در حال ویرایش کسایی مروزی‌

'''کسایی مروزی‌''' (۳۴۱ ه. ق-۳۹۴ ه. ق) یکی از شاعران عهد سامانی و اوایل عهد غزنوی است که نخستین [[مرثیه|مرثیه‌]]<nowiki/>ی [[عاشورا|عاشورایی]] را سروده‌است.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = کسایی مروزی‌
| تصویر                  =کسایی مروزی.jpg 
| توضیح تصویر            = 
| نام اصلی               = ابوالحسن یا ابوالاسحاق مجدالدّین اسحاق کسایی مروزی
| زمینه فعالیت           = 
| ملیت                   = 
| تاریخ تولد             = ۲۷ماه شوّال سال ۳۴۱ ه. ق
| محل تولد                = مرو
| والدین                 =  
| تاریخ مرگ              = ۳۹۴ ه. ق
| محل مرگ                 = مرو
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         = 
| مدفن                   =
|مذهب                   = 
|در زمان حکومت           =
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     = 
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        = 
|سبک نوشتاری             =
|کتاب‌ها                 =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    =
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  = 
|دانشگاه                = 
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         = 
| وب‌گاه                  = 
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}

==زندگینامه==
ابوالحسن یا ابوالاسحاق مجدالدّین اسحاق کسایی مروزی در ۲۷ ماه شوّال سال ۳۴۱ ه. ق در مرو متولد شد. وی از شاعران ایران در قرن چهارم هجری است. در اواخر عهد سامانی و اوایل عهد غزنوی می‌زیسته و محمد عوفی، از شاعران ایرانی، وی را در شمار شعرای «آل سبکتکین» نام برده‌است. در آغاز کار شاعری مدّاح بود و از مدایحش قطعاتی در تذکره‌ها موجود است. نخست مدّاح سامانیان و نیز مدّاح عبداللّه بن احمد عتبی وزیر نوح بن منصور بود. ولی در اواخر عمر پشیمان شد و از مداحی دست کشید و به سرودن اشعاری در پند و اندرز و مدح و رثای اهل بیت(ع) پرداخت.

کسایی به مذهب تشیع معتقد بوده‌است و اکثر اشعارش در منقبت اهل بیت(ع) است. او یکی از بزرگترین شاعران ادب فارسی و نخستین شاعر پارسی زبان است که مرثیه‌ی عاشورایی سروده‌است. با توجه به شواهد قطعی تاریخی و آثار این سخنور بزرگ، تردیدی در تشیّع او وجود ندارد.

کسایی از استادان مسلّم شعر عصر خویش بود و در ابداع مضامین و بیان معانی و توصیفات و ایراد تشبیهات مهارت و قدرت بسیار داشت. زبان ساده و شیرین او راه را به تعقید و تکلّف بسته و بیانی مطبوع و دلنشین ارائه داده‌است. او علاوه بر توصیفات و مدایح، مواعظ و حکمت را هم در شعر فارسی به کمال رساند و مقدمات ظهور شاعرانی چون [[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] را فراهم ساخت.

ناصرخسرو به اشعار کسایی نظر داشته‌است و حال آن که این شاعر خودپسندی خاص دارد و آسان با کسی در نمی‌آمیزد و از اینجا پیداست که کسایی را ارج و مقامی والا بوده است.

در مورد تاریخ وفاتش اطلاع درستی در دست نمی‌باشد، آنچه مسلّم است تا سال ۳۹۱ ه. ق زنده بوده و پنجاه سال سن داشته‌است، و این معنی از اشعار وی آشکار می‌باشد. به نظر می‌آید بعد از سال تولد ناصرخسرو (۳۹۴ ه. ق) وفات یافته‌باشد.<ref>کسایی مروزی؛ زندگی و اندیشه و شعر او. لغت نامه دهخدا. تاریخ ادبیات ایران؛ ج ۱، ص ۳۷۴مجمع الفصحاء؛ ج ۳، ص ۱۱۳۴لنقض. ص ۲۳۱جله آرمان؛ ش ۱، ص ۲۷</ref>

==آثار==
اگر چه آثار کسایی مروزی طی شرارت‌های زشت تعصّب‌گرایی از بین رفته و جای تأسف بسیار دارد، امّا آنچه که به جا مانده عبارتند از: قصاید، غزل و ابیات پراکنده که در حدود ۲۰۰ بیت می‌باشد.

==اشعار==
===شعر ۱===
{{شعر}}
{{ب| بیزارم از پیاله و ز ارغوان و لاله‌|ما و خروش و ناله، کنجی گرفته مأوا }}

{{ب| دست از جهان بشویم، عزّ و شرف نجویم‌|مدح و غزل نگویم، مقتل کنم تقاضا }}

{{ب| میراث مصطفی را، فرزند مرتضی را|مقتول کربلا را، تازه کنم تولّا }}

{{ب| آن میر سر بریده، در خاک و خون تپیده‌|از آب ناچشیده، گشته اسیر غوغا }}

{{ب| تنها و دل شکسته، بر خویشتن گرسنه‌|از خانمان گسسته و ز اهل بیت و آباء }}

{{ب| از شهر خویش رانده، و ز ملک بر فشانده‌|مولی ذلیل مانده، بر تخت ملک مولی }}

{{ب| مجروح خیره گشته، ایّام تیره گشته‌|بدخواه چیره گشته، بی‌رحم و بی‌محابا }}

{{ب| صفین و بدر و خندق، حجّت گرفته با حق‌|خیل یزید احمق، یک یک به خونش کوشا }}

{{ب| پاکیزه آل یاسین، گمراه و زار و مسکین‌|وان کینه‌های پیشین، آن روز گشته پیدا }}

