روشن اردستانى اصفهانى: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
'''روشن اردستانی اصفهانی''' (م ۱۳۰۵ ه. ق) از شعرای آیینی دوره‌ی ناصری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =روشن اردستانى اصفهانى
| نام                    =روشن اردستانى اصفهانى
| تصویر                  =
| تصویر                  =
| توضیح تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              =ملا محمد صادق اردستانی
| نام اصلی              =ملامحمد صادق اردستانی
| زمینه فعالیت          =
| زمینه فعالیت          =
| ملیت                  =
| ملیت                  =
خط ۹: خط ۹:
| محل تولد                =
| محل تولد                =
| والدین                =محمدطاهر
| والدین                =محمدطاهر
| تاریخ مرگ              =1305
| تاریخ مرگ              =۱۳۰۵ ه. ق
| محل مرگ                =
| محل مرگ                =
| علت مرگ                =
| علت مرگ                =
خط ۴۵: خط ۴۵:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
'''روشن اردستانی اصفهانی''' (درگذشته 1305 ه.ق) از شعرای آیینی دوره‌ی ناصری بود.
==آثار==
==آثار==
روشن اردستانى از سبک عراقى پیروی می‌کرده است. او علاوه بر اشعار بلند آیینى که در مناقب معصومین (ع) دارد، آثار او در قلمرو شعر عاشورا از آثار ماتمى در زبان فارسى به شمار مى‌رود. ترکیب 27 بندى او در مراثى امام حسین (ع) و شهداى کربلا که هر بند آن داراى یازده بیت است در شمار ترکیب‌بندهاى عاشورایى است، علاوه بر آن ترکیب‌بند ماتمى دیگرى دارد در 13 بند به استقبال از محتشم کاشانى و چند قصیده و مثنوى عاشورایى دیگر.
روشن اردستانى از سبک عراقى پیروی می‌کرده‌است. او اشعار بلند آیینى در مناقب معصومین(ع) دارد. آثار او در قلمرو شعر عاشورا از آثار ماتمى در زبان فارسى به شمار مى‌رود. ترکیب ۲۷ بندى او در مراثى امام حسین(ع) و شهداى کربلا که هر بند آن داراى یازده بیت است در شمار ترکیب‌بندهاى عاشورایى است، علاوه بر آن ترکیب‌بند ماتمى در ۱۳ بند دارد که به استقبال از محتشم کاشانى است و چند قصیده و مثنوى عاشورایى دیگر نیز در آثار او به چشم میخورد.


===برگزیدۀ اشعار===
==اشعار==
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۶۹: خط ۶۷:
{{ب| بندۀ سرو چو از راه تو برخاست شدیم | گردن شمع چو در پیش تو بنشست زدیم }}
{{ب| بندۀ سرو چو از راه تو برخاست شدیم | گردن شمع چو در پیش تو بنشست زدیم }}


{{ب| من و «روشن» اگر از خویش نرسیتم، ولى | دست در دامن آن کس که ز خود رست زدیم <ref>همان، ص 6.</ref> }}
{{ب| من و «روشن» اگر از خویش نرسیتم، ولى | دست در دامن آن کس که ز خود رست زدیم <ref>همان، ص ۶.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| شاهى که برگزیده ز کونین داورش | بر صدر قدر کرده به عزت مصدّرش }}
{{ب| در عهد مهد، خدمت او کرده جبرئیل | پرورده در کنار به حرمت پیمبرش }}
{{ب| بیرون ز درک و وهم و گمان است طینتش | خارج ز بحر کون و مکان است گوهرش }}
{{ب| فردوس، قلعه‌اى است ز شاداب گلشنش | کونین، بقعه‌اى است ز آباد کشورش }}
{{ب| بحرى است جاه او، که بود عرش ساحلش | فلکى است قدر او، که بود چرخ لنگرش }}
{{ب| فرسوده قبه‌اى بود از خرگه جلال | این گوى تابناک منیر مدوّرش }}
{{ب| در بدو آفرینش عالم که امر کن | مى‌بست نقش گنبد نه توى اخضرش }}
{{ب| دست قضا به خامۀ قدرت نوشته بود | توقیع «سید الشهدایى» به محضرش }}
{{ب| پیوسته مى‌کشید در آغوش، احمدش | همواره مى‌مکید لب روح‌پرورش }}
{{ب| مى‌گفت: از من است حسین و، من از حسین | مى‌داد بوسه بر لب و دندان، مکررش }}
{{ب| هر روزه بهر کسب شرف، قدسیان عرش | گردند گرد قبه به سان کبوترش }}
{{ب| خواندند از براى هدایت به سوى خویش | گمراه کوفیان ستمکار ابترش }}
{{ب| در رفتن به کوفه، نمودند ناگزیر | از نامه‌هاى محکم بیحد و بیمرش }}
{{ب| آورد از مدینه چو رو در دیارشان | بستند راه رجعت و، خستند خاطرش! }}
{{ب| جوید به هردو کون، توسل به آن جناب | «روشن» که هست نامه ز قطران سیه‌ترش }}
{{ب| دارد امید آن‌که رهاند ز فیض عام | از تنگناى دوزخ و سوزنده آذرش <ref>همان، ص 519 تا 523.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> شاهى که برگزیده ز کونین داورش </span>
| class="b" |<span class="beyt"> شاهى که برگزیده ز کونین داورش </span>
خط ۱۶۹: خط ۱۳۳:
| class="b" |<span class="beyt"> دارد امید آن‌که رهاند ز فیض عام </span>
| class="b" |<span class="beyt"> دارد امید آن‌که رهاند ز فیض عام </span>
| style="width:2em;" |
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> از تنگناى دوزخ و سوزنده آذرش <ref>همان، ص 519 تا 523.</ref> </span>
| class="b" |<span class="beyt"> از تنگناى دوزخ و سوزنده آذرش <ref>همان، ص ۵۱۹ تا ۵۲۳.</ref> </span>
|}
|}


