ادیب الممالک فراهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

====ترکیب‌بند عاشورایى====

{{ب| درهم شکست قائمه عرش ایزدى | خاموش شد چراغ شبستان مصطفى }}

{{ب| دور از بدن به دامن خاک سیه فتاد | آن سر که بود زینت دامان مصطفى }}

{{ب| انگشت بهر بردن انگشترى برید | دیو دغل ز دست سلیمان مصطفى }}

{{ب| بیجاده‌گون <ref>نوعى از یاقوت سرخ، کهربا.</ref> شد از تف <ref>حرارت و گرما.</ref> گرما و تشنگى |یاقوت و لعل و لؤلؤ و مرجان مصطفى }}

{{ب| تا چوب کینه خورد به دندان شاه دین | از یاد شد شکستن دندان مصطفى }}

{{ب| بوى قمیص یوسف گل پیرهن وزید | زد چاک دست غم به گریبان مصطفى }}

{{ب| دار السلام خلد که دار السرور بود | شد زین قضیه کلبه احزان مصطفى }}

{{ب| یکباره آب کوثر و تسنیم و سلسبیل | خون شد ز اشک دیده گریان مصطفى }}

{{ب| طوبى خمید و حور پریشان نمود موى | از آه سرد و حال پریشان مصطفى }}

{{ب| در موقع «دنى فتدلى» که شد دراز | دست خدا به بستن پیمان مصطفى }}

{{ب| پیمانه‌اى ز خون جگر بر نهاد حق | بعد از قبول پیمان بر خوان مصطفى }}

{{ب| یعنى: بنوش خون که شب و روزت این غذاست | خون خور همى که خون تو را خونبها خدا است }}

'''2'''

{{ب| چون مصطفى قدح ز کف دوست نوش کرد | اندرز پیر عشق به جان بند گوش کرد }}

{{ب| زان باده ساغرى به کف مرتضى نهاد | او را هم از شراب محبت خموش کرد }}

{{ب| ساقىِّ کوثر از مىِ خمخانه بلا | جامى کشید و جا به در میفروش کرد }}

{{ب| بوسید دست پیر دبستان عشق تا | شاگردیش به مکتب دانش سروش کرد }}

{{ب| برداشت پرده از رخ معشوق لَم یزل | آن کِش <ref>که او را.</ref> خداى برد و جهان پرده‌پوش کرد }}

{{ب| با تارک شکافته در مسجد اوفتاد | آن کش محمد عربى زیب دوش کرد }}

{{ب| فوّاره‌سان ز جبهت <ref>پیشانى.</ref> پاکش ز جاى تیغ | جوشید خون و قلب جهان پر ز جوش کرد }}

{{ب| زد چاک پیرهن حسن و شد حسین به تاب | کلثوم در فغان شد و زینب خروش کرد }}

{{ب| آن یک به گریه گفت که: هوشم ز سر پرید | کز جوهر نخست که تاراج هوش کرد؟ }}

{{ب| گفت آن دگر که: ساقى تسنیم و سلسبیل | این باده را، ز دستِ که امروز نوش کرد؟ }}

{{ب| شه در میانه پرتو رخسار یار دید | جان را فداى جلوه روى نکوش کرد }}  

{{ب| خرگه برون ز خلوت آن جمع برنهاد | پروانه بود و جان به سر شمع برنهاد }}

'''3'''

{{ب| آمد به یادم از غم زهرا و ماتمش | آن محنت پیاپى و رنج دمادمش }}

{{ب| آن دیدۀ پرآبش و آن آه آتشین | آن قلب پرحسرت و آن حال درهمش }}

{{ب| آن دست پر ز آبله و آن شانه کبود | آن پهلوى شکسته و آن قامت خمش }}

{{ب| دردى که بود داغ پدر آخر الدّواش | زخمى که تازیانه همى بود مرهمش }}

{{ب| از دیده‌اى سرشک فشان در غم پدر | وز دیده‌اى نظاره به حال پسر عمش }}

{{ب| یک سو سریر و تخت سلیمان دین تهى | یک سو به دست اهرمن افتاده خاتمش }}

{{ب| توحید را بدید خراب است کشورش | اسلام را بدید نگون است پرچمش }}

{{ب| مصحف ذلیل و تالى مصحف اسیر غم | منسوخ نصِّ واضح و آیات محکمش }}

{{ب| گه یاد کردى از حسن و هفتم صفر | گه از حسین و عاشر ماه محرّمش }}

{{ب| آتش زدى به جان سماعیل و هاجرش | خون ریختى ز دیده عیسى و مریمش }}

{{ب| از گریه‌اش ملایک گردون گریستند | کرّوبیان به ماتم او خون گریستند }}

'''4'''

