نگاهی به حماسه حسینی استاد مطهری

نگاهی به حماسه حسینی استاد مطهری کتابی است درباره‌ی /// که توسط نعمت الله صالحی نجف آبادی نوشته شده است.

نگاهی به حماسه حسینی استاد مطهری
نویسنده	نعمت الله صالحی نجف آبادی
ناشر	انتشارات کویر
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	1379
چاپ	اول
تعداد صفحات	460
قطع	وزیری. سند

درباره‌ی کتاب

نقدی است بر کتاب حماسهٔ حسینی، از استاد مرتضی مطهری، که با احترام به مقام علمی و دینی او نوشته شده و حتی نویسنده بارها برای آنچه اشتباه دانسته، عذر آورده است. وی با اشاره به اینکه نقدهای مطهری بر کتابش (شهید جاوید)، یادداشت‌های ابتدایی اوست و وی فرصت تجدید نظر در آن‌ها را نیافته بود، عهده‌دار نقد نقدها شده است. آنگاه بدین هم بسنده نکرده و نقد خود را معطوف به سراسر کتاب حماسهٔ حسینی کرده است. با این همه، کتاب مزبور فراتر از نقد یک کتاب است، بلکه نقد بسیاری از مطالب و عقایدی است که از دیرباز رواج داشته.

این کتاب که نخست در سال 1370 چاپ شد، ولی اجازهٔ پخش نیافت (ر.ک: سلام، 4 بهمن 1371، شمارهٔ 488)، پس از گذشت ده سال منتشر شد.

بخش های کتاب

«برداشت‌های ابتدایی استاد»، «تناقضات»، «اشتباهات تاریخی» و «اعتماد استاد به منابع بی‌اعتبار»، عنوان بخش‌های چهارگانهٔ کتاب است و در هر بخش، به ترتیب، دوازده و هفت و نه و ده اشکال بر کتاب حماسهٔ حسینی گرفته شده است.

این اثر، به اعتباری، متمّم کتاب شهید جاوید است و نویسنده در جای جای آن، ضمن نقد نظریهٔ شهادت، دلایل و مستندات جدیدی برای نظریهٔ حکومت می‌آورد. از مطالب دیگر کتاب اینکه به نظر نویسنده، این خبر که امام حسین (ع) در شب عاشورا به اصحابش فرمود که همگی شهید می‌شوید و قاسم بن حسن گفت که آیا من هم به شهادت می‌رسم، در منابع معتبر تاریخی نیامده و راوی آن، حسین بن حمدان است که علمای رجالی وی را قدح کرده‌اند (ص 295-317). حدیث ام ایمن را که مشهور است و به آن استناد می‌شود، بدون اجازهٔ ابن قولویه به کتاب کاملاالزیارات افزوده‌اند و به لحاظ سند و متن بی‌اعتبار است (ص 318-343). مقتلی که به نام ابومخنف وجود دارد، مجعول است و مخدوش (ص 355-360). خبر نان و خرما دادن اهل کوفه به اسیران و مخالفت ام کلثوم با آن، در منابع قابل اعتماد تاریخی نیامده و برگرفته از آثار ضعیفی چون مقتل منسوب به ابومخنف و نورالعین و المنتخب است (ص 361-367).

خبر ناله کردن حضرت فاطمه (س) از داخل کفن و در آغوش کشیدن حسنین (ع) در منابع معتبر تاریخی نیامده است و علامه مجلسی، به تصریح خودش، آن را از کتابی نقل می‌کند که قابل اعتماد نیست (ص 377-387). زیارت‌نامهٔ منسوب به حضرت ولی عصر (عج) که بانوان حرم امام حسین -ع- موهای خود را پریشان کردند و به طرف قتلگاه شتافتند، انشای آن حضرت نیست و نسبت دادنش به امام، خلاف موازین علمی و احتیاط دینی است (ص 388-397). خبر شیر و فضه در کربلا، نامعتبر است و همهٔ راویان آن سنی هستند (ص 428-432).

مقاله هایی در رابطه با نقد کناب

در نقد کتاب حاضر، سه مقاله در مجلهٔ پژوهش و حوزه (سال سوم، شمارهٔ دوازدهم، زمستان 1381)، منتشر شده است: «درآمدی بر ادب نقد»، از سلیمان خاکبان (ص 129-139)؛ «عاشورا در ساختار معرفتی استاد مطهری و ناقد حماسهٔ حسینی»، از عباس ایزدپناه (ص 140-151)؛ «رعایت ضابطهٔ عقلایی تحقیق و نقد در نگاهی به حماسهٔ حسینی»، از علی اکبر بابایی (ص 152-163).

مقاله‌ای نیز با عنوان «از حماسه تا حماسه: بررسی دیدگاه مرحوم صالحی نجف‌آبادی و استاد شهید مطهری دربارهٔ عاشورا»، از حسین علیزاده، در خردنامهٔ همشهری (شمارهٔ 12، اسفند 1385)، ص 44-45، منتشر شده است.

جستارهالی وابسته

• کتابشناسی نگاهی به حماسه حسینی استاد مطهری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.

منابع

• کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 185-186.