روضه خوانی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۳

روضه خوانی اصطلاحی است که در مورد برپایی مجالس سوگواری امام حسین (ع) و هر مجلسی که به منظور ذکر فضایل، مصائب و شرح نحوه شهادت و ظلمها و ستمهای وارد شده بر ائمه معصومین (ع)، به کار میرود.^[۱] روضه خوانها اغلب نظم و نثر را با هم ترکیب میکنند و به شیوهای خاص بر بالای منبر به ذکر مصائب امام حسین (ع) و وقایع عاشورا میپردازند. روضه خوانی از سویی بیان وقایع تاریخی است، اما به لحاظ شکل، هنر خاصی از نوع بیان در آن به کار رفته است. جنبه آوازی، انتخاب مطالب، تلفیق آنها با یکدیگر، استفاده از شعر و تعابیر عاطفی همه اینها ماهیت روضه خوانی را از صورت تاریخی محض درآورده و آن را به نوعی کار هنری و شعاری تبدیل کرده است. ^[۲]

روضه خوانی در ایرانویرایش

روضه و روضهخوان به سال 900 هجری قمری یعنی عصر فاضل متبحر، و زمان ملاحسین کاشفی که «روضه الشهداء» را تألیف کرد، برمیگردد، پیش از این سال، افرادی که به این کار مشغول بودند، اسم مخصوصی نداشتند. «روضه الشهداء» کتابی است مشتمل بر تاریخ مصیبتهای حضرت رسول (ص) و تفصیل احوال امامان شیعه، به ویژه شرح وقایع کربلا که به نثر فارسی و با اشعار و نثر عربی نوشته شده است. این کتاب در ایران با اقبال بسیار روبهرو شد تا جایی که دست به دست میگشت و بر منبرها خوانده میشد و مردم میگریستند. از همین رو، به مرور زمان، کسانی که کتاب روضه الشهداء را میخواندند، به روضهخوان و این مجالس که در آن کتاب روضهالشهداء خوانده میشد، به روضه شهرت یافت. ^[۳]

اقسام روضه خوانیویرایش

روضه خوانی به سه قسمت تقسیم میشود: «مقدمه»، «اوج» و «فرود». مقدمه روضه همان اشعار ابتدای روضه است که در پردههای پایین خوانده میشود. کمکم روضهخوان صدای خود را بالا میبرد و بر سرعت جملات میافزاید تا جایی که به بالاترین سطح خود میرسد که «اوج روضه» نام دارد. روضهخوان، مستمع را زیاد در این حال نگه نمیدارد و بعد از گفتن جمله متناسب این قسمت که معمولاً سوزناکترین جملات روضه است، با یک مکث کوتاه و فرود آوردن صدا، روضه را کمکم به اتمام میرساند. امروزه، روضهخوانان برخلاف گذشته، از مقاتل معتبر مانند «لهوف» ابن طاووس و «ارشاد» مفید که به بیان وقایع عاشورا به صورت متقن پرداختهاند، واقعهخوانی و روضه خوانی میکنند و از احوال نادرست میپرهیزند تا مانع از ایجاد وهن در مستمعین شوند. ^[۴] روضه خوانی شامل قسمتهایی همچون شعر شروع مجلس، زمزمه، نوحه زمینه و زمینه است.

مجلس روضه خوانی در تکیه دولت- اثر عباس رستمیان

شعر شروع مجلس عزاداریویرایش

شعر عاشورایی ارزشمند و هدفگرا، اثر مطلوب خود را بر خودی و بیگانه میگذارد و همچون سلاحی، موجب خوار شدن و رسوایی دشمنان اسلام میشود.

زمزمهویرایش

زمزمه در اصل، تکرار زیر لب کلماتی است که در حین روضه برای همنوایی، بین مستمعان صورت میگیرد. وقتی مدتی روضه خوانده شد، مستمع میل دارد نام حسین (ع) را زمزمه کند که در بعضی مواقع، مداح برای شور افکندن در مجلس او را به این کار دعوت میکند. زمزمهها به چند قسمت تقسیم میشوند: زمزمههایی که از شور و هیجان ناشی از شنیدن اوج و فرود روضهخوان صورت میگیرد و به صورت خودجوش است. این زمزمه فاقد پیچیدگی و به طور معمول ذکر آن «حسین جان» است. نوع دیگر زمزمههایی است که شور و هیجان زمزمههای پیشین را دارد، اما روضهخوان آن را هدایت میکند؛ بدین ترتیب که بعد از روضه کلماتی را مانند غریب (حسین)، مظلوم (حسین)، بیکس (حسین) و عطشان (حسین) میگوید و به همراه آن مستمع این کلمات را به همان لحن دم میگیرد. این دو شیوه زمزمه را روضهخوان در پردههای پایین و بدون هیچگونه سر و صدایی آرام و دلنشین میخواند و مستمع آرام آرام آن را میگوید و باحال زمزمه اشک میریزد.

