در حال ویرایش فواد کرمانى

{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =فؤاد کرمانی
| تصویر                  =Fo'ad kerrmani.jpg
| اندازه تصویر             =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی               =فتح‌الله قدسی
| زمینه فعالیت           = شعر و ادبیات
| ملیت                   =ایرانی
| تاریخ تولد             =۱۲۶۸ ه. ق
| محل تولد                = 
| والدین                 =سلطان على
| تاریخ مرگ              =۱۳۵۸ ه. ق
| محل مرگ                 =کرمان
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         =
| مدفن                   =گورستانِ سید حسن کرمان
|در زمان حکومت           =
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     =
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری             =خراسانى و عراقی
|کتاب‌ها                 =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =شمع جمع و مسمّطات
|تخلص                    =فؤاد
|فیلم‌(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               = 
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
'''فؤاد کرمانی''' (۱۲۶۸ ه. ق-۱۳۵۸ ه. ق) از شعرای نامدار آیینی است.
==زندگینامه==
{{مقالات پیشنهادی}}
آقا فتح‌اللّه قدسى فرزند سلطان على، متخلّص به فؤاد از شعراى قرن چهاردهم است. پدرش عطار بود و او را از مکتب باز داشت و به شغل عطاری گماشت. کرمانی علاقه زیادی به دیوان سعدی داشت و به شیوه‌ی او شعر می‌سرود و بعد از آن به کتاب مثنوی مولوی روی آورد. 

او از جمله شاعرانی است که بیشترین قصاید و مثنوی‌هایش شامل آیات قرآن است و همچنین از دو اثر نهج‌البلاغه و صحیفه‌ی سجادیه متأثر بود. فؤاد در سن نود سالگى از دنیا رفت و در گورستانِ «سید حسین» شهر کرمان به خاک سپرده‌شد.<ref>شمع جمع، فؤاد کرمانى، به اهتمام دکتر حسین بهزادى اندوهجردى، چاپ اول (نشر صندوق، تهران ۱۳۷۱)، ص ۵.</ref> مزارش در سال‌هاى اخیر بازسازى شده‌است. 

==آثار==
مسمّطات<ref>نوعی قالب شعری که پنج مصراع آن به یک قافیه و مصراع ششم به قافیة دیگر باشد.</ref> او در بیان عظمت وجودى امیرمؤمنان على(ع) از جمله آثار منظوم آیینى است. فؤاد در [[مرثیه|مراثى]] [[عاشورا|عاشورایى]] خود علاوه بر جنبه‌هاى عاطفى و ماتمى [[کربلا]] به قرائت ارزشى از مکتب عاشورا پرداخته‌است.                                                                                                                                                                                                                                این شاعر آیینى از سبک عراقى پیروى مى‌کرد و اگر در شعر او هر از گاه غموضى دیده‌مى‌شود به خاطر حضور اصطلاحات علمى و عرفانى است. وى مثنوى‌هاى خود را با اقتباس و تضمین‌هاى مکرر از مثنوى جلال‌الدین مولوى سروده‌است و در انواع قالب‌هاى شعرى خصوصا غزل، قصیده و ترجیع‌بند آثار منظومى در استقبال از سعدى، حافظ، هاتف، اصفهانى و [[قاآنى شیرازى]] آفریده‌است. اشعار عاشورایى فؤاد کرمانى از زمان خود او تاکنون مورد استفاده مداحان و محافل ادبی با محوریت عاشورا قرار گرفته‌است. وى با دستگاه‌هاى موسیقى ایرانى آشنایى داشته‌است و شاید به همین آشنایى باشد که در اوزان مطنطن عروضى آثارش از دیگر شاعران متمایز گردیده‌است.<ref>همان،ص ۲۱ تا ۲۵.</ref> 

===دیوان فؤاد کرمانى، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=864060&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author شمع جمع]» ===
این دیوان حاوى ۶۸۷۶ بیت به شرح زیر است:

*۲۶ قصیده در ۱۱۶۲ بیت
*۶۰ غزل در ۸۰۳ بیت
*۱۱ قطعه در ۲۲ بیت
*۵۳۹ رباعى در ۱۰۷۸ بیت
*۱۲ مسمّط در ۸۷۵ بیت
*۵ ترجیح‌بند در ۷۵۵ بیت
*۲ مثنوى در ۲۱۸۱ بیت <ref>همان، ص ۵ و ۸.</ref>

