در حال ویرایش وقار شیرازى

'''وقار شیرازی''' (۱۲۳۳ ه. ق- ۱۲۹۸ ه. ق) شاعر مرثیه سرای ایرانی در دوره قاجار بود.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = وقار شیرازى
| تصویر                  = 
| توضیح تصویر            = 
| نام اصلی               =میرزا احمد وقار شیرازى 
| زمینه فعالیت           =
| ملیت                   =
| تاریخ تولد             =۱۲۳۲ ه.ق
| محل تولد                =
| والدین                 = وصال شیرازى 
| تاریخ مرگ              =۱۲۹۸ ه.ق
| محل مرگ                 =
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         = 
| مدفن                   =احمد بن موسى معروف به شاه چراغ
|در زمان حکومت           =
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     = 
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        = 
|سبک نوشتاری             =
|کتاب‌ها                 =انجمن دانش، رموزالاماره، روزمه خسروان پارسی، منظومه‌ی بهرام و بهروز، مثنوى خضر و موسى، مثنوى قانون الصداره، مرغزار، مجالس‌السنه و محافل‌الازمنه، عشره کامله، دیوان اشعارش. اشعار
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    =
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         = 
| وب‌گاه                  = 
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}

==زندگینامه==

میرزا احمد وقار شیرازى، فرزند ارشد [[وصال شیرازى]] (۱۱۹۷ ه. ق-۱۲۶۲ ه. ق) از شعراى قرن سیزدهم هجرى، علاوه بر شاعری و هنر خوشنویسى، از دیگر رشته‌هاى علوم نیز بهره‌مند بود. میرزا احمد مدتی در هند زندگی کرد و پس از بازگشت، به شیراز و مسافرت‌هایى به تهران و کربلا سرانجام در سن ۶۶ سالگى درگذشت و در حرم احمد بن موسى معروف به شاه‌چراغ در کنار پدرش به خاک سپرده شد.

==آثار==
وقار شیرازى ادامه دهنده [[بازگشت ادبی|نهضت بازگشت]] بوده و قصاید خود را به سبک متقدمین، مثنویات را به شیوه نظامى و جامى و غزلیات مراثى خود را در سبک عراقى سروده‌است. وی داراى دو ترکیب دوازده‌بند عاشورایى در رثاى [[حسین بن على (ع)|امام حسین(ع)]] و شهداى کربلا است که یکى را به اقتضاى دوازده‌بند [[محتشم کاشانی‌|محتشم کاشانى]] سروده است.

===آثار منظوم===

*انجمن دانش<ref>در سبک و سیاق گلستان سعدى</ref>
*رموزالاماره<ref>شرح و ترجمه فرمان تاریخى امام على به مالک اشتر نخعى است</ref>
*روزمه خسروان پارسی<ref>تاریخ ملوک عجم</ref>
*منظومه‌ی بهرام و بهروز<ref>بر وزن خسرو و شیرین نظامی</ref>
*مثنوى خضر و موسى
*مثنوى قانون الصداره
*مرغزار<ref>به سبک کلیله و دمنه و انوار سهیلى</ref>
*مجالس‌السنه و محافل‌الازمنه<ref>به طرز کشکول شیخ بهائى</ref>
*عشره کامله<ref>در تاریخ واقعه کربلا و تاریخ چهارده‌ معصوم</ref>
*دیوان اشعارش<ref>بخش اول آن به اهتمام استاد ماهیار نوایى به کوشش دانشکده ادبیات تبریز در سال ۱۳۴۸ چاپ و منتشر شده است</ref>.<ref>''همان''،ص ۷۰۱. شرح احوال و آثار او را مى‌توان در آثار ''العجم تاریخ ادبیات ایران تالیف براون''، ج ۵، ''حدیقةالشعراء''، ج ۳، خاندان وصال شیرازى، ''ریحانةالادب''، ج ۶، ''صبح گلشن''، ''طرائق‌الحقایق''، ج ۳، ''فارسنامه ناصرى''، ج ۲، ''گلشن وصال''، ''المآثرو الآثار'' و ''مجمع‌الفصحاء'' پى گرفت.</ref>

==اشعار==

===مطلع دوازده بند عاشورایی اول===
'''مطلع بند اول'''