اما زمزمه نوع سوم دارای یک شعر و یک سبک مستقل است و روضهخوان در آن نقش بیشتری دارد؛ بدین ترتیب که یک قسمت از آن را روضهخوان به عنوان «دم» استفاده میکند و از مستمع جواب میگیرد و بقیه را خود میخواند و در پایان هر بندی، از مستمع جواب میخواهد. ^[۵]

بعد از خواندن روضه و شعر، نوبت به خواندن «زمینه» میرسد که در واقع حکم آماده شدن برای نوحه را دارد.

زمینهویرایش

زمینه، نوحهای کوتاه با سربندهای محزون است که ابیات آن از سه یا چهار بند تجاوز نمیکند و مستمع به صورت نشسته به سینه میزند و جواب میدهد. اینگونه به مستمع فرصت داده میشود که خود را آماده برای سینهزنی کند و در حالی که آرام آرام جواب کوتاه آن را تکرار میکند و به سینه میزند، صفهای سینهزنی را تشکیل دهد.

زمینه به دو دسته تقسیم میشود:

الف) زمینه همراه با جواب: این نوع زمینه، شعری بسیار ساده و محزون است که بندهای کوچک و یک کلمهای دارد و مستمع فقط سینه میزند و بعد از هر دو بیت، آن بند کوچک و یک کلمهای را جواب میدهد و به این ترتیب زمینه به پایان میرسد.

ب) زمینه بدون جواب: در این زمینه خوانی کلاً جواب گرفته نمیشود و فقط یک شعر ساده برای انجام سینهزنی خوانده میشود و مستمع آماده نوحه میگردد. پس از پایان زمینه خوانی، نوحهخوان (زمینه خوان) بعد از دعا برای فرج امام زمان (عج) یا سلامتی رهبر و شفای بیماران، یا با شور دادن یا تند ادا کردن اذکار مقدس یا حسین (ع)، یا زهرا (س)، یا زینب (س) و یا ابوالفضل (ع)، مجلس را برای نوحه مهیا میسازد تا از فضای آرام و ملایم زمینه خوانی بیرون آید و آماده نوحهخوانی شود. ^[۶]

روضه منظومویرایش

روضه خوانی دو ویژگی دارد: نخست آنکه قضایا و حوادث کربلا را برای دیگران بازمیگوید و دوم آنکه مرثیهخوانی میکند. روشن است که ویژگی اول، مقتل خوانی است و روضهخوان طوری مقتل را ادا میکند که لحن خطابی، سؤالی، خواهش و ... آن را مشخص شود و اصل مطلب و مفهوم واقعی عبارات به راحتی فهمیده شود. ویژگی دوم، به خواندن مرثیه مذهبی ارتباط دارد. ^[۷] در این منظومه عاشورایی، وقایع تاریخی مطرح نیست، زیرا خواننده از پیش با موضوع آشناست. در نتیجه شاعر بدون مقدمه، سراغ وقایع حزنانگیز عاشورا میرود. از دیگر ویژگیهای این مراثی، جزئینگری و روایی، سادگی زبان و کاربرد قالب مصنوعی است. ^[۸]

نمونهای از روضه منظوم اهل بیت در کربلا به نقل از شیخ حسن لاهیج ملا (عاجز آملی) ذکر میشود: ^[۹]

ای دل برآر ناله که دلها در آذر است		این مجلس عزای عزیز پیمبر است
ای دیده خون ببار اگر در جهان تو را		میل بهشت و جنت فردوس و کوثر است
اشکی بریز و آتش سوزنده را ببین		این اشک دیده رونق بازار محشر است
اشک عزای سرور لب تشنگان حسین		در نزد اهل حال به از درّ و گوهر است
بی بهشت میوزد از خاک کربلا		عریان فتاده با تن مجروح و بیسر است
قربان آن کس که به صحرای کربلا		چون تربت حسین به از مشک اذفر است
رفتن به کربلا به سر قبر کشتگان		دیدم چهار گوش به هر قبر زیور است
قبری میان روضه به شش گوشه دیدمش		مانند تاج بر سر این هفت کشور است
پرسیدم از کسی به جوابم به ناله گفت		پایین پای قبر حسین قبر اکبر است
ای کام دل ندیده به قربان آن دلی		کاندر لحد فتاده ملول و مکدر است
خواهر در انتظار عروسش سیاهپوش		در حجلهگاه با تن مجروح و مضطر است
«عاجز» بنال در غم شاهان به روز و شب		در مجلسی که فاطمه با دیده تر است

