در حال ویرایش وفائى شوشترى

{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =وفائى شوشترى
| تصویر                  =
| اندازه تصویر             =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی               =ملافتح‌اللّه
| زمینه فعالیت           = شعر آیینی
| ملیت                   =ایرانی
| تاریخ تولد             =
| محل تولد                =
| والدین                 =ملاحسن
| تاریخ مرگ              =۱۳۰۳ ه. ق
| محل مرگ                 =نجف
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         =
| مدفن                   = حرم امام علی(ع)
|در زمان حکومت           =
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     =
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری             =
|کتاب‌ها                 =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    = «وفایى»
|فیلم‌(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
'''وفائی شوشتری''' (م ۱۳۰۳ ه. ق) از علما، عارفان و شعرای آیینى قرن سیزدهم هجرى است.

==زندگینامه==

ملافتح‌اللّه متخلص به «وفایى» فرزند ملاحسن، از علما و عرفاى سده سیزدهم هجرى بود. پدرش از علماى زمانه خود بود و با مرحوم حاج شیخ جعفر شوشترى معاصر و معاشر بوده‌است. جدش ملارحیم شوشترى نیز از علما به شمار مى‌رفت.

==آثار==
وفائى شوشترى در انواع اوزان عروضى خصوصا اوزان مطنطن و دامنه‌دار و در سبک عراقى شعر ‌سروده‌است. وفائى شوشترى داراى آثاری در انواع قالب‌هاى شعرى است و ترکیب ۲۳ بندى او نیز در شمار آثار ماتمی است. وى در اشعار خود از صنعت مبالغه فراوان استفاده کرده‌است. مثنوى عاشورایى وى، نمونۀ بارز مبالغه ادبی است.
===تالیفات===

*دیوان اشعار وفایى شوشترى

*سراج المحتاج در سیر و سلوک

*الجبر و الاختیار

*اطباق الذهب

*شهاب ثاقب<ref>در رد صوفیه به امر آیت‌اللّه حاج شیخ جعفر مجتهد شوشترى</ref>

==اشعار==
===در حماسۀ [[شهادت]] [[عباس ابن علی(ع)|حضرت عباس(ع)]]===

{{شعر}}

{{ب| عباس اگر که دست به شمشیر برزند | یک‌باره شعله بر همۀ خشک و تر زند }}

{{ب| از تیغ آبدارش اگر یک شراره‌اى | گردد عیان، به خرمن هستى شرر زند }}

{{ب| از قتل خود خبر نشود تا به روز حشر | بر فرق هر که تیغ بلا بیخبر زند }}

{{ب| از بس که هست چابک و چالاک و تند و تیز | شمشیر نارسیده به مغفر، به سر زند! }}

{{ب| سازد دو نیم پیکر او، بى‌زیاد و کم | از خشم هر کرا که به سر یا کمر زند }}

{{ب| گر یک شرر ز شعلۀ تیغش رسد به خصم | تا روز حشر نعرۀ: هذا السَقَر زند }}

{{ب| ما را زبان به وصف تو قاصر بود، ولى | گنجشک قدر همت خود بال و پر زند }}

{{ب| تا شد به مدحت تو «وفائى» سخن‌سراى | نطقش هزار طعنه به قند و شکر زند }}

{{ب| سقا ندیدم و نشنیدم به روزگار | از سوز تشنگى، شررش بر جگر زند <ref>همان، ص ۷۷ و ۷۸.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===در حماسۀ جانبازى [[علی اکبر (ع)|حضرت على اکبر(ع)]]===
{{شعر}}
{{ب| خواهد اگر به جلوه آن روى منور آورد | آینۀ جمال خورشید، مکدّر آورد }}

{{ب| جز رخ و زلف و قامت معتدلش درین جهان | کس نشنیده سرو را سنبل و گل، برآورد }}

{{ب| برگذرد به هر زمین با قد و قامتى چنین | تا به قیامت از زمین، سرو و صنوبر آورد }}

{{ب| گیسوى چون کمندش افکنده ز دوش تا کمر | تا به کمند و بند خورشید به چنبر آورد }}

{{ب| وه چه على اکبرى! آن‌که چو مهر خاورى | برگذرد ز چرخ، اگر هى به تکاور آورد }}

{{ب| برگذرد ز چرخ و از سمّ سمند تیزتک | شکل هلال و اختر و ماه مصور آورد }}

{{ب| درگه رزم، رمحش از رامح چرخ بگذرد | نیزۀ او شکست بر گنبد اخضر آورد }}

{{ب| الحذر! الحذر! به گردون رسد از نبرد او | بانگ امان و الامان، گوش جهان کر آورد }}

{{ب| العجل! العجل! ز تیغش به قتال دشمنان | قابض روح را در آن مرحله مضطر آورد }}

{{ب| در صف کارزار با شوکت و سطوت نبى | بر همه ظاهر و عیان صولت حیدر آورد }}

{{ب| شور شهادتش به سر بود وگرنه کى توان | تیغ به تارکش فرو منقذ کافر آورد؟ }}

{{ب| بهر طراز نیزه مى‌خواست که بر سر سنان | کاکل غرقه خون و، آن جعد معنبر آورد }}