{{شعر}}
{{ب|یا رب! چه روى داده که شهرى پر از عزاست؟ | یا خود که شد ز دست؟ که این تعزیت به پاست }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند دوم'''
{{شعر}}
{{ب|شاهى که داستان عزایش جهان گرفت | صد شعله در غمش به زمین و زمان گرفت }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند سوم'''
{{شعر}}
{{ب|چون از حجاز گشت حسین عازم عراق | از کعبه بر سپهر شد افغان الفراق }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند چهارم '''
{{شعر}}
{{ب|چون در جدال نوبت یاران به سر رسید | وقت برادر آمد و روز پسر رسید }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند پنجم'''
{{شعر}}
{{ب|چون کشته شد سپاه سراسر به پیش شاه | تنها بماند شاه و بگریید بر سپاه }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند ششم'''
{{شعر}}
{{ب|شاه از پى جهاد چو پا در رکاب کرد | گر دل سنگ بود ز سختى کباب کرد }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند هفتم''' 
{{شعر}}
{{ب|آن شاه بى‌سپاه چو بنمود عزم جنگ | از چار سو مجال به دشمن نمود تنگ }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند هشتم'''
{{شعر}}
{{ب|از جور اهل شام چو شد کار شه تمام | صبح سپید آل على تیره شد چو شام }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند نهم'''
{{شعر}}
{{ب|زینب به خاک دید چو آن جسم چاک چاک | زد جامه چاک و از شتر آمد به روى خاک }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند دهم'''
{{شعر}}

{{ب|گردون چو پاى آل على در بلا کشید | تا شهر کوفه‌شان ز صف کربلا کشید }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند یازدهم'''
{{شعر}}
{{ب|آل نبى ز کوفه چو آهنگ شام کرد | گردون بناى جور و ستم را تمام کرد }}
{{پایان شعر}}

'''مطلع بند دوازدهم'''
{{شعر}}
{{ب|از کوفه‌شان حدیث کنم یا ز شام‌شان؟ | بسیار بود غم شمرم از کدام‌شان؟ }}
{{پایان شعر}}

====دوازده بند عاشورایی دوم====


۱
{{شعر}}


{{ب| ای دل بنال زار که هنگام ماتم است‌|وز دیده اشک بار که ماه محرّم است }}

{{ب| هر جا که بنگری، همه اوضاع اندُه است‌|هر سو که بگذری، همه اسباب ماتم است }}

{{ب| از سینه بر سپهر، خروش پیاپی است‌|وز دیده بر کنار، سرشک دمادم است }}

{{ب| این خود چه ماجراست که از گفتگوی آن‌|یک شهر در مصیبت و یک مُلک در غم است؟ }}

{{ب| این خود چه انده است که اجر جزیل او|در کیش گبر و مسلِم و ترسا، مسلَم است؟ }}

{{ب| گویند جای غم نبود خلد و زین عزا|یک دل گمان مدار که در خلد خرم است }}

{{ب| در این عزا ز اشک پیاپی مکن دریغ‌|کز دیده جای اشک اگر خون رود کم است }}

{{ب| آدم در اندُه است در این ماه و ناگزیر|در اندُه است هر که ز اولاد آدم است }}

{{ب| عالم اگر بود به تزلزل، بعید نیست‌|کاین خود عزای مایه‌ی ایجاد عالم است }}

{{ب| شد کشته آن که حجّت حق بد به روزگار|کاوضاع روزگار پریشان و درهم است }}

{{ب| سالار نشأتین و ضیا بخش نیّرین‌|سبط رسول و مظهر اسرار حق، حسین }}
{{پایان شعر}}


۲

{{شعر}}

{{ب| آن خضرِ رهنمای بیابان کربلا|و آن نوحِ غرقه گشته‌ی طوفان کربلا }}

{{ب| مالک رقاب امّت و سالار اهل بیت‌|فرمانروای یثرب و سلطان کربلا }}

{{ب| شاهی که غیر لَخت دل و پاره‌ی جگر|نامد نصیب او به سرخوان کربلا }}

{{ب| حقّا که کس به دشمن ناحق نکرده است‌|ظلمی که رفت بر سر مهمان کربلا }}

{{ب| دردا که دیو شد به سرِ خوان زرنگار|عریان به خاک جسم سلیمان کربلا }}

{{ب| از زخم‌های پیکر زارش ز تیر و تیغ‌|بس گل که شد شکفته به بستان کربلا }}

{{ب| آن جسم ناز پرور دامان فاطمه‌|افتاد خوار و زار به دامان کربلا }}

{{ب| موج فرات سر زده تا اوج آسمان‌|لب تشنه کاروان بیابان کربلا }}

{{ب| این ظلم در زمین شد و طالع شود هنوز|خورشید شرمناک بر ایوان کربلا }}

{{ب| آن دم خزان به باغ نبی دستبرد یافت‌|کز پا فتاد سروِ خرامان کربلا }}

{{ب| بر خاک چون تپان تن او چون سپند شد|دود فغان ز مجمر دل‌ها بلند شد }} 
{{پایان شعر}}


۳
{{شعر}}


{{ب| آنان که گام در ره مهر و ولا زدند|اول قدم به عرصه‌ی رنج و بلا زدند }}

{{ب| دادند چون ندای «أَ لَسْتُ» اهل خاک را|بر میهمانسرای محبّت صلا زدند }}

{{ب| گفتند قرب حق به بلا ممکن است و بس‌|زان سو صلا زدند و از این سو «بَلی» زدند }}

