اسراى اهل بیت (ع)

روز شمار حوادث پس از روز عاشورا
10 محرم	واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(ع)، اهل بیت(ع) و یارانش
11 محرم	محرم حرکت کاروان اسرا به سوی کوفه دفن شهدا توسط بنى اسد
12 محرم	ورود کاروان اسرای کربلا به کوفه
19 محرم	حرکت کاروان اسیران از کوفه به شام
1 صفر	ورود اهل بیت(ع) و سر مطهّر امام حسین(ع) به شام.
20 صفر	اربعین حسینی ورود اهل بیت امام(ع) به کربلا

اسرای اهل بیت (ع) همان بازماندگان نبرد کربلا در روز عاشورا بودند که اسیر شدند و به دستور یزید کاروان اسرا به کوفه و سپس شام راهی شدند.

شرح

اسیران، تعدادى از دودمان پیامبر (ص) و برخى هم همسران یا فرزندان شهداى دیگر کربلا بودند. زنان بنى هاشم به شام برده شدند و از آنجا به مدینه بازگشتند. برخى از زنان غیر بنى هاشم به خاطر وساطت بستگان خود از اسارت رها شده، در کوفه ماندگار شدند و به قبیلۀ خود پیوستند. در منابع تاریخى و تعبیرات روایى و اشعار، از آنان به نام سبایا و اسارى یاد شده است.

به اسیرى گرفتن افرادى از اهل بیت (ع) هم بر خلاف مقررات جنگهاى اسلامى و هم جسارت و توهین به رسول الله (ص) به شمار مى‌آمد.

اما امویان بر اساس کینه‌اى که از عترت پیامبر خدا داشتند، چنان کردند. این گستاخى در حق عترت پیامبر خدا ریشه در همان سقیفه و زیر پا گذاشتن سخن آن حضرت داشت. به قول نیر تبریزى:

دانى چه روز دختر زهرا اسیر شد؟

روزى که طرح بیعت «منّا امیر» شد

حضرت زینب (س) و حضرت سجاد (ع) دو چهرۀ بارز آن جمع بودند و با نطق‌ها و خطابه‌هاى خویش، امویان را رسوا و شهداى کربلا را معرفى کردند.

اسیران کربلا

دمشق صومعه راهبه بعلبک لبوء حمص حماه شیرز کفرطاب معره قنسرین حلب مسکنه دوسر رقه دعوات تل ابیض حران نصیبین سنجار تل اعفر موصل اربیل جهینه کجیل وادی النخله تکریت سامراء مسکن انبار نهروان کربلا رطبه مسیر عقیل قطقطانه قادسیه بابل مدائن بغداد میادین دیر الزور اخیضر کوفه قناطیر

اسامى اسراى کربلا از اهل بیت و دیگران (طبق آنچه در منتخب التواریخ آمده است) چنین است:

مردان

• امام زین العابدین (ع)

• امام محمد باقر (ع) (چهارساله)

• محمد بن حسین بن على

• عمر بن حسین

• حسن بن حسین

• زید بن الحسن المجتبى

• عمر بن حسن(ع) (مجروح شد و به کوفه بردند)

• محمد بن عمر بن الحسن المجتبى.

بانوان

• زینب کبرى (س)

• امّ کلثوم (س)

• فاطمه (س)

• رقیّه (س)

• صفیّه (س)

• ام هانى (س) (این ۶ نفر از دختران على «ع» بودند.)

• فاطمه دختر امام حسین (س)

• سکینه دختر امام حسین (س) دخترى که مى‌گویند در خرابه شام جان داد.

• رباب همسر امام حسین (س)

• شاه زنان همسر امام سجّاد (س)

• مادر محسن فرزند سید الشهدا (س)(این فرزند در راه شام سقط شد)

• دختر مسلم بن عقیل

• فضّه کنیز فاطمه (س)

• یکى از کنیزان امام حسین

• مادر وهب بن عبد اللّه

نسبت به برخى از این ۲۵ نفر، نقل‌هاى دیگر هم وجود دارد و همه مورد اتفاق نیست.

منابع

• فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، قم، معارف، ج۱، ص ۴۸-۴۹.