوسه برنشین، سیاوشان و ... در عصر حاضر است. آنچه از تفکر و هستی تاریخی اسلام به کالبد نمایش‌های ایرانی وارد شده و آن را صورتی نوین بخشیده در دو موضوع است؛ اول نحوه تلقی مثالی برای آداب، کنش‌ها و حرکات نمایش گران و دوم متون وابسته به وقایع و رخدادهای تاریخ اسلام.

شباهت‌ها و تفاوت‌های رسم پرده

شباهت‌ها و تفاوت‌های تصاویر پرده در چند وجه دیده می‌شود. در ترسیم صورت‌های پرده‌های مختلف کلیات و اجزاء گرایش به تشابه دارند از جمله نمونه‌های مهم آن می‌توان به چهار شمایل حضرت امام حسین، حضرت علی اکبر، حضرت عباس و ماردبن سدیف اشاره کرد.

منبع

• منبع این مدخل از مجموعه سی جلدی مرشدان پرده خوان و حاصل فعالیت‌های پژوهشی حمیدرضا اردلان است. در این مداخل برای رعایت حقوق ناشر و مؤلف و همچنین ترغیب علاقمندان به تهیه اثر، خلاصه‌ای از کتاب سی جلدی مرشدان پرده خوان آورده شده است.