شیداى گراشى: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =محمد جعفر خان
| نام                    =شیدای گراشی
| تصویر                  =
| تصویر                  =sheydaye gerashi.jpg
| اندازه تصویر            =
| اندازه تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              =
| نام اصلی              =محمد جعفر خان
| زمینه فعالیت          =
| زمینه فعالیت          =مداحی و شعر
| ملیت                  =
| ملیت                  =ایرانی
| تاریخ تولد            =1296 ه.ق  
| تاریخ تولد            =1296 ه.ق  
| محل تولد                =گراش لارستان واقع در استان فارس
| محل تولد                =گراش لارستان واقع در استان فارس
خط ۵۰: خط ۵۰:
==زندگینامه==
==زندگینامه==


محمد جعفر خان متخلص به «شیدا» و ملقب به «مقتدر الممالک»، نام پدرش حاج رستم خان گراشى و نام نیایش فتحعلى خان گراشى بیگلر بیگى لارستان و بنادر بوده است. او خود نوحه مى‌سروده و در روزهاى عزادارى خود سر و پا برهنه در میان مردم گراش به سینه‌زنى و نوحه‌خوانى مى‌پرداخته و خود نوحه‌خوانى براى دسته‌هاى سینه‌زنى را با اشعار خود به عهده مى‌گرفته است و مردمان گراش با سروده و نوحه‌ها و نواهاى او آشنا بوده‌اند. در ایام سوگوارى خانه‌اش و خانه دامادش -مرحوم قهرمان خان اقتدارى- در گراش محل روضه‌خوانى بوده است و دسته‌هاى سینه‌زنى را اطعام مى‌کرده است. شیدا همچنین آشنا به موسیقى بوده است. وی در اخلاق و آداب اجتماعى، مردمى خلیق و مهربان بوده و با دلسوزى به حال مردم و حراست آن‌ها و نگهدارى حقوق مردم و شرکت در غم و شادى مردمان نهایت علاقه‌مندى به آن‌ها را نشان مى‌داده است...» <ref>دیوان شیداى گراشى،با مقدمه و تصحیح و تحشیه احمد اقتدارى،قم،موسسه فرهنگى همسایه،چاپ اول،سال 1376،ص 8 تا 10.</ref>
محمد جعفر خان متخلص به «شیدا» و ملقب به «مقتدر الممالک»، نام پدرش حاج رستم خان گراشى و نام نیایش فتحعلى خان گراشى بیگلر بیگى لارستان و بنادر بوده است. او خود نوحه مى‌سروده و در روزهاى عزادارى خود سر و پا برهنه در میان مردم گراش به سینه‌زنى و نوحه‌خوانى مى‌پرداخته و خود نوحه‌خوانى براى دسته‌هاى سینه‌زنى را با اشعار خود به عهده مى‌گرفته است و مردمان گراش با سروده و نوحه‌ها و نواهاى او آشنا بوده‌اند. در ایام سوگوارى خانه‌اش و خانه دامادش -مرحوم قهرمان خان اقتدارى- در گراش محل روضه‌خوانى بوده است و دسته‌هاى سینه‌زنى را اطعام مى‌کرده است. شیدا همچنین آشنا به موسیقى بوده است. وی در اخلاق و آداب اجتماعى، مردمى خلیق و مهربان بوده و با دلسوزى به حال مردم و حراست آن‌ها و نگهدارى حقوق مردم و شرکت در غم و شادى مردمان نهایت علاقه‌مندى به آن‌ها را نشان مى‌داده است...» <ref>دیوان شیداى گراشى، با مقدمه و تصحیح و تحشیه احمد اقتدارى، قم، موسسه فرهنگى همسایه، چاپ اول، سال 1376، ص 8 تا 10.</ref>


==آثار==
==آثار==
خط ۶۸: خط ۶۸:


'''مرثیه عاشورایى به شیوه قاآنى'''{{شعر}}
'''مرثیه عاشورایى به شیوه قاآنى'''{{شعر}}
{{ب| گرید که؟شیعه،بهر که؟مظلوم کربلا | نور خدا شفیع امم،شاه اولیا }}
{{ب| گرید که؟ شیعه، بهر که؟ مظلوم کربلا | نور خدا شفیع امم، شاه اولیا }}


{{ب| جدّش که بُد؟رسول خدا،مام؟فاطمه | نامش بگو که بود؟حسین خامس عبا }}
{{ب| جدّش که بُد؟ رسول خدا، مام؟ فاطمه | نامش بگو که بود؟ حسین خامس عبا }}


