رضا قلی خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

رضاقلی خان هدایت
رضاقلی خان هدایت
	;
زمینهٔ کاری	ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، سفیر، رئیس دارالفنون
زادروز	سال 1218 ه. ق.; ایران، مازندران، هزار جریب
پدر و مادر	ملا زمان جعفر قلی خان
مرگ	سال 1288 ه. ق.; ایران، تهران
محل زندگی	دامغان، هزار جریب؛ بابل؛ شیراز؛ تهران;
نام(های); دیگر	رضاقلی خان طبرستانی
تخلص	لَلِـه‌باشی

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۹

رضاقلی‌خان طبرستانی (1215 ه. ق. - 1288 ه.ق) از شاعران ایرانی سده سیزدهم قمری است.

زندگینامه

رضاقلی‌خان طبرستانی،‌ فرزند آقا محمّد طاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال 1218 ه.ق در تهران متولّد شد.وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت. وی لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد.

هدایت در سال 1288 ه.ق در گذشت.

آثار

هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: مجمع‌الفصحا، تذکرۀ ریاض‌العارفین، هدایت نامه، دیوان غزلیات و ...

دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.^[۱]

هدایت در دیوان منهج‌الهدایـﺔ دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده است. یک مرثیه در دوازده بند و دیگری در چهارده بند است. ترکیب دوازده ‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌ بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد.

اشعار

دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق^[۲]		در خم نیل جامه و شد طشت خون شفق
رخهاست پر ز ژاله و سرهاست پر ز خاک		جانهاست پر زناله و دلهاست پر فلق
گیسو گشاده شام و گریبان دریده صبح		دیدی به حال لیل و نظر کن سوی فلق
گویی ز بس به فرق فشاند خلق خاک		پوشیده ماند چهره خورشید در غسق^[۳]
تا رعش کردگار، خروش ملایک است		یارب، عزای کیست که صاحب عزاست حق؟
در خدمت عزای وی از بهر افتخار		جویند قدسیان همه بر یکدگر سبَق
باشد بلی عزای امامی که قتل او		بر باد داده دفتر دین را ورق ورق
نوباوه ریاض نبی فخر عالمین		لب تشنه شهید سر از تن جدا حسین

کتاب شناسی

دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا.
مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 1393.
تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. 1388.
سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا.
فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.1373.
انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. 1393.

منبع

دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 755-757.

پی نوشت

↑ لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج 6، ص 1209؛ ریحانه الدب، ج 6، ص 354
↑ نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگو، خورشید
↑ غسق= تاریک شدن شب

[1] لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج 6، ص 1209؛ ریحانه الدب، ج 6، ص 354

[2] نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگو، خورشید

[3] غسق= تاریک شدن شب

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-رضاقلی‌خان طبرستانی،‌ فرزند آقا محمّد طاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال 1218 ه.ق در تهران متولّد شد.
+'''رضاقلی‌خان طبرستانی''' (1215 ه. ق. - 1288 ه.ق) از شاعران ایرانی سده سیزدهم قمری است.
 {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
 | نام                    =رضاقلی خان هدایت
-| تصویر                  =
+| تصویر                  =رضا قلی خان هدایت.jpg
 | توضیح تصویر            =
 | نام اصلی               =
 | زمینه فعالیت           =ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، سفیر، رئیس دارالفنون
-| ملیت                   =ایرانی
+| ملیت                   =
-| تاریخ تولد             =پانزدهم محرم 1215 قمری
+| تاریخ تولد             =سال 1218 ه. ق.
 | محل تولد                =ایران، مازندران، هزار جریب
 | والدین                 =  ملا زمان جعفر قلی خان
-| تاریخ مرگ              =ربیع الأول 1288 قمری یا دهم ربیع الثانی 1288 قمری
+| تاریخ مرگ              =سال 1288 ه. ق.
 | محل مرگ                 =ایران، تهران
 | علت مرگ                 =
@@ خط ۴۶: / خط ۴۶: @@
 |امضا                  =
 }}
+==زندگینامه==
+رضاقلی‌خان طبرستانی،‌ فرزند آقا محمّد طاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال 1218 ه.ق در تهران متولّد شد.وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت. وی لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد.
+هدایت در سال 1288 ه.ق در گذشت.
+== آثار ==
+هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: مجمع‌الفصحا، تذکرۀ ریاض‌العارفین، هدایت نامه، دیوان غزلیات و ...
+دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.<ref>لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج 6، ص 1209؛ ریحانه الدب، ج 6، ص 354</ref>
+هدایت در دیوان منهج‌الهدایـﺔ دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده است. یک مرثیه در دوازده بند و دیگری در چهارده بند است. ترکیب دوازده ‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌ بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد.
+== اشعار ==
+<br />
+{| style="margin: 0 auto; "
+| class="b" |دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق<ref>نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگو، خورشید</ref>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |در خم نیل جامه و شد طشت خون شفق
+|-
+| class="b" |رخهاست پر ز ژاله و سرهاست پر ز خاک
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |جانهاست پر زناله و دلهاست پر فلق
+|-
+| class="b" |گیسو گشاده شام و گریبان دریده صبح
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |دیدی به حال لیل و نظر کن سوی فلق
+|-
+| class="b" |گویی ز بس به فرق فشاند خلق خاک
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |پوشیده ماند چهره خورشید در غسق<ref>غسق= تاریک شدن شب</ref>
+|-
+| class="b" |تا رعش کردگار، خروش ملایک است
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |یارب، عزای کیست که صاحب عزاست حق؟
+|-
+| class="b" |در خدمت عزای وی از بهر افتخار
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |جویند قدسیان همه بر یکدگر سبَق
+|-
+| class="b" |باشد بلی عزای امامی که قتل او
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |بر باد داده دفتر دین را ورق ورق
+|-
+| class="b" |نوباوه ریاض نبی فخر عالمین
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |لب تشنه شهید سر از تن جدا حسین
+|}
+==کتاب شناسی==
+*دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا.
+*مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 1393.
+*تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. 1388.
+*سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا.
+*فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.1373.
+*انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. 1393.
+== منبع ==
+* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 755-757.]
+== پی نوشت ==
-==زندگینامه==
-وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت. وی لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد.
-هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: مجمع‌الفصحا، تذکرۀ ریاض‌العارفین، هدایت نامه، دیوان غزلیات و ...
-دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است. هدایت در سال 1288 ه.ق در گذشت.
-هدایت در دیوان منهج‌الهدایـﺔ دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده است. یک مرثیه در دوازده بند و دیگری در چهارده بند است. ترکیب دوازده ‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌ بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد.
-==کتاب شناسی==
-* دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا.
-* مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 1393.
-* تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. 1388.
-* سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا.
-*  فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.1373.
-* انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. 1393.
 [[رده:شاعران]]
+[[رده:ادبیات]]
+[[رده:شاعران متأخر]]
+[[رده:شاعران فارسی زبان]]

رضا قلی خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۹

فهرست

زندگینامه

آثار

اشعار

کتاب شناسی

منبع

پی نوشت

منوی ناوبری

رضا قلی خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۹

زندگینامه

آثار

اشعار

کتاب شناسی

منبع

پی نوشت

منوی ناوبری

جستجو