همچنین روضه منظومی که برای حضرت عباس (ع) خوانده میشود، عبارت است از: ^[۱۰]

میان تازهجوانان چو حضرت عباس		جهان ندیده جوانی به صورت عباس
مه دو هفته خجل میشدی اگر میدید		به بارگاه حسین ماه طلعت عباس
ندیده دیده گردون دلاوری به زمانه		به طمطراق جلال و نزاکت عباس
به روز معرکه شیر فلک هراسان بود		از آن سواری و سهم و صلابت عباس
نشد برای کسی در برادری ممکن		برادری به وفا و به غیرت عباس
چو العطش ز سکینه به خیمه گشت بلند		روان ز دیده شدی اشک حسرت عباس
گرفت مشک و روان شد به سوی شط فرات		دگر به خیمه نشد استقامت عباس
جهان نالان شد اندر دمی که او افتاد		به خاک تیره لوای شجاعت عباس
جهان بدیده زینب سیاه شد همچون شب		دمی که گشت نگون سرو قامت عباس
میان این همه غمها به روز عاشورا		شکست پشت حسین در مصیبت عباس
فلک به داغ علی اکبر جوان پاشید		نمک به زخم حسین در شهادت عباس
بنال ای دل و بر گو به ناله جانسوز		فدای آن تن مجروح و طاقت عباس
بزرگوار خدایا «عاجز» را نصیب کن		به رستخیز قیامت شفاعت عباس

منبعویرایش

اصغر شعاع، علی آنیزاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 183-188.

پی نوشتویرایش

↑ حسام مظاهری، 1387، ص 297.
↑ انوری پور، 1390، ص 35.
↑ همان، ص 55.
↑ هادی منش، 1386، ص 137-146.
↑ همان، ص 146-149.
↑ همان، ص 149-151.
↑ انوری پور، 1390، ص 58.
↑ اسلامی در پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
↑ لاهیج ملا، 1390، ص 83-84.
↑ همان، ص 86-87.

[1] حسام مظاهری، 1387، ص 297.

[2] انوری پور، 1390، ص 35.

[3] همان، ص 55.

[4] هادی منش، 1386، ص 137-146.

[5] همان، ص 146-149.

[6] همان، ص 149-151.

[7] انوری پور، 1390، ص 58.

[8] اسلامی در پایگاه اطلاعرسانی حوزه.

[9] لاهیج ملا، 1390، ص 83-84.