{{ب| آه از مصیبت حسن و حال مضطرش | احشاى پاره پاره و قلب مکدّرش }}

{{ب| آن دردها که در دل غمگین نهفته داشت | و آن زهرها که در جگر افروخت آذرش }}

{{ب| آن طعنه‌ها که خورد ز دشمن به زندگى | و آن تیرها که زد پس مردن به پیکرش }}

{{ب| یک لحظه ساغرش نشد از خون دل تهى | بعد از شهادت پدر و فوت مادرش }}

{{ب| نگشود چهره شاهد دولت به خلوتش | ننهاد پا عقیله صحّت به بسترش }}

{{ب| اللّه اکبر از لب آبى که نیمشب | نوشید و سر زد از جگر: اللّهُ اکبرش }}

{{ب| ز الماس سوده رنگ زمرّد گرفت سیم | یاقوت کرد جزع و، چو بیجاده گوهرش }}

{{ب| آهى کشید و، طشت طلب کرد و، خون دل | در طشت ریخت نزد ستم دیده خواهرش }}

{{ب| زینب چو دید طشت پر از خون فغان کشید | گویى به خاطر آمد از آن طشت دیگرش }}

{{ب| چندان کشید آه که آتش گرفت چرخ | چندان گریست خون که گذشت آب از سرش }}

{{ب| طشت زر و حضور یزیدش آمدش به یاد | از دست شد شکیبش و از پا دراوفتاد }}

'''5'''

{{ب| گر سر کنم مصیبتى از شاه کربلا | ترسم شرر به عرش زند آه کربلا }}

{{ب| لرزد زمین ز کثرت اندوه اهل بیت | سوزد فلک ز ناله جان‌کاه کربلا }}

{{ب| اى بس شبان تیره که بالید بر فلک | خاک از فروغ مشترى و ماه کربلا }}

{{ب| گر یوسفى فتاد به کنعان دورن چاه | صد یوسف است گمشده در چاه کربلا }}

{{ب| اى ساربان به کعبه مقصود محملم | گر مى‌برى بران شتر از راه کربلا }}

{{ب| وى رهنماى قافله این کاروان بکش | تا پایه سریر شهنشاه کربلا }}

{{ب| شاید که من به کام دل خود مشام جان | تر سازم از شمیم سحرگاه کربلا }}

{{ب| اى کعبه معظمّه فرق است از زمین | تا آسمان ز جاه تو تا جاه کربلا }}

{{ب| آه از دمى که آتش بیداد شعله زد | بر آسمان ز خیمه و خرگاه کربلا }}

{{ب| گوش کلیم طور ولا از درخت عشق | بشنید بانگ «انّى انا اللّه» کربلا }}

{{ب| پرتو فکند مهر تجلّى ز شرق عشق | موساى عقل خیره شد از نور برق عشق }}

'''6'''