==اشعار==
===قصیده‌===
{{شعر}}


{{ب| شنیدم ظهر [[عاشورا]] که آن مِهر جهان آرا|روان شد بی‌کس و تنها به رزم فرقه‌ی کافر }}

{{ب| گرفت آن نقطه‌ی توحید جا در مرکزِ میدان‌|چو پرگارش به گِرد آمد سپاه از ایمن وایسر }}

{{ب| ستاد آن ماه برج آفرینش در میان تنها|بر گِردش هاله مانند آمدند آن قومِ بد اختر }}

{{ب| به ارشاد آن کلام اللّه ناطق در حدیث آمد|به آواز جلی فرمود: کای قوم ستم گستر }}

{{ب| اگر دانید من نسل کیم دانیم اصلم را|که هم ارث جلالت از پدر دارم، هم از مادر }}

{{ب| ریاض ارض بطحایم، بهار گلشن یثرب‌|نهال باغ زهرایم، گل بستان پیغمبر  }}

{{ب| بود ختم رسل جدّم که پا بر عرش اعلا زد|بود دست خدا بابم، کزو بگرفت انگشتر }}

{{ب| به دیوان بقا شیرازه‌ی اوراق امکانم‌|ز جمع آفرینش فردم و ایجاد را دفتر }}

{{ب| من آن نخلم که حقّم کِشت و دستش آبیار آمد|رسولم کرد دهقانی بتولم ساخت بارآور }}

{{ب| دو گیتی را منم آمر فلک بر دور من دائر|ملک از خدمتم فاخر جهان را حضرتم مفخر }}

{{ب| قلوب [[اهل بیت (ع)|اهل بیتش]] را منم مطلب، منم مقصد|سرای آفرینش را منم زینت، منم زیور }}

{{ب| دمم روح القدس را دم که با مریم شود محرم‌|وز آن دم عیسی مریم ببخشد روح بر عازر <ref>شخصی که مرده بود و حضرت عیسی او را دوباره زنده کرد.</ref> }}

{{ب| ز چهرم مهر نورانی سراندر مهر من فانی‌|کنم از نور پیشانی جمال صبح را انور }}

{{ب| فنا را چون شدم سالک بقا را آمدم مالک‌|دو عالم غیر من هالک منم وجه اللّه اکبر }}

{{ب| دو گیتی عبدو من شاهم، خدا بخشنده اینجا هم‌|حسینم صبغة اللّهم، نه رنگ احمر و اصفر }}

{{ب| حقیقت کعبه‌ی دل‌ها طواف کوی من باشد|که در حولش بود طائف منا و مکّه و مشعر }}

{{ب| نگویم مر مرا جدّ است و مادر از ره نسبت‌|رسول اکرم امجد بتول اطیب اطهر }}

{{ب| نگویم مجتبی باشد برادر مرتضی بابم‌|که آن طوبای جنّت آمد و این ساقی کوثر }}

{{ب| شما آخر مسلمانم نمی‌دانید مهمانم‌|ره آب از چه بر من بسته‌اید ای بی‌حیا لشکر }}

{{ب| خدا را گر مسلمانید و من آخر مسلمانم‌|دریغ از آب مهمان را ندارد هیچ بدگوهر }}

{{ب| نگشت این نال‌ها نافذ بر آن کفّار سنگین دل‌|نشد این پندها راسخ بر آن جمعیّت منکر }}

{{ب| بسان حلقه از هر گوشه بگرفتند گردش را|بدان تنگی که صرصر را نبود از هیچ سو معبر }}

{{ب| یکی رمحش به پهلو زد، یکی شمشیر بر بازو|یکی زد بر دلش پیکان، یکی بر سینه‌اش خنجر }}

{{ب| نبودی غیر تسلیما لَامر اللّه گفتارش‌|در آن ساعت که می‌زد تیرها بر پیکرش نشتر }}

{{ب| رضا و صبر و سلمی از وجودش در شهود آمد|که گاهِ امتحان ظاهر نشد از هیچ پیغمبر }}

{{ب| تحمّل کرد در عالم چنان کوه بلایی را|که از یکپاره‌اش گردید پشت اولیا چنبر }}

{{ب| اگر برقی بجستی زین بلاء البرز امکان را|چنان بر خویش لرزیدی که طفل از غرّش تندر }}

{{ب| خلیل حقّ اگر مجروح دیدی حلق اصغر را|پسر بگذاشتی خود را نهادی کارد بر خنجر }}