[10] همان، ص 86-87.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-روضه و روضه خوانی اصطلاحی است که در مورد برپایی مجالس سوگواری امام حسین (ع) و هر مجلسی که به منظور ذکر فضایل، مصائب و شرح نحوه شهادت و ظلم ها و ستم های وارد شده بر بزرگان دین برگزرا می شود، به کار می رود. <ref>حسام مظاهری، 1387، ص 297.</ref> شعر خواندن و گریاندن بر مصائب اهل بیت (ع) از زمان خود معصومین (ع) و به تشویق خود حضرات بوده است. وجه تسمیه روضه و روضه خوان به سال 900 هجری قمری یعنی عصر فاضل متبحر، و زمان ملاحسین کاشفی که «روضه الشهداء» را تألیف کرد، برمی گردد، پیش از این سال، افرادی که به این کار مشغول بودند، اسم مخصوصی نداشتند. «روضه الشهداء» کتابی است مشتمل بر تاریخ مصیبت های حضرت رسول (ص) و تفصیل احوال امامان شیعه، به ویژه شرح وقایع کربلا که به نثر فارسی تحریر و با اشعار و نثر عربی آراسته شده است. این کتاب در ایران با اقبال بسیار روبه رو شد تا جایی که دست به دست می گشت و بر منبرها خوانده می شد و مردم می گریستند. از همین رو، به مرور زمان، کسانی که کتاب روضه الشهداء را می خواندند، به روضه خوان و این مجالس که در آن کتاب روضهالشهداء خوانده می شد، به روضه شهرت یافت. <ref>همان، ص 55.</ref>
+'''روضه خوانی''' اصطلاحی است که در مورد برپایی مجالس سوگواری [[امام حسین (ع)]] و هر مجلسی که به منظور ذکر فضایل، مصائب و شرح نحوه شهادت و ظلمها و ستمهای وارد شده بر ائمه معصومین (ع)، به کار میرود.<ref>حسام مظاهری، 1387، ص 297.</ref> روضه خوانها اغلب نظم و نثر را با هم ترکیب میکنند و به شیوهای خاص بر بالای منبر به ذکر مصائب امام حسین (ع) و وقایع [[عاشورا]] میپردازند. روضه خوانی از سویی بیان وقایع تاریخی است، اما به لحاظ شکل، هنر خاصی از نوع بیان در آن به کار رفته است. جنبه آوازی، انتخاب مطالب، تلفیق آنها با یکدیگر، استفاده از شعر و تعابیر عاطفی همه اینها ماهیت روضه خوانی را از صورت تاریخی محض درآورده و آن را به نوعی کار هنری و شعاری تبدیل کرده است. <ref>انوری پور، 1390، ص 35.</ref>
-روضه خوانی به سه قسمت تقسیم می شود: «مقدمه»، «اوج» و «فرود». مقدمه روضه همان اشعار ابتدای روضه است که در پرده های پایین خوانده می شود. کم کم روضه خوان صدای خود را بالا می برد و بر سرعت جملات می افزاید تا جایی که به بالاترین سطح خود می رسد که «اوج روضه» نام  دارد. روضه خوان، مستمع را زیاد در این حال نگه نمی دارد و بعد از گفتن جمله متنایسب این قسمت که معمولاً سوزناک ترین جملات روضه است، با یکمکث کوتاه و فرود آوردن صدا، روضه را کم کم به اتمام می رساند.
+==روضه خوانی در ایران==
+روضه و روضهخوان به سال 900 هجری قمری یعنی عصر فاضل متبحر، و زمان ملاحسین کاشفی که «روضه الشهداء» را تألیف کرد، برمیگردد، پیش از این سال، افرادی که به این کار مشغول بودند، اسم مخصوصی نداشتند. «[[روضه الشهداء]]» کتابی است مشتمل بر تاریخ مصیبتهای حضرت رسول (ص) و تفصیل احوال امامان شیعه، به ویژه شرح وقایع کربلا که به نثر فارسی و با اشعار و نثر عربی نوشته شده است. این کتاب در ایران با اقبال بسیار روبهرو شد تا جایی که دست به دست میگشت و بر منبرها خوانده میشد و مردم میگریستند. از همین رو، به مرور زمان، کسانی که کتاب روضه الشهداء را میخواندند، به روضهخوان و این مجالس که در آن کتاب روضهالشهداء خوانده میشد، به روضه شهرت یافت. <ref>همان، ص 55.</ref>
+==اقسام روضه خوانی==
+روضه خوانی به سه قسمت تقسیم میشود: «مقدمه»، «اوج» و «فرود». مقدمه روضه همان اشعار ابتدای روضه است که در پردههای پایین خوانده میشود. کمکم روضهخوان صدای خود را بالا میبرد و بر سرعت جملات میافزاید تا جایی که به بالاترین سطح خود میرسد که «اوج روضه» نام  دارد. روضهخوان، مستمع را زیاد در این حال نگه نمیدارد و بعد از گفتن جمله متناسب این قسمت که معمولاً سوزناکترین جملات روضه است، با یک مکث کوتاه و فرود آوردن صدا، روضه را کمکم به اتمام میرساند.