{{ب| آه از دمى که در حرم عترت خلیل | برخاست از دراى شتر بانگ الرّحیل }}

{{ب| کردند از حجاز، بسیج ره عراق | گفتند «حَسبىَ اللّه ربّى هو الوکیل» }}

{{ب| با صد هزار آرزو و میل و اشتیاق | مى‌تاختند سوى بلا از هزار میل }}

{{ب| غم: توشه، رنج: راحله‌شان،مرگ: بدرقه | بخت سیاه: همره و، پیک اجل: دلیل }}

{{ب| تیر سه شعبه: منتظر حلق شیرخوار | زنجیر کین: در آرزوى گردن علیل }}

{{ب| مى‌زد فرات موج پیاپى ز اشتیاق | مى‌گفت و داشت دیده پر از خون چو رود نیل }}

{{ب| کاى قوم مهر فاطمه را کى سزد دریغ | از جانشین ساقى تسنیم و سلسبیل }}

{{ب| مى‌گفت خاک بادیه کربلا، ز دور | مشتاق حضرت توام اى سید جلیل }}

{{ب| بازآ که مهد پیکر صد پاره‌ات منم | اى خسروى که مهد تو جنبانده جبرئیل }}

{{ب| روز ازل مقدمة الجیش این سپاه | شد نایب امام زمان مسلم عقیل }}

{{ب| آن سالک سلیل محبت، که مردوار | در کف گرفت جان و نمود از وفا سبیل }}

{{ب| روزى که از مدینه روان سوى کوفه شد | آن روز نخل عشرت او بى‌شکوفه شد }}

'''7'''

{{ب| القصه چون به کوفه رسید از صف حجاز | جادوى چرخ شعبده تازه کرد ساز }}

{{ب| هر چند کار بدرقه در کوفه نیک نیست | اما نخست خوب شدندش به پیشباز }}

{{ب| کرد آن یکى غبار رهش: توتیاى چشم | برد آن دگر به بوسه پایش دهان فراز }}

{{ب| گفت آن یکى: مرا به درِ خویش بنده گیر | گفت آن دگر: مرا به عطایاى خود نواز }}

{{ب| گفت آن: مرا به خدمت خود ساز مفتخر | گفت آن: مرا ز مقدم خود دار سرفراز }}

{{ب| اما چو آن غریب به مسجد روانه شد | بهر اداى طاعت دادار بى‌نیاز }}

{{ب| از صد هزار تن که ستادند در پى‌اش | یک تن نمانده بود چو فارغ شد از نماز }}

{{ب| دید آن کسان که لاف هواداریش زدند | دارند این زمان ز ملاقاتش احتراز }}

{{ب| و آنان که دامنش بگرفتند با دو دست | سازند دست کین به گریبان او دراز }}

{{ب| بدخواه در کمین و اجل تیر در کمان | نه چاره‌اى پدید و نه باب نجات باز }}

{{ب| خود را غریب دید و فغان از جگر کشید | چون نى به ناله در شد و چون شمع در گداز }}

{{ب| گفت: اى صبا ز جانب مسلم ببر پیام | هر جا رسى به کوى حسین از ره حجاز }}

{{ب| کاى شه! میا به کوفه و سوى حجاز گرد | من آمدم، فداى تو گشتم تو بازگرد }}

'''8'''

{{ب| در کوفه از وفا و محبت نشانه نیست | وز مهر و آشتى سخنى در میانه نیست }}

{{ب| کردار جز نفاق و عمل جز خلاف نه | گفتار جز دروغ و سخن جز فسانه نیست }}

{{ب| یا کوفیان نیافته‌اند از وفا نشان | یا هیچ از وفا اثرى در زمانه نیست }}

{{ب| اى شه!میا به کوفه که این ورطه هلاک | گرداب هایلى است که هیچش کرانه نیست }}

{{ب| این مردم منافقِ زشتِ دو رویه را | خوف از خداى واحد فرد یگانه نیست }}

{{ب| دارند تیرها به کمان برنهاده لیک | جز پیکر تو ناوکِ‌شان را نشانه نیست }}

{{ب| بهر گلوى اصغر تو تیر کینه هست | وز بهر کودکان تو جز تازیانه نیست }}

{{ب| هشدار اى کبوتر بام حرم که بس | دام است در طریق و اثر ز آب و دانه نیست }}

{{ب| بس عذرها به کشتنت آراستند لیک | جز کینه تو در دل ایشان بهانه نیست }}

{{ب| جانم فداى خاک قدوم تو شد ولى | مسکین سرم که بر درِ آن آستانه نیست }}

{{ب| این گفت و مستِ جرعه صهباى وصل شد | عکس فروغ دوست بدو سوى اصل شد }}

'''9'''