{{ب| خواهد اگر رقم کند قصۀ تشنه کامى‌اش | کلک «وفائی» از غمش شعلۀ آذر آورد <ref>همان، ص ۷۸ و ۷۹.</ref> }}
{{پایان شعر}}
===ترکیب‌بند عاشورایى===

'''قسمت اول'''
{{شعر}}
{{ب| در کربلا چو محشر کبرى شد آشکار | گشتند دوزخى و بهشتى به هم دچار }}

{{ب| بودند خیل دوزخى آن روز شادکام | اما بهشتیان، همه لب‌تشنه و فکار }}

{{ب| اهل بهشت را جگر از قحط آب، آب | در کام اهل دوزخ و نار، آب خوشگوار }}

{{ب| آن ساقیان کوثر و آن شافعان حشر | گشتند تشنه، طعمۀ شمشیر آبدار }}

{{ب| آتش به خیمه‌گاه زدند، این روا نبود | کز دوزخى به کاخ بهشتى فتد شرار }}

{{ب| زینب چو دید پیکر صد پارۀ حسین | غلتان به خاک ماریه با قلب داغدار }}

{{ب| از سوز دل به آن تن بى‌سر خطاب کرد | نوعى، که زد به خرمن هفت آسمان شرار }}

{{ب| گفتا: تویى برادر زینب، تویى حسین؟! | آیا تویى که از تو مرا بود اعتبار؟ }}

{{ب| پس روى خویش سوى نجف کرد و، باز گفت | کاى باب تاجدار من! اى شیر کردگار! }}

{{ب| آخر مگر نه ما همه، ذریۀ توایم | در چنگ خصم همچو اسیران زنگبار؟ }}

{{ب| آخر مگر نه این تن بى‌سر حسین توست؟ | کافتاده پاره پاره درین دشت فتنه‌بار }}

{{ب| یک دم بزن به قایمۀ ذو الفقار دست | برکش پى تلافى، ازین قوم دون دمار }}

{{ب| در نظم و نثر مرثیه‌ات گر مدد کنند | مزدت همین بس است «وفائى»! به روزگار <ref>این بند، فاقد بیت رابط است. ر ک: همان ، ص ۱۲۹ و ۱۳۰.</ref> }}
{{پایان شعر}}

'''قسمت دوم'''

{{شعر}}
{{ب| میزان حسن و عشق چو با هم قرین فتاد | سهم بلاى او به امام مبین فتاد }}

{{ب| عشقش عنان کشید ز یثرب به کربلا | کوشید تا که کار به عین الیقین فتاد }}

{{ب| در دشت عشق تاخت سمند آن قدر که کار | از عشق درگذشت و، به عشق‌آفرین فتاد }}

{{ب| از تاب تشنه‌کامى اطفال شد چنان | کز تاب، پیچ و تاب به حبل المتین فتاد }}

{{ب| او را چو سنگ کین ز جفا بر جبین زدند | از بهر سجده، شکر کنان بر زمین فتاد }}

{{ب| ساکن شد آسمان و، زمین گشت بى‌سکون | از زین چو بر زمین شه دنیا و دین فتاد }}

{{ب| از کینه گشت سر به سر نیزه‌اش بلند | عریان به خاک آن بدن نازنین فتاد }}

{{ب| خاتم برفت از کفش آن سان که جبرییل | برزد فغان: ز دست سلیمان، نگین فتاد }}

{{ب| یک سر، حریم او چو اسیران زنگبار | هریک چو آفتاب به جمّازه‌اى سوار <ref>همان، ص ۱۳۰.</ref> }}
{{پایان شعر}}

'''قسمت سوم'''
{{شعر}}
{{ب| بر زخم‌هاى پیکرت ار اشک مرهم است | پس گریه تا به حشر بر آن زخم‌ها، کم است }}

{{ب| ز آن ناوکى که بر دلت آمد ز شست کین | خون دل از دو دیده روانم دمادم است }}

{{ب| ز آن تیغ کین به فرق تو، تا حشر خاک غم | بر فرق ما همین نه، که بر فرق عالم است }}

{{ب| از پیچ و تاب تشنگى‌ات بر لب فرات | چشم جهانیان همه چون دجله و یم است }}

{{ب| تنها همین فرات نشد از خجالت، آب | از روى تو فرو به زمین رفته، زمزم است }}

{{ب| اى تشنه‌اى که از اثر اشک ماتمت | تا روز حشر، گلشن دین سبز و خرم است }}

{{ب| پیش مصیبت تو، مصیبات روزگار | بر ممکنات، جمله چو دریا و شبنم است }}

{{ب| از بس مصیبت تو عظیم اوفتاده است | نام تو و شکسته دلى هردو با هم است }}

{{ب| شادى به ما همین نه محرم حرام کرد | هر مه به یاد روى تو ما را محرم است }}

{{ب| گویند: در بهشت برین، جاى گریه نیست | گر نیست گریه بر تو، مرا جاى ماتم است }}