+امروزه، روضهخوانان برخلاف گذشته، از مقاتل معتبر مانند «لهوف» ابن طاووس و «ارشاد» مفید که به بیان وقایع عاشورا به صورت متقن پرداختهاند، واقعهخوانی و روضه خوانی میکنند و از احوال نادرست میپرهیزند تا مانع از ایجاد وهن در مستمعین شوند. <ref>هادی منش، 1386، ص 137-146.</ref> روضه خوانی شامل قسمتهایی همچون شعر شروع مجلس، زمزمه، نوحه زمینه و زمینه است.
+[[پرونده:مجلس روضه خوانی در تکیه دولت.png|بندانگشتی|مجلس روضه خوانی در تکیه دولت- اثر عباس رستمیان]]
+===شعر شروع مجلس عزاداری===
+شعر عاشورایی ارزشمند و هدفگرا، اثر مطلوب خود را بر خودی و بیگانه میگذارد و همچون سلاحی، موجب خوار شدن و رسوایی دشمنان اسلام میشود.
+===زمزمه===
+زمزمه در اصل، تکرار زیر لب کلماتی است که در حین روضه برای همنوایی، بین مستمعان صورت میگیرد. وقتی مدتی روضه خوانده شد، مستمع میل دارد نام [[حسین بن على (ع)|حسین (ع)]] را زمزمه کند که در بعضی مواقع، مداح برای شور افکندن در مجلس او را به این کار دعوت میکند. زمزمهها به چند قسمت تقسیم میشوند:
+زمزمههایی که از شور و هیجان ناشی از شنیدن اوج و فرود روضهخوان صورت میگیرد و به صورت خودجوش است. این زمزمه فاقد پیچیدگی و به طور معمول ذکر آن «حسین جان» است. نوع دیگر زمزمههایی است که شور و هیجان زمزمههای پیشین را دارد، اما روضهخوان آن را هدایت میکند؛ بدین ترتیب که بعد از روضه کلماتی را مانند غریب (حسین)، مظلوم (حسین)، بیکس (حسین) و عطشان (حسین) میگوید و به همراه آن مستمع این کلمات را به همان لحن دم میگیرد. این دو شیوه زمزمه را روضهخوان در پردههای پایین و بدون هیچگونه سر و صدایی آرام و دلنشین میخواند و مستمع آرام آرام آن را میگوید و باحال زمزمه اشک میریزد.
-امروزه، روضه خوانان بر خلاف گذشته، از مقاتل معتبر مانند «لهوف» ابن طاووس و «ارشاد» مفید که به بیان وقایع عاشورا به صورت متقن پرداخته اند، واقعه خوانی و روضه خوانی می کنند و از احوال نادرست می پرهیزند تا مانع از ایجاد وهن در مستمعین شوند. <ref>هادی منش، 1386، ص 137-146.</ref> روضه خوانی شامل قسمت هایی همچون شعر شروع مجلس، زمزمه، نوحه زمینه و زمینه است.
+اما زمزمه نوع سوم دارای یک شعر و یک سبک مستقل است و روضهخوان در آن نقش بیشتری دارد؛ بدین ترتیب که یک قسمت از آن را روضهخوان به عنوان «دم» استفاده میکند و از مستمع جواب میگیرد و بقیه را خود میخواند و در پایان هر بندی، از مستمع جواب میخواهد. <ref>همان، ص 146-149.</ref>
-==شعر شروع مجلس عزاداری==
-شعر عاشورایی ارزشمند و هدف گرا، اثر مطلوب خود را بر خودی و بیگانه می گذارد و همچون سلاحی، موجب خوار شدن و رسوایی دشمنان اسلام می شود.
-==زمزمه==
-زمزمه در اصل، تکرار زیر لب کلماتی است که در حین روضه برای همنوایی، بین مستمعان صورت می گیرد. وقتی مدتی روضه خوانده شد، مستمع میل  دارد نام حسین (ع) را زمزمه کند که در بعضی مواقع، مداح برای شور افکندن در مجلس او را به این کار دعوت می کند. زمزمه ها به چند قسمت تقسیم می شوند: زمزمه هایی که از شور و هیجان ناشی از شنیدن اوج و فرود روضه خوان صورت می گیرد و به صورت خودجوش ااست. این زمزمه فاقد پیچیدگی و به طور معمول ذکر آن «حسین جان» است. نوع دیگر زمزمه هایی است که شور و هیجان زمزمه های پیشین را دارد، اما روضه خوان آن را هدایت می کند؛ بدین ترتیب که بعد از روضه کلماتی را مانند غریب (حسین)، مظلوم (حسین)، بی کس (حسین) و عطشان (حسین) می گوید و به همراه آن مستمع این کلمات را به همان لحن دم می گیرد. این دو شیوه زمزمه را روضه خوان در پرده های پایین و بدون هیچ گونه سر و صدایی آرام و دلنشین می خواند و مستمع آرام آرام آن را می گوید و با حالزمزمه اشک می ریزد.