{{ب| مردانه، نی به فکر سر و نی به یاد جان‌|لبیکِ این ندا همگی بر ملا زدند }}

{{ب| کردند ترک جان و سر و ملک و خان و مان‌|و انگه قدم به معرکه‌ی ابتلا زدند }}

{{ب| یزدان به قدر مهر و ولاشان بلا فزود|تا سنجد آنچه لاف ز بهر ولا زدند }}

{{ب| کردند امتحان و پس آنگاه تاج قرب‌|بر فرق هر که داشت دلی مبتلا زدند }}

{{ب| زین خاکدان چو رشته‌ی الفت گسیختند|بر فرق چرخ، خرگه مجد و علا زدند }}

{{ب| گفتند در بلاد بلا خسروی سزاست‌|این سکّه را به نام شه کربلا زدند }}

{{ب| شاهی که بود چرخ شرف را چو آفتاب‌|وز شرمش آفتاب فلک رفت در حجاب }} 
{{پایان شعر}}


۴
{{شعر}}

{{ب| ای چرخ، سال‌هاست که بیداد کرده‌ای‌|امروز این طریقه نه بنیاد کرده‌ای }}

{{ب| نشنیده‌ام دلی که ز اندُه نخسته‌ای‌|یا خاطری که یک نفس شاد کرده‌ای }}

{{ب| لیک از هزار دل که ببستی به بند غم‌|یکبار هم دلی ز غم آزاد کرده‌ای }}

{{ب| سالی شکسته بالی اگر برده‌ای ز یاد|باری همش ز مهر و وفا یاد کرده‌ای }}

{{ب| اما به دشت ماریه با عترت رسول‌|ظلمی که شرح آن نتوان داد، کرده‌ای  }}

{{ب| ویران نموده خانه‌ی ایمان و هر کجا|کز کفر بوده خانه‌ای، آباد کرده‌ای }}

{{ب| سیراب، کام خشک حسین را به کربلا|گر کرده‌ای، ز چشمه‌ی فولاد کرده‌ای }}

{{ب| ور غازه<ref>غازه: گلگونه، بزک، سرخاب.</ref> کرده‌ای به رخ نو عروس او|از خون حلق قاسم داماد کرده‌ای }}

{{ب| در عیش او سرود بشارت زدی و زان‌|آفاق پر ز شیون و فریاد کرده‌ای }}

{{ب| برداشتی ز خاک سر ناز پرورش‌|اما ز نوک نیزه‌ی بیداد کرده‌ای }}

{{ب| آل رسول رخ چو به محشر در آورند|بس داوری که از تو به داور برآورند }} 
{{پایان شعر}}


۵
{{شعر}}

{{ب| آه از دمی که آل نبی لب به هم زنند|گریان و دادخواه، به محشر قدم زنند }}

{{ب| آه از دمی که فوج شهیدان کربلا|با جسم چاک‌چاک به محشر علم زنند }}

{{ب| آه از دمی که خیل اسیران راه شام‌|در پیش عرش، داد ز اهل ستم زنند }}

{{ب| آه از دمی که کرده‌ی امّت کنند شرح‌|وین فعل‌های زشت، ملایک رقم زنند }}

{{ب| امت نگر که چون ز پس رحلت نبی‌|با هم شوند و دین نبی را به هم زنند }}

{{ب| امت نگر که نام شیاطین انس را|آرند و گه به خطبه و گه بر درم زنند }}

{{ب| نفرین بر آن گروه که در یاری لئام‌|کوشند و تیغ بر رخ اهل کرم زنند }}

{{ب| اسلام بین که طوف حرم می‌کنند و تیغ‌|بر صاحب مقام و به رکن و حرم زنند }}

{{ب| هم خود مگر شفاعت امت کنند باز|کاین قوم روسیه نتوانند دم زنند }}

{{ب| هم خود مگر که دست خدایند و کلک صنع‌|بر کرده‌های امت ناکس قلم زنند }}

{{ب| ترسم که چون عتاب کند سیّد جلیل‌|بر کاینات خشم کند بهر این قتیل  }}
{{پایان شعر}}


۶
{{شعر}}

{{ب| کاش آن زمان که جسم وی از زین نگون شدی‌|مهر فلک ز اوج فلک واژگون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که تشنه لب آن خسته داد جان‌|چون قبطیان بر اهل زمین آب خون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که خیمه‌ی او بی‌ستون فتاد|نُه خیمه‌ی سپهر برین بی‌ستون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که شد به فلک آهِ اهل بیت‌|روی جهان ز خشم خدا قیرگون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که از حرکت ماند رخش او|این توسن کبود فلک بی‌سکون شدی }}