{{ب| چون کاروان غصه به گیتى نزول کرد | اول سراغ خانه آل رسول کرد }}

{{ب| مهمان مصطفى شد و هر دم حکایتى | با مرتضى و با حسین و بتول کرد }}

{{ب| از عترت رسول خدا هر کرا شناخت | افسانه‌اى سرود که او را ملول کرد }}

{{ب| تا نوبت ملال شه تشنه‌لب رسید | آه شاه را به باختن جان عجول کرد }}

{{ب| در صدر دفتر شهدا آمد از نخست | امضاى خود نوشت و شهادت قبول کرد }}

{{ب| بار امانتى که فلک ز آن ابا نمود | برداشت تا شفاعت مشتى جهول کرد }}

{{ب| آن تن که داشت بر کتف مصطفى صعود | بر خاک قتلگاه ز بالا نزول کرد }}

{{ب| و آن گاه به خط و خاتم مستوفى قضا | سرمایه برات شفاعت وصول کرد }}

{{ب| آه از دمى که تاخت ز میدان به خیمه‌گاه | وز خیمه باز جانب میدان عدول کرد }}

{{ب| در شأن خویش و مرتبت خود به نزد حق | گفت آن چه هیچ‌کس نتواند نکول کرد }}

{{ب| اتمام حجت ازلى را به صد زبان | با آن گروه بی‌خرد بوالفضول کرد }}

{{ب| چندى میان معرکه «هل من مغیث <ref>آیا فریادرسى هست؟!</ref> » گفت |چندى به فصل خود ز پیمبر حدیث گفت }}

'''10'''

{{ب| چندان کز این مقوله بر آن قوم بى‌ادب | برخواند آن ستوده شهِ ابطحى نسب }}

{{ب| یک تن نداد پاسخ وى را وز این قبیل | آزرده گشت خاطر شاهنشه عرب }}

{{ب| آمد به قتلگاه به بالین کشتگان | فریاد کرد به جگرى خسته از تعب }}

{{ب| کاى دوستان محرم و یاران محترم | اى همرهان نیک و رفیقان منتخب }}

{{ب| اى اکبر جوانم و عباس صف‌شکن | اى مسلم بن عوسجه، اى حر و اى وهب }}

{{ب| رفتید جمله در کنَف <ref>سایه، جانب، کرانه.</ref> رحمت خدا | خوردید نوشداروى غفران ز فیض رب }}

{{ب| من مانده‌ام غریب درین دشت پربلا | محزون و داغدیده جگر خون و تشنه‌لب }}

{{ب| خیزید و بر غریبى من رحمتى کنید | کامروز گشته صبح امید چو تیره شب }}

{{ب| کشتند یاوران مرا جمله بیگناه | خستند کودکان مرا جمله بى‌سبب }}

{{ب| پژمرده از عطش گل رخسار شیرخوار | بیمار را ز تشنگى افزوده تاب و تب }}

{{ب| چون دید پاسخى نرسیدش به گوش جان | ز آن دوستان صادق و یاران باادب }}

{{ب| آهى کشید و گفت: خدا باد یارتان | خوش رفته‌اید آیمِتان من هم از عقب }}

{{ب| باد این خبر به سوى حرم برد در نهفت | به گاهواره فغان برکشید و گفت: }}

'''11'''

{{ب| لبیّک اى پدر!که منَت یار و یاورم | در یارى تو نایب عباس و اکبرم }}

{{ب| مدهوش باده خم میخانه غمم | مشتاق دیدن رخ عمّ و برادرم }}

{{ب| آب ار نمى‌رسد به لب لعل نازکم | شیر ار نمانده در رگ پستان مادرم }}

{{ب| در آرزوى ناوک تیر سه شعبه‌ام | در حسرت زلال روان‌بخش کوثرم }}

{{ب| در شوق آن دقیقه که صیّاد روزگار | با ناوک کمان قضا بشکند پرم }}

{{ب| خواهم به شاخ سدره نهم آشیان فراز | تا بنگرى که عرش خدا را کبوترم }}

{{ب| هر چند جثّه، کوچک و تن، لاغر است لیک | از دولتت هواى بزرگى است در سرم }}

{{ب| آن قطره‌ام که سالک دریاى قلزمم | آن ذرّه‌ام که عاشق خورشید انورم }}

{{ب| با دست‌هاى کوچک خود جان خسته را | در کف گرفته‌ام که به پاى تو بسپرم }}

{{ب| آغوش برگشاى و مرا گیر در بغل | تا گوى استباق <ref>طلب پیشى و سبقت کردن.</ref> ز میدان به در برم }}

