اشراق آصفی‌

اشراق آصفی از شاعران نیکو بیان عهد قاجاری است.

اشراق آصفی
نام اصلی	محمد بن ابوالقاسم
زادروز	1219 ه.ق شیراز
مرگ	1280 ه.ق
ملیت	ایرانی
پیشه	شاعر
تخلص	«حیرت»، «حکیم اشراق»
اثرپذیرفته از	سعدی و حافظ

زندگینامه

محمّد‌بن ابوالقاسم اشراق‌آصفی به سال 1219 ه.ق در شیراز متولّد شد. وی از سادات حسینی شیراز بود و از عرفان و ادب و علوم ریاضی و حکمی بهره داشت. اشراق آصفی از شاعران نیکو بیان عهد قاجاری است. دوره‌ای که در آن، شاعران استاد زمان، همه به شیوۀ بیان متقدّمان بازگشتند و هر کدام، یکی از بزرگان سخن پیشین را مقتدای خود قرار داده‌اند. وی ابتدا «حیرت» تخلّص می‌کرد و سپس به «حکیم اشراق» ملقب گشت. اشراق بعد از دوران صبا به تحصیل ادب سرگرم شد و آنگاه به طی مدارج کمال پرداخت و علاوه بر کسب اقسام حکمت به سلوک در مراحل عرفان روی آورد و محضر او محیط رجال روندگان طریقت، و جویندگان حقیقت شد. اشراق در غزل گاه تابع استادان سخن، سعدی و گاه حافظ، و در همۀ موارد، متوجه به نکات عرفانی است. سخنش استادانه و منتخب و افکار و تعبیراتش منسجم است درگذشت وی در سال 1280 ه.ق در یزد اتفاق افتاد.

ویژگی اشعار

اشعار دیوان وی در قالب غزلیات، رباعّیات، قصاید و ترکیب‌بند سرده شده است. دیباچۀ دیوان وی با حمد و ثنای حضرت حق و مدح حضرت ختمی مرتبت آغاز شده است و در آن مدح حضرت امیر (ع) آمده است. در دیوان او ترکیب ‌بندی در رثای سیدالشهدا (ع) در شانزده بند دیده می‌شود که می‌توان آن را مهم‌‌ترین مراثی وی دانست.

اشعار عاشورایی

در این ترکیب بند با مضامینی چون هجرت امام حسین از یثرب، وداع امام حسین (ع) با اهل حرم، رثای حضرت عباس (ع)، ماجرای مقتل و مصایب سیدالشهدا (ع)، بی‌تابی های اهل حرم و توصیف هلال ماه محرم و تشبیه آن به قیامت، رو به رو می‌شویم. در این ترکیب‌بند،‌ صنایع ادبی چون استعاره، تشبیه، تناسب، تضاد، مراعات النظیر و ... می‌درخشد. شاعر، قصیده‌ای در اسرار خلقت و بیان و عظمت شأن و مرتبت ائمه معصومین سروده که نشان از ارادت او به این خاندان ارجمند است. عمدۀ مضامین شعری اشراق عرفانی است؛ ولی نگاه وی به حماسۀ عاشورا احساسی و عاطفی است و فقط بیتی با رنگ و بوی عرفانی در آن وجود دارد.

کتاب شناسی

دیوان اشراق آصفی، زیر نظر ذبیح الله صفا. بی جا، بی تا، انتشارات دانشگاه تهران.