{{ب| کاش آن زمان که دشمن او شد عنان گسل‌|از کف عنان هستی مردم برون شدی }}

{{ب| در حیرتم که کیفر این فعل شوم را|گر حلم حق درنگ نمی‌کرد، چون شدی }}

{{ب| گر رحمت خدا نه به خشمش سبق گرفت‌|عالم تلف ز شومی آن قوم دون شدی }}

{{ب| گر حجت خدای نبودی میان خلق‌|روزی هزار بار جهان سرنگون شدی  }}

{{ب| اعداش را چو در صف محشر در آورند|ترسم خروش از صف محشر برآورند  }}
{{پایان شعر}}


۷
{{شعر}}

{{ب| چون پشت او ز پشته‌ی زین بر زمین رسید|از مرتبت زمین به سپهر برین رسید }}

{{ب| آه و فغان خلقِ زمین ز آسمان گذشت‌|تا پشت آسمانِ شرف بر زمین رسید }}

{{ب| چون هیچ کس نداشت به بالین او حضور|از بارگاه قدس، رسول امین رسید }}

{{ب| روز جهان سیاه شد آن دم که بر سرش‌|آمد سنان به طعنه و شمر لعین رسید }}

{{ب| تیرش به دلنوازی و تیغش به سرکشی‌|آن از یسار آمد و این از یمین رسید }}

{{ب| هم دین تباه گشت و هم اسلام بی‌پناه‌|زان ضربتی که بر گلوی شاه دین رسید }}

{{ب| مهر و مه و زمین و زمان گشت خون فشان‌|آن دم که خون ناحق او بر زمین رسید }}

{{ب| کرّوبیان تمام فتادند در گمان‌|کآثار حشر و واقعه‌ی واپسین رسید }}

{{ب| اجرام منکسف شد و اجسام مضطرب‌|بر حجّت خدای چو ظلمی چنین رسید }}

{{ب| لرزید عرش و کرسی و آثار انقلاب‌|تا قرب بارگاه جهان‌آفرین رسید }}

{{ب| جز ذات ذو الجلال که ایمن شد از زوال‌|عالم تمام مضطرب آمد از این ملال }} 
{{پایان شعر}}


۸
{{شعر}}

{{ب| چون رفت بر سنان، سر آن شاه نامدار|وجه خدا ز نوک سنان گشت آشکار }}

{{ب| گفتی که بود رمح سنان از درخت طور|کز وی مدام بود عیان نور کردگار }}

{{ب| مسلم گمان نمود که احمد رود به عرش‌|ترسا خیال کرد که عیسی بود به دار }}

{{ب| از هم بریخت مایه‌ی ترکیب آب و خاک‌|از کار ماند واسطه‌ی عقد هفت و چار }}

{{ب| هم کاخ بی‌ثبات زمین گشت بی‌سکون‌|هم چرخ کج مدار فلک ماند از مدار }}

{{ب| هم تازه خون ناب بجوشید از زمین‌|هم تیره آفتاب برآمد ز کوهسار }}

{{ب| آن خیمه‌ای که صاحب او بود جبرئیل‌|شد مشتعل ز کید شیاطین نابکار }}

{{ب| چون چرخ پر ستاره عیان گشت در نظر|آن خرگه رفیع ز آمد شدِ شرار }}

{{ب| اطفال نازپرور و نسوان محترم‌|گشتند بی‌ جهاز به جمّازه‌ها سوار }}

{{ب| گفتی که عرصه‌ی عرفاتست کربلا|احرامیان برهنه، قطار از پی قطار }}

{{ب| آن محرمان نموده به بر جامه‌ی سیاه‌|تا جانب منی شده یعنی به قتلگاه }} 
{{پایان شعر}}


۹
{{شعر}}

{{ب| چون راه بی‌کسان به سر کشتگان فتاد|از نو خروش و غلغله در «کن فکان» فتاد }}

{{ب| زان جسم‌های چاک، اسیران زار را|ناگه نظر به باغ گل و ارغوان فتاد  }}

{{ب| یک فوج عندلیب خوش آهنگ را گذر|نالان و نکته سنج در آن گلستان فتاد }}

{{ب| یکباره ریختند ز مرکب به روی خاک‌|چون برگ کز درخت ز باد خزان فتاد }}

{{ب| هر سو فتاد از شتری سوخته دلی‌|همچون شهاب سوخته کز آسمان فتاد }}

{{ب| هر خسته‌ای گرفت تن کشته‌ای به بر|چندان بخواند قصه‌ی خود کز زبان فتاد }}

{{ب| آن یک به پیکر پسر نوجوان گریست‌|وین یک به کشته‌ی پدر مهربان فتاد }}

{{ب| زینب چو تشنه‌ای که نماید سراغ آب‌|در جستجوی پیکر شاه زمان فتاد }}

{{ب| چون پاره‌ پاره دید به خون پیکر حسین‌|از عقل و هوش رفت وز تاب و توان فتاد }}

{{ب| او را کشید در بر و زد آه و شد ز هوش‌|آمد به هوش و باز به آه و فغان فتاد }}

{{ب| لختی به او سرود چو حال دل ملول‌|با جدّ خویش شکوه‌کنان گفت کای رسول:  }}
{{پایان شعر}}