-اما زمزمه نوع سوم دارای یک شعر و یک سبک مستقل است و روضه خوان در آن نقش بیشتری دارد؛ بدین ترتیب که یک قسمت از آن را روضه خوان به عنوان «دم» استفاده می کند و از مستمع جواب می گیرد و بقیه را خود می خواند و در پایان هر بندی، از مستمع جواب می خواهد. <ref>همان، ص 146-149.</ref>
+بعد از خواندن روضه و شعر، نوبت به خواندن «زمینه» میرسد که در واقع حکم آماده شدن برای نوحه را دارد.
+===زمینه===
+زمینه، [[نوحه]]ای کوتاه با سربندهای محزون است که ابیات آن از سه یا چهار بند تجاوز نمیکند و مستمع به صورت نشسته به سینه میزند و جواب میدهد. اینگونه به مستمع فرصت داده میشود که خود را آماده برای سینهزنی کند و در حالی که آرام آرام جواب کوتاه آن را تکرار میکند و به سینه میزند، صفهای سینهزنی را تشکیل دهد.
-بعد از خواندن روضه و شعر، نوبت به خواندن «زمینه» می رسد که در واقع حکم آماده شدن برای نوحه را دارد.
+زمینه به دو دسته تقسیم میشود:
-==زمینه==
-زمینه، نوحه ای کوتاه با سربندهای محزون است که ابیات آن از سه یا چهار بند تجاوز نمی کند و مستمع به صورت نشسته به سینه می زند و جواب می دهد. این گونه به مستمع فرصت داده می شود که خود را اماده برای سینه زنی کند و در حالی که آرام آرام جواب کوتاه آن را تکرار می کند و به سینه می زند، صف های سینه زنی را تشکیل دهد.
-زمینه به دو دسته تقسیم می شود:
+'''الف) زمینه همراه با جواب:''' این نوع زمینه، شعری بسیار ساده و محزون است که بندهای کوچک و یک کلمهای دارد و مستمع فقط سینه میزند و بعد از هر دو بیت، آن بند کوچک و یک کلمهای را جواب میدهد و به این ترتیب زمینه به پایان میرسد.
-الف) زمینه همراه با جواب: این نوع زمینه، شعری بسیار ساده و محزون است که بندهای کوچک و یک کلمه ای دارد و مستمع فقط سینه می زند و بعد از هر دو بیت، آن بند کوچک و یک کلمه ای را جواب می دهد و به این ترتیب زمینه به پایان می رسد.
+'''ب) زمینه بدون جواب:''' در این زمینه خوانی کلاً جواب گرفته نمیشود و فقط یک شعر ساده برای انجام سینهزنی خوانده میشود و مستمع آماده نوحه میگردد. پس از پایان زمینه خوانی، نوحهخوان (زمینه خوان) بعد از دعا برای فرج امام زمان (عج) یا سلامتی رهبر و شفای بیماران، یا با شور دادن یا تند ادا کردن اذکار مقدس یا حسین (ع)، یا زهرا (س)، یا زینب (س) و یا ابوالفضل (ع)، مجلس را برای نوحه مهیا میسازد تا از فضای آرام و ملایم زمینه خوانی بیرون آید و آماده نوحهخوانی شود. <ref>همان، ص 149-151.</ref>
+===روضه منظوم===
+روضه خوانی دو ویژگی دارد: نخست آنکه قضایا و حوادث کربلا را برای دیگران بازمیگوید و دوم آنکه مرثیهخوانی میکند. روشن است که ویژگی اول، [[مقتل خوانی]] است و روضهخوان طوری مقتل را ادا میکند که لحن خطابی، سؤالی، خواهش و ... آن را مشخص شود و اصل مطلب و مفهوم واقعی عبارات به راحتی فهمیده شود. ویژگی دوم، به خواندن مرثیه مذهبی ارتباط دارد. <ref>انوری پور، 1390، ص 58.</ref> در این منظومه عاشورایی، وقایع تاریخی مطرح نیست، زیرا خواننده از پیش با موضوع آشناست. در نتیجه شاعر بدون مقدمه، سراغ وقایع حزنانگیز عاشورا میرود. از دیگر ویژگیهای این مراثی، جزئینگری و روایی، سادگی زبان و کاربرد قالب مصنوعی است. <ref>اسلامی در پایگاه اطلاعرسانی حوزه.</ref>
-ب) زمینه بدون جواب: در این زمینه خوانی کلاً جواب گرفته نمی شود و فقط یک شعر ساده برای انجام سینه زنی خوانده می شود و مستمع آماده نوحه می گردد. پس از پایان زمینه خوانی، نوحه خوان (زمینه خوان) بعد از دعا برای فرج امام زمان (عج) یا سلامتی رهبر و شفای بیماران، یا با شور دادن  یا تند ادا کردن اذکار مقدس یا حسین (ع)، یا زهرا (س)، یا زینب (س) و یا ابوالفضل (ع)، مجلس را برای نوحه مهیا می سازد تا از فضای آرام و ملایم زمینه خوانی بیرون آید و آماده نوحه خوانی شود. <ref>همان، ص 149-151.</ref>