{{ب| مقصود حق،شهید عدو،سومین امام | بابش که بُد؟على ولى،شاه لافتى }}
{{ب| مقصود حق، شهید عدو، سومین امام | بابش که بُد؟ على ولى، شاه لافتى }}


{{ب| چون شد بگو؟شهید بشد او چه رو؟ز کین | بر حکم که؟یزید مرآن نطفه زنا }}
{{ب| چون شد بگو؟ شهید بشد او چه رو؟ ز کین | بر حکم که؟ یزید مر آن نطفه زنا }}


{{ب| آوخ کجا شهید بشد؟دشت ماریه | پنهان شهید گشت؟نه و اللّه برملا }}
{{ب| آوخ کجا شهید بشد؟ دشت ماریه | پنهان شهید گشت؟ نه و اللّه برملا }}


{{ب| همراه داشت او سپه و جیش و لشکرى؟ | آرى که بود؟قاسم و اصحاب و اقربا }}
{{ب| همراه داشت او سپه و جیش و لشکرى؟ | آرى که بود؟ قاسم و اصحاب و اقربا }}


{{ب| دیگر برادر و پسرى داشتى؟بلى | عباس و عون و اکبر و عثمان باوفا }}
{{ب| دیگر برادر و پسرى داشتى؟ بلى | عباس و عون و اکبر و عثمان باوفا }}


{{ب| همراه او بُدند به دشت بلا؟نعم | بر جانِ‌شان بگو که کسى رحم کرد؟لا }}
{{ب| همراه او بُدند به دشت بلا؟ نعم | بر جانِ‌شان بگو که کسى رحم کرد؟ لا }}


{{ب| پس چون شدند؟راست بگو خاک بر سرم: | گشتند جمله کشته به شمشیر اشقیا }}
{{ب| پس چون شدند؟ راست بگو خاک بر سرم: | گشتند جمله کشته به شمشیر اشقیا }}


{{ب| چون کشته شد؟چه وقت؟که او کشت؟وقت ظهر | ببرید شمر رأس همایونش از قفا }}
{{ب| چون کشته شد؟ چه وقت؟ که او کشت؟ وقت ظهر | ببرید شمر رأس همایونش از قفا }}


{{ب| دیگر پسر نداشت؟چرا داشتى،دو تن | اصغر که خورد آب ز سر چشمه فنا }}
{{ب| دیگر پسر نداشت؟ چرا داشتى، دو تن | اصغر که خورد آب ز سر چشمه فنا }}


{{ب| دیگر که بود؟سید سجاد،آن‌که بود | غمدیده و علیل و به هر رنج مبتلا }}
{{ب| دیگر که بود؟ سید سجاد، آن‌که بود | غمدیده و علیل و به هر رنج مبتلا }}


{{ب| بر جاى تعزیت غُلِ جامع به گردنش | بنهاد شمر آن سگ برگشته از خدا }}
{{ب| بر جاى تعزیت غُلِ جامع به گردنش | بنهاد شمر آن سگ برگشته از خدا }}


{{ب| کس سر سلامتیش به سوگ پدر بگفت؟ | آرى که گفت؟خولىِ بیدین بیحیا }}
{{ب| کس سر سلامتیش به سوگ پدر بگفت؟ | آرى که گفت؟ خولىِ بیدین بیحیا }}


{{ب| دیگر که؟ابن سعد که بُد بر سپه امیر | بعد از عمر که؟شمر ستمکار پرجفا }}
{{ب| دیگر که؟ ابن سعد که بُد بر سپه امیر | بعد از عمر که؟ شمر ستمکار پرجفا }}


{{ب| گفتند سر سلامتى؟آرى،چسان؟بگو: | آتش زدند خیمه سلطان نینوا }}
{{ب| گفتند سر سلامتى؟ آرى، چسان؟ بگو: | آتش زدند خیمه سلطان نینوا }}


{{ب| در کربلا بماند؟نه و اللّه ابن سعد | بر سوى شام برد اسیرانه از جفا }}
{{ب| در کربلا بماند؟ نه و اللّه ابن سعد | بر سوى شام برد اسیرانه از جفا }}


{{ب| دیگر کسى اسیر نشد غیر او؟چرا | هشتاد و چار زن همه با نوحه و بُکا }}
{{ب| دیگر کسى اسیر نشد غیر او؟ چرا | هشتاد و چار زن همه با نوحه و بُکا }}


{{ب| دیگر که بود همرهش؟اطفال خردسال | دیگر که بود؟زینب و کلثوم بینوا }}
{{ب| دیگر که بود همرهش؟ اطفال خردسال | دیگر که بود؟ زینب و کلثوم بینوا }}