۱۰
{{شعر}}

{{ب| «این کشته‌ی نهان شده در خون، حسین توست‌|وین جسم چاکِ ناشده مدفون، حسین توست }}

{{ب| این تشنه‌ی فرات که شد تشنه لب شهید|وز دیده راند دجله و جیحون، حسین توست }}

{{ب| این مردمان دیده که مانند طفل اشک‌|آغشته گشته یکسره در خون، حسین توست }}

{{ب| این خسته‌ای که بر تنش از تیر، بال و پر|همچون فرشته آمده بیرون، حسین توست }}

{{ب| این آسمان مجد که از سوز تشنگی‌|دود دلش گذشته ز گردون، حسین توست }}

{{ب| این رهنمای با دل و دانش که عقل پیر|اندر مصیبتش شده مجنون، حسین توست }}

{{ب| این بی‌کس غریب که تنها جهاد کرد|با جیش اندک و غم افزون، حسین توست }}

{{ب| این شاه بی‌سپاه که با لشکر دعا|هر شب به چرخ برد شبیخون، حسین توست }}

{{ب| زینسان ز پا فتاده در این آفتاب گرم‌|این سرو نازپرور موزون، حسین توست }}

{{ب| بی‌قیمت اوفتاده چو این خاک تیره رنگ‌|این تابناک گوهر مکنون، حسین توست» }}

{{ب| چندی چو با رسول سؤال و جواب کرد|رو در بقیع کرد و به مادر خطاب کرد:  }}
{{پایان شعر}}


۱۱
{{شعر}}

{{ب| «کای مادر، اضطراب دل زار ما ببین‌|اولاد خود اسیر گروه دغا ببین }}

{{ب| چو چشم خویش سینه‌ی پر خون ما نگر|چون موی خویش حال دل زار ما ببین }}

{{ب| هر سو دلی ز فرقت یاری زبون نگر|هر جا سری ز پیکر پاکی جدا ببین }}

{{ب| بگشای چشم و تازه نهالان خویش را|بر خاکِ رهگذار سموم بلا ببین }}

{{ب| آن گوهری که چون صدفش پروریده‌ای‌|بی‌آب مانده از ستم اشقیا ببین }}

{{ب| این خستگان بی‌ کس و بی‌ خان و مان نگر|وان کشتگان بی‌ سر و بی‌ خونبها ببین }}

{{ب| از خنجر و طپانچه بنین و بنات را|نیلی عذار بنگر و گلگون قبا ببین  }}

{{ب| اطفال نازپرور دامان خویش را|لب تشنه و شکسته دل و بینوا ببین }}

{{ب| برخیز ای شفیعه‌ی محشر، نگشته حشر|اوضاع حشر را به صف کربلا ببین }}

{{ب| از ظلم و کینه فلک کج نهاد، داد|از حق، هزار لعن به پور زیاد باد  }}
{{پایان شعر}}


۱۲
{{شعر}}

{{ب| خاموش کن «وقار» که دل‌ها کباب شد|سیل سرشک سر زد و عالم خراب شد }}

{{ب| خاموش کن «وقار» کز این قول هولناک‌|زهرا ز تاب رفت و پیمبر ز تاب شد }}

{{ب| وصف سرش به رمح و سنان بیش از این مگوی‌|کز شرم، آفتاب فلک در حجاب شد }}

{{ب| از انقلاب و ولوله‌ی کربلا مگوی‌|کافاق پر ز ولوله و انقلاب شد }}

{{ب| احوال این قیامت کبری مگو، کز او|بر پا غریو محشر و هول حساب شد }}

{{ب| تا دل شنید قصه‌ی بی‌ یاری حسین‌|از اضطراب خون شد و از غصّه آب شد }}

{{ب| از حال تشنگان چه شماری کز این سخن‌|ماء معین به کام جهان زهر آب شد }}

{{ب| هر نوجوان به قصه‌ی اکبر چو گوش داد|افسرد و ناامید ز عهد شباب شد }}

{{ب| خاموش کن «وقار» که در ماتم حسین (ع)|قائل شکسته دل شد و سامع کباب شد }}

{{ب| یا رب، «وقار» فکر دم واپسین نکرد|کاری که دستگیر شود، غیر از این نکرد<ref>مراثی وصال؛ ص ۱۹۲- ۲۰۳.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===قسمتی از ترکیب‌بند در مرثیه===