+نمونهای از روضه منظوم اهل بیت در کربلا به  نقل از شیخ حسن لاهیج ملا (عاجز آملی) ذکر میشود: <ref>لاهیج ملا، 1390، ص 83-84.</ref>
-==روضه منظوم==
-روضه خوانی دو ویژگی دارد: نخست انکه قضایا و حوادث کربلا را برای دیگران بازمی گوید و دوم آنکه مرثیه خوانی می کند. روشن است که ویژگی اول، مقتل خوانی است و روضه خوان طوری مقتل را ادا می کند که لحن خطابی، سؤالی، خواهش و ... آن را مشخص شود و اصل مطلب و مفهوم واقعی عبارات به به راحتی فهمیده شود. ویژگی دوم، به خواندن مرثیه مذهبی ارتباط دارد. <ref>انوری پور، 1390، ص 58.</ref> در این منظومه عاشورایی، وقایع تاریخی مطرح نیست، زیرا خواننده از پیش با موضوع آشناست. در نتیجه شاعر بدون مقدمه، سراغ وقایع حزن انگیز عاشورا می رود. از دیگر ویژگی های این مراثی، جزئی نگری و روایی، سادگی زبان و کاربرد قالب مصنوعی است. <ref>اسلامی در پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref>
-نمونه ای از روضه منظوم اهل بیت در کربلا به  نقل از شیخ حسن لاهیج ملا (عاجز آملی) ذکر می شود: <ref>لاهیج ملا، 1390، ص 83-84.</ref>
 {{شعر}}
-{{ب| ای دل برار ناله که دل ها در آذر است | این مجلس عزای عزیز پیمبر است}}
+{{ب| ای دل برآر ناله که دلها در آذر است | این مجلس عزای عزیز پیمبر است}}
 {{ب| ای دیده خون ببار اگر در جهان تو را | میل بهشت و جنت فردوس و کوثر است}}
 {{ب| اشکی بریز و آتش سوزنده را ببین | این اشک دیده رونق بازار محشر است}}
 {{ب| اشک عزای سرور لب تشنگان حسین | در نزد اهل حال به از درّ و گوهر است}}
-{{ب| بی بهشت می وزد از خاک کربلا | عریان فتاده با تن مجروح و بی سر است}}
+{{ب| بی بهشت میوزد از خاک کربلا | عریان فتاده با تن مجروح و بیسر است}}
 {{ب| قربان آن کس که به صحرای کربلا | چون تربت حسین به از مشک اذفر است}}
 {{ب| رفتن به کربلا به سر قبر کشتگان | دیدم چهار گوش به هر قبر زیور است}}
@@ خط ۳۶: / خط ۴۰: @@
 {{ب| پرسیدم از کسی به جوابم به ناله گفت | پایین پای قبر حسین قبر اکبر است}}
 {{ب| ای کام دل ندیده به قربان آن دلی | کاندر لحد فتاده ملول و مکدر است}}
-{{ب| خواهر در انتظار عروسش سیاهپوش | در حجله گاه با تن مجروح و مضطر است}}
+{{ب| خواهر در انتظار عروسش سیاهپوش | در حجلهگاه با تن مجروح و مضطر است}}
 {{ب| «عاجز» بنال در غم شاهان به روز و شب | در مجلسی که فاطمه با دیده  تر است}}
-{{پایان شعر}}
+{{پایان شعر}}<br />
+همچنین روضه منظومی که برای حضرت عباس (ع) خوانده میشود، عبارت است از: <ref>همان، ص 86-87.</ref>
+{| style="margin: 0 auto; "
-همچنین روضه منظومی که برای حضرت عباس (ع) خوانده می شود، عبارت است از: <ref>همان، ص 86-87.</ref>
+| class="b" |<span class="beyt"> میان تازهجوانان چو حضرت عباس </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> جهان ندیده جوانی به صورت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> مه دو هفته خجل میشدی اگر میدید </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> به بارگاه حسین ماه طلعت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> ندیده دیده گردون دلاوری به زمانه </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> به طمطراق جلال و نزاکت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> به روز معرکه شیر فلک هراسان بود </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> از آن سواری و سهم و صلابت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> نشد برای کسی در برادری ممکن </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> برادری به وفا و به غیرت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> چو العطش ز سکینه به خیمه گشت بلند </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> روان ز دیده شدی اشک