{{ب| بردندشان به کوفه اسیرانه و غریب | نزدِ که؟نزد زاده مرجانه دغا }}
{{ب| بردندشان به کوفه اسیرانه و غریب | نزدِ که؟ نزد زاده مرجانه دغا }}


{{ب| (شیدا)تو خون ببار ز چشمان و دم مزن | کآنش فتاد بر همه ارکان ما سوا <ref>همان،ص 216.</ref> }}
{{ب| «شیدا» تو خون ببار ز چشمان و دم مزن | که آنش فتاد بر همه ارکان ما سوا <ref>همان، ص 216.</ref> }}
{{پایان شعر}}'''به مناسبت تقارن ماه محرم با نوروز'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''به مناسبت تقارن ماه محرم با نوروز'''{{شعر}}
{{ب| این چه شادى است که با درد و غم آمیخته‌اند | روز نوروز به ماه الم آمیخته‌اند }}
{{ب| این چه شادى است که با درد و غم آمیخته‌اند | روز نوروز به ماه الم آمیخته‌اند }}


{{ب| حالیا اى دل شوریده چه واقع شده است | غم و شادى ز چه این سان به هم آمیخته‌اند؟... }}
{{ب| حالیا اى دل شوریده چه واقع شده است | غم و شادى ز چه این سان به هم آمیخته‌اند؟ }}


{{ب| باد نوروز بُدى تلخى دى را تریاق | از چه امساله به تریاق سم آمیخته‌اند؟... }}
{{ب| باد نوروز بُدى تلخى دى را تریاق | از چه امساله به تریاق سم آمیخته‌اند؟ }}


{{ب| جاى تبریک چنین روز،چرا خلق همه | شعله آه به هم دم به دم آمیخته‌اند... }}
{{ب| جاى تبریک چنین روز، چرا خلق همه | شعله آه به هم دم به دم آمیخته‌اند}}


{{ب| عوض تهنیت و چشم تو روشن بادا | دیده خلق ز حسرت بدنم آمیخته‌اند }}
{{ب| عوض تهنیت و چشم تو روشن بادا | دیده خلق ز حسرت بدنم آمیخته‌اند }}


{{ب| قمرى و سار و چکاوک ز چه امساله چنین | ناله‌هاى الم از زیر و بم آمیخته‌اند... }}
{{ب| قمرى و سار و چکاوک ز چه امساله چنین | ناله‌هاى الم از زیر و بم آمیخته‌اند }}


{{ب| به دل لاله چرا داغ گرفته است ز غم؟ | چشم نرگس ز چه این سان دژم آمیخته‌اند؟ }}
{{ب| به دل لاله چرا داغ گرفته است ز غم؟ | چشم نرگس ز چه این سان دژم آمیخته‌اند؟ }}


{{ب| صور ماتم بدمیده است مگر؟کاین نوروز | ماتمش از نفس صبحدم آمیخته‌اند... }}
{{ب| صور ماتم بدمیده است مگر؟ کاین نوروز | ماتمش از نفس صبحدم آمیخته‌اند}}


{{ب| مگر این عید خبر داشته از قتل حسین؟ | که چنین روز و شبش را به غم آمیخته‌اند... }}
{{ب| مگر این عید خبر داشته از قتل حسین؟ | که چنین روز و شبش را به غم آمیخته‌اند }}


{{ب| لب فروبند تو(شیدا)سپس دم درکش | که به عالم ز جهان مدح و ذم آمیخته‌اند... <ref>همان،ص 199 و 200.</ref> }}
{{ب| لب فروبند تو «شیدا» سپس دم درکش | که به عالم ز جهان مدح و ذم آمیخته‌اند <ref>همان، ص 199 و 200.</ref> }}
{{پایان شعر}}'''قصیده عاشورایى'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}'''قصیده عاشورایى'''{{شعر}}
{{ب| باز این چه شیون است که در دور عالم است؟ | هر محفلى که مى‌روى اسباب ماتم است }}
{{ب| باز این چه شیون است که در دور عالم است؟ | هر محفلى که مى‌روى اسباب ماتم است }}


{{ب| باز این چه شورش است؟که ارکان ماسوا | روز و شبان به ناله و فریاد همدم است... }}
{{ب| باز این چه شورش است؟ که ارکان ماسوا | روز و شبان به ناله و فریاد همدم است }}


{{ب| غوغا و شور و ولوله بر عرش اکبر است | فریاد و آه و غلغله بر هفت طارم است }}
{{ب| غوغا و شور و ولوله بر عرش اکبر است | فریاد و آه و غلغله بر هفت طارم است }}