{{ب| آن پنج ماهه کودک، باری چه کرد ویحک‌|کز پای تا به تارک، مجروح شد مُفاجا؟ <ref>مفاجا: مرگ ناگهانی.</ref> }}

{{ب| بیچاره شهربانو، مصقول <ref>مصقول: صیقل داده شده.</ref> کرده زانو|بیجاده <ref> بیجاده: یاقوت.</ref> گشته لؤلؤ، بر درد ناشکیبا }}

{{ب| آن زینب غریوان، اندر میان دیوان‌|آل زیاد و مروان نظاره گشته عمداً }}

{{ب| مؤمن چنین تمّنا هرگز کند؟ نگو، نی‌|چونین نکردمانی، نه هیچ گبر و ترسا }}

{{ب| آن بی‌وفا و غافل، غرّه شده به باطل‌|ابلیس‌وار جاهل، کرده به کفر مبدا }}

{{ب| رفت و گذاشت گیهان <ref> گیهان: کیهان، جهان.</ref> دید آن بزرگ برهان‌|وین رازهای پنهان، پیدا کنند فردا }}

{{ب| تخم جهان بی‌بر، این است وزین فزون‌تر|کهتر عدوی مهتر، نادان عدوی دانا }}

{{ب| بر مقتل ای کسایی، برهان همی نمایی‌|گر هم براین بپایی، بی‌خار گشت خرما }}

{{ب| مؤمن درم پذیرد، تا شمع دین بمیرد|ترسا به زر بگیرد، سُمّ خر مسیحا }}

{{ب| تا زنده‌ای چنین کن، دلهای ما حزین کن‌|پیوسته آفرین کن بر اهل بیت زهرا (س) }}
{{پایان شعر}}

===شعر ۲===
{{شعر}}
{{ب| فهم کن، گر مؤمنی فضل امیر المؤمنین‌|فضل حیدر، شیر یزدان مرتضای پاکدین }}

{{ب| فضل آن کس کز پیمبر بگذری فاضل‌تر اوست‌|فضل آن رکن مسلمانی، امام المتّقین }}

{{ب| فضل زین الاصفیا، داماد فخر انبیا|کافریدش خالقِ خلقْ آفرین از آفرین }}

{{ب| «قُلْ تَعالَوْا نَدْعُ <ref> اشاره به آیه ۳ سوره آل عمران در مورد مباهله با مسیحیان نجران.</ref> برخوان، و رندانی گوش دار|لعنت یزدان ببین از «نَبْتَهِلْ» تا «کاذِبِینَ» }}

{{ب| «لا فتی الّا علی» <ref> قسمتی از حدیث «لا فتی الّا علیّ لا سیف الّا ذو الفقار» جوانمردی جز علی نیست و شمشیری جز ذو الفقار نمی‌باشد.</ref> برخوان و تفسیرش بدان‌|با که گفت و یا که داند گفت جز روح الامین }}

{{ب| آن نبی، و ز انبیا کس نی به علم، او را نظیر|وین ولی، وز اولیا کس نی به فضل، او را قرین }}

{{ب| آن چراغ عالم آمد <ref>اشاره به آیه ۴۵و ۴۶سوره احزاب «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً وَ داعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنِیراً» ای رسول گرامی، ما تو را به رسالت فرستادیم تا بر نیک و بد خلق گواه باشی و خوبان را به رحمت مژده دهی و بدان را از عذاب خدا بترسانی و به اذن حق خلق را به سوی خدا دعوت کنی و چراغ فروزان عالم باشی.</ref> و ز همه عالم بدیع‌|وین امام امّت آمد و ز همه امّت گزین }}

{{ب| از متابع گشتن او حور یابی با بهشت‌|و ز مخالف گشتن او ویل یابی با انین }}

{{ب| ای به دست دیو ملعون سال و مه گشته اسیر|تکیه کرده بر گمان، برگشته از عین الیقین }}

{{ب| گر نجات خویش خواهی در سفینه‌ی نوح شو|چند باشی چون رهی تو بینوای دل رهین }}

{{ب| دامن اولاد حیدر گیر و از طوفان مترس‌|گرد کشتی گیر و بنشان این فزع اندر پسین }}

{{ب| گر نیاسایی تو، هرگز روزه نگشایی به روز|و ز نماز شب همیدون ریش گردانی جبین  }}

{{ب| بی توّلا بر علی و آل او دوزخ تو راست‌|خوار و بی‌تسلیمی از تسنیم و از خلد برین }}

{{ب| سیصد و هفتاد سال از وقت پیغمبر گذشت‌|سیر شد منبر ز نام و خون سکین و تگین }}

{{ب| منبری کالوده گشت از پای مروان و یزید|حقّ صادق کی شناسد وان زین العابدین؟! }}

{{ب| مرتضی و آل او با ما چه کردند از جفا|یا چه حرمت یافتیم از معتصم یا مستعین }}

{{ب| کان همه مقتول و مسمومند و مجروح از جهان‌|وین همه میمون و منصورند امیر الفاسقین؟! }}

{{ب| ای کسایی، هیچ مندیش از نواصب وز عدو|تا چنین گویی مناقب، دل چرا داری حزین؟! <ref> گزیده اشعار کسایی؛ ص ۴۸</ref> }}

{{پایان شعر}}

==منابع==

*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۷۳۳-۷۳۵]

==پی نوشت==
[[رده:ادبیات]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متقدم]]
<references />{{شاعران}}