۱
{{شعر}}

{{ب| باز برآمد هلال ماه محرّم‌|دوره‌ی اندوه رسید و نوبت ماتم }}

{{ب| زلزله افتاد در قوائم گردون‌|ولوله افتاد در سلاله‌ی آدم }}

{{ب| شد ز زمین بر فلک خروش پیاپی‌|شد ز فلک بر زمین سرشک دمادم }}

{{ب| رشته هستی ز هم گسیخت که آمد|محور گردون جدا ز مرکز عالم }}

{{ب| نیل چو خون شد به چشم موسی عمران‌|روز چو شب شد به چشم عیسی مریم }}

{{ب| چار فرشته <ref>چار فرشته: جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، عزرائیل.</ref> اند هولناک و عجیب نیست‌|گر متزلزل شده است عرش معظّم }}

{{ب| غم نبود در بهشت و بهر پیمبر|در غم و درداند انبیاء مکرّم }}

{{ب| عقل در اندیشه شد به کار طبیعت‌|دهر عزا خانه شد ز ماه محرّم }}

{{ب| سبط پیمبر در اندوه است همانا|قصّه مسلم محقّق است و مسلّم }}

{{ب| نوسفران حجاز رو به عراقند|فال بد است این و مستعد فراق‌اند }}
{{پایان شعر}}


۲
{{شعر}}
{{ب| شد به ره کوفه کاروان حجازی|تا که حقیقت شود رسوم مجازی }}

{{ب| هم ز وطن رخت بسته هم ز جهان چشم‌|یکّه سواران یثربی و حجازی }}

{{ب| یکسره بازیچه دیده کار جهان را|با دل و با جان نموده یکسره بازی }}

{{ب| همره حق یک به یک ملازم و چاکر|در ره دین سر به سر مجاهد و غازی }}

{{ب| بر سرشان تیغ و محو جلوه‌ی معشوق‌|در رهشان مرگ و گرم معرکه‌سازی }}

{{ب| سر به دم تیغ و جانشان به کف دست‌|پیشرو جمله سبط خسرو تازی }}

{{ب| اهل عراق از نفاق در حقّ ایشان‌|کرده به غربت بسی غریب نوازی }}

{{ب| تا که گمان داشت روبهان به جسارت‌|بر سر شیران کنند دست درازی؟! }}

{{ب| یا که گمان کرد معجزات رُسُل را|سامریی رد کند به شعبده بازی؟ }}

{{ب| ذلّت دنیا به عزّ مرد دلیل است‌|هر که عزیز خدای گشت ذلیل است }} 
{{پایان شعر}}


۳
{{شعر}}
{{ب| شاه عرب چو ز مکّه بار فرو بست|دیده‌ی انصاف روزگار فرو بست }}

{{ب| هر که سفر کرده یار نو سفری داشت‌|چشم امید از وصال یار فرو بست }}

{{ب| هر که به ره دید داد وعده‌ی قتلش‌|شاه کمر سخت‌تر به کار فرو بست }}

{{ب| جامه‌ی احرام را ز تن به در آورد|اسلحه از بهر کارزار فرو بست }}

{{ب| دست به کین عالمی بر او بگشودند|چون نظر از غیر کردگار فرو بست }}

{{ب| قوّت باطل نگر که حقّ مبین را|راه گذشتن ز هر دیار فرو بست }}

{{ب| تاخت سوی کربلا و ساخت در آن جای‌|خصم بر آن شه ره گذار فرو بست }}

{{ب| نی ره تنها به آن جناب ببستند|بلکه بر آن تشنه، راه آب ببستند  }}
{{پایان شعر}}