{{ب| به جای ماه با ناخن نبی بشکافتی دل را|بدیدی منشق از شمشیر اگر فرق [[علی اکبر (ع)|علی اکبر]] }}

{{ب| علی را گر خبر از زخم‌های پیکرش بودی‌|از آن تیغ دو پیکر خویش را کردی دو صد پیکر }}

{{ب| از این ماتم اگر بودی خبر حوّا و آدم را|نه آدم روی زن دیدی نه حوّا چهره‌ی شوهر }}

{{ب| شنیدی این مصیبت را گر از روح القدس عیسی‌|گُزیدی بطن مریم را نزادی هرگز از مادر }}

{{ب| اگر رشحی ازین توفان گرفتی نوح را بر جان‌|ز بیم انداختی خود را به قعر لجه‌ی اخضر }}

{{ب| نسیمی گر وزیدی بر سلیمان زین مصیبت‌ها|چنان بگریختی از وی که خیل پشّه از صرصر }}

{{ب| گر این بار امانت را فلک بر دوش می‌کردی‌|چنان پشتش خم آوردی که سودی روی براغبر }}

{{ب| از این بحر بلا گر قطره‌ای می‌ریخت بر موسی‌|نهان می‌شد در آب نیل یا در اشکمِ اژدر  }}

{{ب| اگر ایّوب را بودی خبر از حال سجّادش‌|نمی‌خواندی دگر خود را ز قوم صابرین اصبر }}

{{ب| گر این خونین کواکب آمدی در خواب یوسف را|به خفتی تا ابد از خوف این تعبیر در بستر }}

{{ب| گر این بحر قضا یک لطمه می‌افکند یونس را|ز خوف اندر دل ماهی نهان می‌گشت تا محشر }}

{{ب| نبودی اتّصال رشته‌ی دل گر به فرزندش‌|گسستی تار و پود عالم امکان ز یکدیگر }}

{{ب| ز بام ای طاس کیهان طشت زرّینت نگون گردد|سر از سرّ خدا برداشتی هشتی به طشت زر }}

{{ب| سرت را دستی اندر پرده‌ای گردون جدا سازد|عیال اللّه را بی‌پرده از سر می‌کشی معجر }}

{{ب| جهانا این چه عدوان است رویت نیلگون گردد|جمال اللّه را سیلی زنی بر چهره‌ی دختر }}

{{ب| ز داس ماه نو ای آسمان دستت قلم گردد|که بدرودی گلستان نبی را لاله و عبهر <ref>همان، قصیده شماره 20، ص 101- 104.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===غزل‌ها===
{{شعر}}


{{ب| ای که به عشقت اسیر خیل بنی آدمند|سوختگان غمت با غم دل خرّمند }}

{{ب| هر که غمت را خرید عشرت عالم فروخت‌|با خبرانِ غمت بی‌خبر از عالمند }}

{{ب| در شکن طرّه‌ات بسته دل عالمی است‌|و آن همه دل بستگان عقده‌گشای همند }}

{{ب| یوسف مصر بقا در همه عالم توئی‌|در طلبت مرد و زن آمده با درهمند }}

{{ب| تاج سر بو البشر خاک شهیدان تست‌|کاین شهدا تا ابد فخر بنی آدمند }}

{{ب| در طلبت اشک ماست رونق مرآت دل‌|کاین دُرَرِ با فروغ پرتو جام جمند }}

{{ب| چون به جهان خرّمی جز غم روی تو نیست‌|باده‌کِشان غمت مست شراب غمند }}

{{ب| عقد عزای تو بست سنّت اسلام و بس‌|سلسله‌ی کائنات حلقه‌ی این ماتمند }}

{{ب| گشت چو در کربلا رایت عشقت بلند|خیل مَلَک در رکوع پیش لوایت خمند }}

{{ب| خاک سر کوی تو زنده کند مرده را|زان که شهیدان او جمله مسیحادمند }}

{{ب| هردم از این کشتگان گرطلبی بذلِ جان‌|در قدمت جان فشان با قدمی محکمند }}

{{ب| سرّ خدای ازل غیب در اسرار توست‌|سرّ تو با سرّ حق خود ز ازل توأمند }}

{{ب| محرم سرّ حبیب نیست به غیر از حبیب‌|پیک و رسل در میان محرم و نامحرمند }}

{{ب| در غم جسمت «فؤاد» اشک نبارد چرا|کاین قطرات عیون زخم تو را مرهمند <ref>همان، غزل شماره ۱۸، ص ۱۵۵.</ref>  }}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| جز تو ای کشته‌ی بی‌سر که سراپا همه جانی‌|کیست کز دادن جانی بخرد جان جهانی }}