 
=== پنجمین بند از ترکیب 27 بندى او ===
'''پنجمین بند از ترکیب 27 بندى او'''
 
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| اى اشک و آه! نوبت امداد و یارى است | اى ناله! وقت نوحه و فریاد و زارى است }}
{{ب| اى اشک و آه! نوبت امداد و یارى است | اى ناله! وقت نوحه و فریاد و زارى است }}
خط ۱۹۶: خط ۱۵۸:
{{ب| ماه محرم است و، بهار مصیبت است | بازت مگر به کار عزا انتظارى است؟ }}
{{ب| ماه محرم است و، بهار مصیبت است | بازت مگر به کار عزا انتظارى است؟ }}


{{ب| برخیز و ساز قافلۀ اشک و آه کن | وز دود آه، روى جهان را سیاه کن <ref>همان، ص 574 و 575.</ref> }}
{{ب| برخیز و ساز قافلۀ اشک و آه کن | وز دود آه، روى جهان را سیاه کن <ref>همان، ص ۵۷۴ و ۵۷۵.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
 
'''9'''
{{شعر}}
{{ب| بستند چون به سرور دین رهگذارها | کافر پیادگان و، ستمگر سوارها }}
{{ب| بستند چون به سرور دین رهگذارها | کافر پیادگان و، ستمگر سوارها }}


خط ۲۲۴: خط ۱۸۳:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''11'''
<br />
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۲۴۷: خط ۲۰۶:
{{ب| حال پسر چو شاه شهیدان نظاره کرد | با صد هزار انده و رنج و غم و ملال }}
{{ب| حال پسر چو شاه شهیدان نظاره کرد | با صد هزار انده و رنج و غم و ملال }}


{{ب| مانند جان کشید در آغوش محکمش | بنهاد بر لبش لب و ،در کام خاتمش <ref>همان، ص 579.</ref> }}
{{ب| مانند جان کشید در آغوش محکمش | بنهاد بر لبش لب و ،در کام خاتمش <ref>همان، ص ۵۷۹.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''16'''
<br />
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| گفت: اى گزیده از همه عالم، خدایتان | بالاى عرش، برشده صیتِ وفایتان }}
{{ب| گفت: اى گزیده از همه عالم، خدایتان | بالاى عرش، برشده صیتِ وفایتان }}
خط ۲۷۲: خط ۲۳۱:
{{ب| تنها نمى‌گذارمتان اندرین سفر | مى‌آیم از طریق وفا، از قفایتان }}
{{ب| تنها نمى‌گذارمتان اندرین سفر | مى‌آیم از طریق وفا، از قفایتان }}


{{ب| با کشتگان نمود چو این گفتگو تمام | با سوز دل به اهل وطن داد این پیام <ref>''همان''، ص 583.</ref> }}
{{ب| با کشتگان نمود چو این گفتگو تمام | با سوز دل به اهل وطن داد این پیام <ref>''همان''، ص ۵۸۳.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''19'''
<br />
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| چون بر زمین قرار ز زین، شاه دین گرفت | عرش برین، قرار به روى زمین گرفت }}
{{ب| چون بر زمین قرار ز زین، شاه دین گرفت | عرش برین، قرار به روى زمین گرفت }}
خط ۲۹۷: خط ۲۵۶:
{{ب| شد قیرگون چو روى جهان از ظلام شب | اهریمنى ز دست سلیمان، نگین گرفت }}
{{ب| شد قیرگون چو روى جهان از ظلام شب | اهریمنى ز دست سلیمان، نگین گرفت }}