۴
{{شعر}}
{{ب| ظلم و جفایی که شد ز کوفی و شامی|سوخت دل عالمی ز عارف و عامی }}

{{ب| آنچه ز صدر سلف نرفت ز بیداد|جمله به دور یزید یافت تمامی }}

{{ب| بس که شد بسته باب‌های کرامت‌|بس که شد خسته روح‌های گرامی }}

{{ب| آن که حلال و حرام ازو شده پیدا|خون وی آمد حلال جمع حرامی }}

{{ب| گشت ز اشرار شام کشته به یک روز|آن همه اشراف ابطحی و تهامی }}

{{ب| نام کنیزی به دختری بنهادند|کز پدرش جبرئیل کرد غلامی }}

{{ب| شمر بر آن سینه جای کرد که آمد|مخزن اسرار وحی حق به تمامی }}

{{ب| پستی گردون نگر که خصم لعین یافت‌|با همه پستی چنان بلند مقامی }}

{{ب| خاک ره او طراز طرّه حوران‌|سینه‌ی او خاک زیر سمّ ستوران  }}
{{پایان شعر}}


۵
{{شعر}}
{{ب| شاه به دشت بلا براند چو باره|دید سپاهی برون ز حد شماره }}

{{ب| هر که به پیمان سست بود و دل سخت‌|عهد ارادت گسست و جُست کناره }} 

{{ب| و آنکه بُد از خویش و از صحابه و یاران‌|صف زده گردش چو گِردِ ماه ستاره }}

{{ب| فرقه‌ی اصحاب را چو دید وفا کیش‌|داد به خلد و به وصل حور بشاره }}

{{ب| پس زبر ناقه شد چو مهر به گردون‌|کرد به حیرت به فوج خصم نظاره }}

{{ب| داد به سر کردگان قوم بسی پند|دعوت حق را دوباره کرد و سه باره }}

{{ب| از پدر و جدّ خویش خواند مناقب‌|بر شرف و قدر خویش کرد اشاره }}

{{ب| پند مگر دامنی بر آتششان بود|تند شدند از پیاده وز سواره }}

{{ب| وعظ نشد کارگر اگرچه اثر کرد|آن سخن دل شکاف در دل خاره }}

{{ب| کی سخن حق به گوش دیو کند راه؟|ختم بر او گشته قهر حق خَتَمَ اللّه <ref>ختم اللّه: اشاره به آیه شریفه «خَتَمَ اللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ عَلی سَمْعِهِمْ وَ عَلی أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ» سوره بقره، آیه ۷.</ref> }} 
{{پایان شعر}}


۶
{{شعر}}
{{ب| روی چو شه سوی کارزار برآورد|موعظه بنهاد و ذو الفقار برآورد }}

{{ب| بر سر گندآوران <ref>گندآوران: جنگجویان.</ref> حُسام <ref>حسام: شمشیر تیز.</ref> فرو کوفت‌|از دل سنگین دلان دمار برآورد }}

{{ب| حمله ز هر سو نمود بر صف اعدا|دود دل از اسب و از سوار برآورد }}

{{ب| بس که بُد از دست روزگار دلش خون‌|کیفر از ابناء روزگار برآورد }}

{{ب| همچو عقابی ز تیر چارپر از شوق‌|بال و پر از بهر عرش یار برآورد }}

{{ب| بر دل پاکش نشست ناوک تیری‌|وز عقب آن تیر آبدار برآورد }}

{{ب| پا چو کشید از رکاب گفتی از اندوه‌|عرش حق از گوش گوشوار برآورد }}

{{ب| گاه ز تاب عطش فغان شررناک‌|از دل مجروح داغدار برآورد }}

{{ب| گاه به پاس عیال بی‌سر و سامان‌|دیده ز هر سوی و هر کنار برآورد }}

{{ب| جای چو شد بر زمین ز گوشه‌ی زینش‌|برد خدای از زمین به عرش برینش  }}
{{پایان شعر}}


۷
{{شعر}}
{{ب| ای شه دین! ای که دین شد از تو قوی پشت|تشنه دهد جان، کسی که تشنه ترا کشت }}

{{ب| جور و جفایی که با تو رفت در اسلام‌|کافرم ارکس کند به ملّ زردشت }}

{{ب| جز پسر سعد که او به روی تو زد تیغ‌|کس نشنیدم که بر درفش زند مشت }}

{{ب| زخم تو یک سر به سینه بود و عجب نیست‌|ز آنکه نکردی به کارزار به کس پشت }}

{{ب| شد اگر انگشتری ز دست سلیمان‌|از تو هم انگشتری برفت و هم انگشت }}

{{ب| آمده طاووس عرش حضرت جبریل‌|چون که به خون تو پرّ و بال بیاغشت }}

{{ب| قصّه‌ی هر کس رود ز یاد و حدیثت‌|می‌نشنود تا به روز حشر فرامشت }}

{{ب| همسر کفر است هر که نیست تو را یار|دشمن حقّ است هر که اوست تو را دُشت <ref> دشت: بدخواه، دشمن.</ref> }} 

{{ب| ای شه برتر ز انبیا همه نامت‌|باد ز یزدان بسی درود و سلامت }}
{{پایان شعر}}


۸
{{شعر}}
{{ب| یک تن و چندین هزار زخم که دیده است؟|یک دل و چندین هزار غم که شنیده است؟ }}