{{ب| ما تو را کشته نخوانیم که در صورت و معنی‌|زنده اندر تن عشّاق چو ماهیّت جانی }}

{{ب| عجبی نیست که عرش دل ما جای تو باشد|دوست را جز دل عاشق به جهان نیست مکانی }}

{{ب| ما تو را در دل و بیگانه ترا یافته در گِل‌|هرکسی را به تو از رتبه‌ی خویش است گمانی  }}

{{ب| خلق در کوی تو جویند نشان از تو و لیکن‌|بی‌نشان تا نشوند از تو نجویند نشانی }}

{{ب| ما تو را دیده به چشم دل و در پرده‌ی غفلت‌|که تو در افئده پیدایی و از دیده نهانی }}

{{ب| وه که گر چشم حقیقت بگشائیم به رویت‌|همه جا وز همه سو در دل و در دیده عیانی }}

{{ب| سالکانت ز مجازند طلبکارِ حقیقت‌|غافل از اینکه حقیقت تو هم اینی و هم آنی }}

{{ب| جایی از نور تو خالی نبود در همه عالم‌|چون تو در قالب امکان، مَثَل روح روانی }}

{{ب| پیش عشّاقِ تو، چون ذکر خدا ذکر تو باشد|به که از ذکر تو غافل ننشینند زمانی }}

{{ب| عاصیان را نبود ایمنی از قهر الهی‌|مگر از لطف تو آرند به کف خطّ امانی }}

{{ب| سخن آن به که نگوییم در اوصاف کمالت‌|زانکه ما را نبود در خور مدح تو لسانی }}

{{ب| کی توانند خلایق سخن از فضل تو گفتن‌|مگر از فضل تو جویند لسانی و بیانی <ref>همان، غزل شماره ۵۹، ص ۲۲۴و ۲۲۵.</ref>  }}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| زنده‌ی جاوید کیست کشته‌ی شمشیر دوست‌|کاب حیات قلوب در دم شمشیر اوست }}

{{ب| گر بشکافی هنوز خاک شهیدان عشق‌|آید از آن کشتگان زمزمه‌ی دوست دوست }}

{{ب| آنکه هلاکش نمود ساعدِ سیمین یار|باز به آن ساعدش کشته شدن آرزوست }}

{{ب| بنده‌ی یزدان شناس موت و حیاتش یکیست‌|ز آنکه به نور خداش پرورش طبع و خوست }}

{{ب| غیر خدا باطل است در نظر اهل حق‌|دعوی «إِنِّی أَنَا» <ref> اشاره به آیه ۳۰ سوره قصص: «إِنِّی أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ» منم خدای یکتا، پروردگار جهانیان.</ref> کاشف توحید هوست }}

{{ب| آن شجری را که حق بهر ثمر پرورید|بانگ «أنا الحق» زند تا ابد از مغز و پوست }}

{{ب| دل چو ز خود غافل است عارف باللّه نیست‌|بر لب جو سال‌ها تشنه لب و آب جوست }}

{{ب| گوش دل مؤمن است سامع و صوت خدا|گرچه ز آواز خلق مُلک پُرازهای هوست }}

{{ب| هر که ز کوی مجاز پا به حقیقت نهاد|بر سرش از روزگار مخمصه‌ی <ref>مخمصه: رنج، زحمت، گرفتاری.</ref> توبه توست }}

{{ب| عاشق وارسته را با سر و سامان چه کار|قصّه‌ی ناموس و عشق صحبت سنگ و سبوست }}

{{ب| عاشق دیدار دوست اوست که هم چون حسین‌|ز روی رخسار او سرخ ز خون گلوست }}

{{ب| هر که چو او پا نهاد بر سر میدانِ عشق‌|بی‌سر و سامان سرش در خم چوگان چو گوست }}

{{ب| دوست به شمشیر اگر پاره کند پیکرش‌|منّت شمشیر دوست بر بدنش مو به موست }}

{{ب| گر به اسیری برند عترت او دشمنان‌|هرچه ز دشمن بر او دوست پسندد نکوست <ref>شمع جمع؛ غزل شماره ۱۰، ص ۱۴۵و ۱۴۶.</ref>  }}
{{پایان شعر}}