{{ب| هر جا که ماتمت بود، آنجا بهشت ماست | جایى که نیست ماتمت، آنجا جهنم است }}

{{ب| عهدى که با تو بسته «وفایی» به عهد خویش | صد شکر کز وفاى تو آن عهد، محکم است }}

{{ب| بر عهدۀ وفاى تو باشد امیدوار | کآیى ز لطف بر سر او، گاه احتضار }}
{{پایان شعر}}

'''قسمت چهارم'''
{{شعر}}
{{ب| چون شهسوار عشق به دشت بلا رسید | بر وى ز دوست تهنیت و مرحبا رسید }}

{{ب| کرد از نشاط، هر وله با یک جهان صفا | از مروۀ وفا چو به کوى صفا رسید }}

{{ب| تذکار عهد پیش و، بلاى الست شد | آمد بشارتش که: زمان وفا، رسید }}

{{ب| چون در ازل به جان تو خریدار ما شدى | اکنون بیا که وقت اداى بها رسید }}

{{ب| ما خود به عهد، ثابت و بر وعده، صادقیم | با جان شتاب کن که زمان لقا رسید }}

{{ب| سبقت گرفت عشق تو چون بر «بدا»ى ما | جان ده به کام دل، که نخواهد «بدا» رسید }}

{{ب| بشکفت غنچۀ دلش از شوق همچو گل | از گلشن وفا چو به وى این ندا رسید }}

{{ب| خون از زمین به جوش و، به گردون شدى خروش | بر روى خاک تیره چو خون خدا رسید }}

{{ب| دل‌هاى اهل بیت در آن سرزمین شکست | چون کشتى نجات به دریاى خون نشست <ref>همان، ص ۱۳۵و ۱۳۶.</ref> }}
{{پایان شعر}}

'''قسمت پنجم'''

{{شعر}}

{{ب| اى خاک کربلا! تو بهشت برین شدى | ز آن رو که جاى خسرو دنیا و دین شدى }}

{{ب| نازى اگر به کعبه و، بالى اگر به عرش | زیبد، چو جاى آن بدن نازنین شدى }}

{{ب| هستى زمین و، قدر تو از آسمان گذشت | یا حبّذا! زمین که به از هر زمین شدى }}

{{ب| خوابیده بس که سبزخطان در تو گلعذار | یک باغ پر ز نسترن و یاسمین شدى }}

{{ب| از نافه‌هاى خون ز غزالان هاشمى | باللّه خطاست گویمت ار مشک چین شدى }}

{{ب| جان جهان چو در تو نهان شد به روزگار | ز آن جان پاک، منظر جان‌آفرین شدى }}

{{ب| بگزیده جاى در تو چو آن شاهباز عرش | تا روز حشر، مهبد روح الامین شدى }}

{{ب| پنهان چو شد پناه خلایق به کوى تو | ز آن شد که کعبۀ دل اهل یقین شدى }}

{{ب| خورشید اگر کند ز تو پیوسته کسب نور | ز آن رو بود که مطلع انوار دین شدى }}

{{ب| بوى بهشت از تو رسد بر مشام جان | اى خاک تا به نکهت سیبش قرین شدى }}

{{ب| از عرش چون فتاده به فرش تو گوشوار | زیبد اگر به چرخ زنى چتر افتخار <ref>همان، ص ۱۳۸.</ref> }}
{{پایان شعر}}

'''قسمت ششم'''

{{شعر}}

{{ب| آن کشته‌اى که نیست جزایى براى او | غیر از خداى او که بود خونبهاى او؟ }}

{{ب| آن کشته‌اى که حیدر و زهرا و مصطفى | دارند صبح و شام به جنت عزاى او }}

{{ب| آن کشته‌اى که شمه‌اى از شرح ماتمش | خواند از براى موسى عمران، خداى او }}

{{ب| آن کشته‌اى که ساخت خداوند کردگار | سر تا به سر جهان همه ماتم‌سراى او }}

{{ب| آن کشتۀ جفا که جز او هیچ کشته‌اى | هرگز نشد جدا سر او از قفاى او }}

{{ب| از سر چو شد عمامه و، از دوش او ردا | گردید کبریاى خدا، رداى او }}

{{ب| کاش آن زمان که در ره جانان شد او فدا | جان جهانیان همه مى‌شد فداى او }}

{{ب| معراج اولش: سر دوش پیمبر است <ref>بندهاى: ششم، دهم، دوازدهم و سیزدهم این ترکیب‌بند عاشورایى داراى اوزان عروضى دیگرند و به نظر مى‌رسد که اصل این ترکیب، در نوزده بند بوده و بعدا به هنگام چاپ دیوان اشعار وفائى شوشترى این چهار بند را اشتباها جزئى از آن ترکیب‌بند به حساب آورده‌اند.</ref> | معراج آخرش: زِ هر اندیشه برتر است }}

{{پایان شعر}}

==منابع==

*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج۱، ص ۳۷۳-۳۷۹.]]

==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]