{{ب| شاه شهید در طرب از این ترانه شد | او را به بر گرفت و به میدان روانه شد }}

'''12'''

{{ب| آمد میان معرکه گفت: اى گروه دون | کز راه حق شدید به یکبارگى برون }}

{{ب| از جورتان تپید به خون اکبر جوان | وز ظلمتان لواى ابى الفضل شد نگون }}

{{ب| دیگر بس است ظلم که شد از حساب بیش | دیگر بس است جور که گشت از شمر فزون }}  

{{ب| این طفل شیرخواره سه روزست کز عطش | نوشد به جاى شیر ز پستان غصه، خون }}

{{ب| رنگ بنفشه یافته رخسار چون گلشن | بیجاده <ref>نوعى از یاقوت سرخ، کهربا.</ref> فام کرده لب لعل لاله‌گون }}

{{ب| گیرم که من به زَعم <ref>گمان بردن، تصور کردن.</ref> شما باشدم گناه | این بیگنه خلاف نکرده‌است تاکنون }}

{{ب| آبى دهید بر لب خشکش خداى را | کاندر دلش شکیب نه و اندر تنش سکون }}

{{ب| گفتار شه هنوز به پایان نرفته بود | کآن طفل ناله‌اى ز جگر زد چو ارغنون <ref>نوعى ساز شبیه پیانو که مى‌گویند افلاطون مخترع آن بوده.</ref> }}

{{ب| و آن گاه خنده‌اى به رخ شه نمود و خفت | دیگر ز من مپرس که شد این قضیه چون؟ }}

{{ب| این قاصد اجل ز کجا بود ناگهان؟ | و آن را به حلق تشنه که بوده‌است رهنمون؟ }}

{{ب| شد پاره حلق اصغر بى‌شیر و تازه گشت | زخم دل حسین جگر خسته از درون }}

{{ب| نظّاره کرد شاه به رخسار آن صغیر | با ناله گفت: «نحن الى اللّه راجعون» }}

{{ب| اى آهوى حرم به خدا مى‌سپارمت | در حیرتم که چون به سوى خیمه آرمت؟! }}

'''13'''

{{ب| آه از حسین و داغ فزون از شماره‌اش | و آن دردها که نتوانست چاره‌اش }}

{{ب| فریادهاى العطش آل و عترتش | تبخال‌هاى لعل لب شیرخواره‌اش }}

{{ب| آن اکبرى که گشت به خون غرقه عارضش | آن اصغرى که ماند تهى گاهواره‌اش }}

{{ب| آن جبهه شکسته و حلق بریده‌اش | آن ریش خون‌چکان و تن پاره پاره‌اش }}

{{ب| آن ماه چارده که ز خون بسته هاله‌اش | آن آسمان که زخم بدن بُد ستاره‌اش }}

{{ب| آن سر که بر فراز نى از کوفه تا به شام | بردند با تبیره <ref>طبل و دهل.</ref> و کوس و نقاره‌اش }}

{{ب| آن نوعروس حجله حسرت که دست کین | تاراج کرد زیور و خلخال و یاره <ref>زیورى که زنان به مچ دست مى‌بندند، طوق.</ref> اش }}

{{ب| آن کودکى که درگهِ یغماى خیمه‌گاه | از گوش برد دست ستم گوشواره‌اش }}

{{ب| آن بانوى حریم جلالت که چشم خصم | مى‌کرد با نگاه حقارت نظاره‌اش }}

{{ب| آن خسته علیل که با بند آهنین | بردند گه پیاده و گاهى سواره‌اش }}

{{ب| آن دست بسته طفل یتیمى که خسته گشت | پاى برهنه از اثر خار و خاره‌اش }}

{{ب| داغى که کهنه شد به یقین بى‌اثر شود | وین داغ هر زمان اثرش بیشتر شود! <ref>دیوان ادیب الممالک فراهانى، ص 565 تا 572.</ref> }}