{{ب| خصم گرفتم که سر ز خصم ببّرد|لیک سر کس که از قفا ببریده است؟ }}

{{ب| آنچه رسید از جفا به شاه شهیدان‌|خود به شهیدی چنین جفا نرسیده است }}

{{ب| و آنچه کشیده است خواهرش به اسیری‌|هیچ اسیری چنین جفا نکشیده است }}

{{ب| حجله‌ی عیشی ز آه تیر که کرده است؟|دست عروسی به خون خضاب که دیده است؟ }}

{{ب| از تن تبدار، طیلسان که ربوده است؟|بر سر بیمار از غضب که دویده است؟ }}

{{ب| ناوک پیکان آبدار به صد شوق‌|چون سر پستان کدام طفل مکیده است؟ }}

{{ب| از پی یک گوشوار از سر سختی‌|گوش پریزاده دختری که دریده است؟ }}

{{ب| بستری از خستگی ز خاک که کرده است؟|خاتمی از تشنگی به لب که مزیده است؟ }}

{{ب| مرکب بی‌راکب که در به در آمد؟|خیمه‌ی بی‌صاحب که شعله‌ور آمد؟  }}
{{پایان شعر}}


۹
{{شعر}}
{{ب| آه که کرد آسمان چه حیله‌گری‌ها|ساخت به آل نبی چه کینه‌وری‌ها }}

{{ب| آه که در قتل شیرزاده‌ی یزدان‌|کرد به کین روبهی چه حیله‌گری‌ها }}

{{ب| از حرم آنان که پا برون ننهادند|بس که کشیدند رنج دربدری‌ها }}

{{ب| خیمه‌گه شاه سوختند و نمودند|بی‌ادبی‌ها عیان و پرده‌دری‌ها }}

{{ب| امّت ناکس به راه شام بدادند|آل نبی را سزای راه‌بری‌ها }}

{{ب| زمره‌ی اطفال نازپرور نورس‌|کرده به غولان دهر همسفری‌ها }}

{{ب| بس گهر تابناک بحر رسالت‌|ضایع و پامال شد ز بدگهری‌ها }}

{{ب| داده به قتل حسین فتوی و از مکر|ساخته اظهار جهل و بی‌خبری‌ها }}

{{ب| تاج سِنان سَنان و نیزه‌ی خولی‌|گشته سری کو نموده تاجوری‌ها }}

{{ب| از پی انعام و تحفه برده به میران‌|از سر اخیار و از گروه اسیران  }}
{{پایان شعر}}


۱۰
{{شعر}}
{{ب| چرخ بیفسرد گلشن نبوی را|ظلم، خزان ساخت باغ مصطفوی را }}

{{ب| بر علوی نسبتان سپهر جفاکار|فتح و ظفر داده دوده‌ی اموی را }}

{{ب| خفته سلیمان به خاک ماریه بی‌سر|آمده خاتم به دست، دیو غوی <ref>غوی: گمراه، سرکش، طاغی.</ref> را }}

{{ب| بسته به زنجیر و غل ولیّ موحّد|منبر و محراب مشرک ثنوی را }}

{{ب| سخت تلافی نمود امت گمراه‌|در ره دین سعی‌های مرتضوی را  }}

{{ب| بازی گردون نگر که سُغبه‌ی <ref>سغبه: فریفته، بازی داده شده، مسخره.</ref> خود کرد|روبه فرتوت، شیرهای قوی را }}

{{ب| گبر دغا تکیه‌زن به بالش عزّت‌|داشته برپای سیّد علوی را }}

{{ب| سبط نبی زیر تیغ خفته و خوانند|بر سر منبر مناقب نبوی را }}

{{ب| مزد رسالت اگر مودّت قرباست‌|در حرم احمد این عزا از چه برپاست }} 
{{پایان شعر}}


۱۱
{{شعر}}
{{ب| آن که بُد از ضرب ذو الفقار فراری|وز دم شیر خدای بُد متواری }}

{{ب| از چه سبب شد که زادگان لئیمش‌|پادشهی یافتند و شرع مداری }}

{{ب| از چه جهت بُد که یافتند در اسلام‌|این همه عزّت ز بعد آن همه خواری }}

{{ب| گشته به خواری ز ضرب تیغ مسلمان‌|پس شه اسلام را بکشته به خواری }}

{{ب| فوج یهودان خلیفه گشته ز عیسی‌|پس شده شمشیر زن به روی حواری <ref>حواری: اطرافیان و طرفداران حضرت عیسی(ع) را حواری خوانند.</ref> }}

{{ب| جوق سگان طوق‌ها نموده مرّصع‌|پس زده ناخن به روی شیر شکاری }}

{{ب| جرگه‌ی خفاش گشته حاجب خورشید|دعوی پرتو نموده در شب تاری }}

{{ب| ملّت باری ز ضرب تیغ گرفته‌|پس زده، شمشیر بر خلیفه‌ی باری <ref>باری: خداوند متعال.</ref> }}

{{ب| باللّه اگر ضرب ذو الفقار نبودی‌|هیچ به جز کفرشان شعار نبودی <ref>گلشن وصال؛ ص ۱۹۵.</ref> }}
{{پایان شعر}}

==منابع==

*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۹۲۲-۹۳۱.]]

*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۳۲۶-۳۳۴.]]

==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]