{{ب| عالم چرا ز غلغله چون روز محشر است؟ | خاک غم از چه بر سر اولاد آدم است؟... }}
{{ب| عالم چرا ز غلغله چون روز محشر است؟ | خاک غم از چه بر سر اولاد آدم است؟ }}


{{ب| نوحه‌کنان به کوچه دوان مرد و زن به هم | گیسوىِ‌شان تمام پریشان و درهم است... }}
{{ب| نوحه‌کنان به کوچه دوان مرد و زن به هم | گیسوىِ‌شان تمام پریشان و درهم است }}


{{ب| گویا شده است موسم جانبازى حسین | روزى که وعده کرد به حق‌گویى این دم است... }}
{{ب| گویا شده است موسم جانبازى حسین | روزى که وعده کرد به حق‌گویى این دم است }}


{{ب| گویا که روز عمر على اکبر است ختم | کاندر دهان اکبر ناشاد خاتم است... }}
{{ب| گویا که روز عمر على اکبر است ختم | کاندر دهان اکبر ناشاد خاتم است}}


{{ب| گویا که روز بیکسى شاه عالم است | گویا که روز تشنگى فخر زمزم است }}
{{ب| گویا که روز بی‌کسى شاه عالم است | گویا که روز تشنگى فخر زمزم است }}


{{ب| گویا که عیش قاسم ناشاد شد عزا | کاسباب درد و غم به همه‌جا فراهم است }}
{{ب| گویا که عیش قاسم ناشاد شد عزا | کاسباب درد و غم به همه‌جا فراهم است }}


{{ب| گویا هلال نو بدمیده است در جهان | کز دل فغان برآمده کاین مه محرم است... }}
{{ب| گویا هلال نو بدمیده است در جهان | کز دل فغان برآمده کاین مه محرم است }}


{{ب| (شیدا)بنال در غم اولاد مصطفى | کاین ناله‌ها نعیم بهشتش مسلم است... <ref>همین،ص 209 تا 211.</ref> }}
{{ب| «شیدا» بنال در غم اولاد مصطفى | کاین ناله‌ها نعیم بهشتش مسلم است <ref>همین،ص 209 تا 211.</ref> }}
{{پایان شعر}}'''غزل مرثیه کربلا'''{{شعر}}
{{پایان شعر}}
 
'''غزل مرثیه کربلا'''{{شعر}}
{{ب| خون شو دلا ز داغ جوانان کربلا | غربت گزیدگان بیابان کربلا }}
{{ب| خون شو دلا ز داغ جوانان کربلا | غربت گزیدگان بیابان کربلا }}


{{ب| در حیرتم که با چه زبانى کنم بیان | حال سهى قدان گلستان کربلا... }}
{{ب| در حیرتم که با چه زبانى کنم بیان | حال سهى قدان گلستان کربلا }}


{{ب| خورشید سر برهنه شد از خاوران پدید | تا دید سر برهنه اسیران کربلا... }}
{{ب| خورشید سر برهنه شد از خاوران پدید | تا دید سر برهنه اسیران کربلا }}


{{ب| تاج تقرّب از سر خود برگرفت زار | روح الامین شنید چو افغان... }}
{{ب| تاج تقرّب از سر خود برگرفت زار | روح الامین شنید چو افغان }}


{{ب| آه از دمى که رفت سرِ نعشِ اکبرش | لیلاى غم‌پژوهِ پریشان کربلا... }}
{{ب| آه از دمى که رفت سرِ نعشِ اکبرش | لیلاى غم‌پژوهِ پریشان کربلا }}


{{ب| شد ناله و فغان ز دل انس و جان بلند | اصغر چو آب خورد ز پیکان کربلا }}
{{ب| شد ناله و فغان ز دل انس و جان بلند | اصغر چو آب خورد ز پیکان کربلا }}
خط ۱۶۸: خط ۱۷۰:
{{ب| جنّ و ملک وحوش طیور آمدند جمع | لبیّک گو به خسروِ خوبان کربلا }}
{{ب| جنّ و ملک وحوش طیور آمدند جمع | لبیّک گو به خسروِ خوبان کربلا }}


{{ب| (شیدا)به این مراثى جانسوز روز حشر | مى‌کن شفیع خویش تو سلطان کربلا <ref>همان،ص 230 و 231.</ref> }}
{{ب| «شیدا» به این مراثى جانسوز روز حشر | مى‌کن شفیع خویش تو سلطان کربلا <ref>همان،ص 230 و 231.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
==منابع==
==منابع==
خط ۱۷۶: خط ۱۷۸:
==پی نوشت==
==پی نوشت==


[[رده:افراد]]
[[رده:در سده‌های نخستین]]
[[رده:مؤلفین]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
<references />