{{ب| انگشترى، همین نه به سوداى دوست داد | انگشت نیز بر سر انگشترى نهاد؟ <ref>همان، ص 585 و 586.</ref> }}
{{ب| انگشترى، همین نه به سوداى دوست داد | انگشت نیز بر سر انگشترى نهاد؟ <ref>همان، ص ۵۸۵ و ۵۸۶ .</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''21'''
<br />
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۳۱۷: خط ۲۷۶:
{{ب| کشتى کنار آب روان تشنه‌کام‌شان | خشکیده باد نهرت و، رودت سراب باد! }}
{{ب| کشتى کنار آب روان تشنه‌کام‌شان | خشکیده باد نهرت و، رودت سراب باد! }}


{{ب| کندى ز باد حادثه بنیادشان ز جاى | بنیادت از هجوم <ref>در متن به جاى این کلمه، «بهشت» آمده بود که تصحیح قیاسى شد.</ref> حوادث خراب باد! }}
{{ب| کندى ز باد حادثه بنیادشان ز جاى | بنیادت از هجوم <ref>در متن به جاى این کلمه، «بهشت» آمده‌بود که تصحیح قیاسى شد.</ref> حوادث خراب باد! }}


{{ب| دادى عزیز فاطمه را جاى بر تراب | خصم تو: مصطفى و، عدو: بو تراب باد! }}
{{ب| دادى عزیز فاطمه را جاى بر تراب | خصم تو: مصطفى و، عدو: بو تراب باد! }}
خط ۳۲۳: خط ۲۸۲:
{{ب| بردى به کوفه، پردگیانش چو بى‌حجاب | پیوسته آفتاب و مهت در حجاب باد! }}
{{ب| بردى به کوفه، پردگیانش چو بى‌حجاب | پیوسته آفتاب و مهت در حجاب باد! }}


{{ب| گردید جسم جان جهان از تو بى‌روان | هم خسته باد جسمت و، هم آتشت به جان! <ref>همان، ص 587 و 588.</ref> }}
{{ب| گردید جسم جان جهان از تو بى‌روان | هم خسته باد جسمت و، هم آتشت به جان! <ref>همان، ص ۵۸۷ و ۵۸۸.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''27'''
<br />
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| «روشن»! بس است، دم دگر از این خبر مزن | بگذار این حدیث و به عالم شرر مزن }}
{{ب| «روشن»! بس است، دم دگر از این خبر مزن | بگذار این حدیث و به عالم شرر مزن }}
خط ۳۴۸: خط ۳۰۷:
{{ب| بنیاد صبر تعزیه‌داران ز جا مبر | یعنى: دم از خرابۀ بى‌بام و در مزن }}
{{ب| بنیاد صبر تعزیه‌داران ز جا مبر | یعنى: دم از خرابۀ بى‌بام و در مزن }}


{{ب| چون عاجزى ز نوحه‌سرایى، خموش باش | بربند لب گفتن و، یک چند گوش باش <ref>همان، ص 592.</ref> }}
{{ب| چون عاجزى ز نوحه‌سرایى، خموش باش | بربند لب گفتن و، یک چند گوش باش <ref>همان، ص ۵۹۲.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


====بند ششم از ترکیب دوازده‌بندى====
===بند ششم از ترکیب دوازده‌بندى===
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| صدر امم به خاک چو از صدر زین رسید | از خاکیان خروش به عرش برین رسید }}
{{ب| صدر امم به خاک چو از صدر زین رسید | از خاکیان خروش به عرش برین رسید }}
خط ۳۷۳: خط ۳۳۲:
{{ب| از هم گسست رشتۀ تألیف کاینات | تا کار شاه بر نفس واپسین رسید }}
{{ب| از هم گسست رشتۀ تألیف کاینات | تا کار شاه بر نفس واپسین رسید }}


{{ب| صاحب عزا چو هست خداوند ذو الجلال | طوبى کسى که نیست دلش خالى از ملال <ref>همان، ص 597.</ref> }}
{{ب| صاحب عزا چو هست خداوند ذو الجلال | طوبى کسى که نیست دلش خالى از ملال <ref>همان، ص ۵۹۷.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''13'''
<br />


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۴۰۲: خط ۳۶۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


====قصیدۀ عاشورایى====
===قصیدۀ عاشورایى===


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۴۳۵: خط ۳۹۴:
{{ب| وه که این کوردلان چشم کنیزى دارند | از حریمى که بود جاریۀ مریم‌شان! }}
{{ب| وه که این کوردلان چشم کنیزى دارند | از حریمى که بود جاریۀ مریم‌شان! }}


{{ب| نتوان کرد بیان حال گروهى «روشن»! | کآسمان، جامه سیه ساخته در ماتم‌شان <ref>همان، ص 616-617.</ref> }}
{{ب| نتوان کرد بیان حال گروهى «روشن»! | کآسمان، جامه سیه ساخته در ماتم‌شان <ref>همان، ص ۶۱۷.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


==منابع==
==منابع==


*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 380-387.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج۱، ص ۳۸۰-۳۸۷.]]


==پی‌نوشت==
==پی‌نوشت==