حسرت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> گرفت مشک و روان شد به سوی شط فرات </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> دگر به خیمه نشد استقامت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> جهان نالان شد اندر دمی که او افتاد </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> به خاک تیره لوای شجاعت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> جهان بدیده زینب سیاه شد همچون شب </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> دمی که گشت نگون سرو قامت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> میان این همه غمها به روز عاشورا </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> شکست پشت حسین در مصیبت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> فلک به داغ علی اکبر جوان پاشید </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> نمک به زخم حسین در شهادت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> بنال ای دل و بر گو به ناله جانسوز </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> فدای آن تن مجروح و طاقت عباس</span>
+|-
+| class="b" |<span class="beyt"> بزرگوار خدایا «عاجز» را نصیب کن </span>
+| style="width:2em;" |
+| class="b" |<span class="beyt"> به رستخیز قیامت شفاعت عباس</span>
+|}
+<br />
+==منبع==
+*[[محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران|اصغر شعاع، علی آنیزاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 183-188.]]
-{{شعر}}
-{{ب| میان تازه جوانان چو حضرت عباس | جهان ندیده جوانی به صورت عباس}}
-{{ب| مه دو هفته خجل می شدی اگر می دید | به بارگاه حسین ماه طلعت عباس}}
-{{ب| ندیده دیده گردون دلاوری به زمانه | به طمطراق جلال و نزاکت عباس}}
-{{ب| به روز معرکه شیر فلک هراسان بود | از آن سواری و سهم و صلابت عباس}}
-{{ب| نشد برای کسی در برادری ممکن | برادری به وفا و به غیرت عباس}}
-{{ب| چو العطش ز سکینه به خیمه گشت بلند | روان ز دیده شدی اشک حسرت عباس}}
-{{ب| گرفت مشک و روان شد به سوی شط فرات | دگر به خیمه نشد استقات عباس}}
-{{ب| جهان نالان شد اندر دمی که او افتاد | به خاک تیره لوای شجاعت عباس}}
-{{ب| جهان بدیده زینب سیاه شد همچون شب | دمی که گشت نگون سرو قامت عباس}}
-{{ب| میان این همه غم ها به روز عاشورا | شکست پشت حسین در مصیبت عباس}}
-{{ب| فلک به داغ علی اکبر جوان پاشید | نمک به زخم حسین در شهادت عباس}}
-{{ب| بنال ای دل و برگو به ناله جانسوز | فدای آن تن مجروح و طاقت عباس}}
-{{ب| بزرگوار خدایا «عاجز» را نصیب کن | به رستخیز قیامت شفاعت عباس}}
-{{پایان شعر}}
-در مجموع، به نظر می رسد هدف از برپایی مجالس روضه، اشاعه فرهنگ عاشورا و عاشورایی است. روضه خوان ها اغلب نظم و نثر را با هم ترکیب می کنند و به شیوه ای خاص بر بالای منبر به ذکر مصائب امام حسین (ع) و وقایع عاشورا می پردازند. روضه خوانی از سویی بیان وقایع تاریخی است، اما به لحاظ شکل، هنر خاصی از نوع بیان در آن به کار رفته است. جنبه آوازی، انتخاب مطالب، تلفیق آن ها با یکدیگر، استفاده از شعر و تعابیر عاطفی همه این ها ماهیت روضه خوانی را از صورت تاریخی محض درآورده و آن را به نوعی کار هنری و شعاری تبدیل کرده است. <ref>انوری پور، 1390، ص 35.</ref>
-==منبع==
-* [[محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران|اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 183-188.]]
 ==پی نوشت==
-[[رده:آیین‌ها]]
-[[رده:آیین‌ها در ماه محرم]]
 [[رده:سوگواری]]
 [[رده:سوگواری در ماه محرم]]
-[[رده:مراسم‌ها]]
+[[رده:مراسمها]]
-[[رده:مراسم‌ها در ماه محرم]]
+[[رده:مراسمها در ماه محرم]]
+<references />
+[[رده:آیین‌ها در ماه محرم]]
+[[رده:آیین‌ها]]
+[[En:Rawze Khawni]]