===مسمّط===
{{شعر}}


{{ب| امتحانات خدا در بحر زخّار <ref> زخّار: پرآب و موّاج.</ref> قضا|لطمه‌ها زد از بلایا بر وجود انبیا }}

{{ب| اولیا را کرد هر فوجی به موجی مبتلا|لیک طوفان بلا چون موج زد در کربلا }}

{{م| گشت طوفان‌های عالم غرق طوفان شما}}

{{ب| این شهادت طرفه <ref>طرفه: چیز عجیب و شگفت‌آور.</ref> برهانی‌ست بر عبد شکور|که امتحان است اولیا را از خداوند غیور }}

{{ب| وین شرف مانْد از شما باقی در ادوار و دهور <ref>دهور: جمع دهر، روزگاران.</ref> |کاین شهادت را شهادت‌ها بود تا نفخ صور }}

{{م| همچو نفخ صور بر ایمان و ایقان شما}}

{{ب| آن حسینی را که دشمن کشت پیش چشم دوست|چشم دشمن کور اینک عالمی مجذوب اوست }}

{{ب| عاشقان را سرخ‌رویی الحق از خون گلوست‌|وین سعادت در شهادت انبیا را آرزوست }}

{{م| تا رهی یابند از این نسبت به ایمان شما <ref>شمع جمع؛ ص ۳۲۹.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===مثنوی <ref>شمع جمع؛ مثنوی، ص ۴۵۰ تا ۴۵۲.</ref>===
{{شعر}}


{{ب| کربلا فردا شود آتشکده‌|مشتعل در اوست نار موقده }}

{{ب| از صلای سوختن بیگانگان‌|یک به یک رفتند جز پروانگان }}

{{ب| پر زنان برگرد شه جمع آمدند|جان فشان از بهر آن شمع آمدند }}

{{ب| فرقه‌ی از خلق و از خود رستگان‌|بر خدا و مظهرش دلبستگان }}

{{ب| جانشان سرمست از جام الست‌|خویشتن را داده از مستی ز دست }}

{{ب| خواست سلطان تا کند امدادشان‌|هم بداند حدّ استعدادشان }}

{{ب| پادشاه بی‌نیاز از روی ناز|بندگان را آزمایش کرد باز }}

{{ب| باز خاصان را دمش زد بر محک‌|تا پدید آید زر بی ریب و شکّ }}

{{ب| از شداید گفت وز بَلبالشان <ref>بلبل: اندوه و غم شدید.</ref> |تا کند بر آزمون غربالشان }}

{{ب| هرچه گفت آن قوم را از بَلبَله‌|می‌نرفتندی برون از غربله }}

{{ب| دید چون اصحاب خود را مستقیم‌|کز شهادتشان نه خوف است و نه بیم }}

{{ب| جمله بر جان باختن آمده‌اند|تن به قتل خویشتن در داده‌اند  }}

{{ب| چون ولیشان در ولا ثابت بدید|پرده از سرّ ولایت برکشید }}

{{ب| شمس ربّانی به اسماء و صفات‌|جلوه بر ذرّات کرد از غیب ذات }}

{{ب| ذرّه‌ها را گفت آن شمس منیر|که شما را ذات من باشد مجیر }}

{{ب| گر شما در ذات من فانی شوید|همچو من خود شمس ربّانی شوید }}

{{ب| بحر سبحانی ز غیب آمد به جوش‌|قطره‌ها را گفت با جوش و خروش }}

{{ب| کز منید ایجاد ای قطرات من‌|رجعتان باید به سوی ذات من }}

{{ب| در من آیید از طریق بی‌منی‌|تا ببخشم از فناتان ایمنی }}

{{ب| قطره چون خود را نه از خود مالک است‌|گر نیامیزد به دریا هالک است }}

{{ب| قطره در دریا نگردد تا فنا|کی کنندش در غنا مدح و ثنا }}

{{ب| من که شمسم روشن از خود نیستم‌|شرق از انوار سبحانی ستم }}

{{ب| تا نگشتم محو نور ذات او|می‌نشد در من ظهور ذات او }}

{{ب| تا شما هستید ای پروانگان‌|پیش این شمعید از بیگانگان }}

{{ب| هست آن پروانه با من آشنا|که شود در نار ذات من فنا }}

{{ب| سرّ خود آن شعله‌ی آتش پسند|گفت و در پروانگان آتش فکند }}

{{ب| شمع زان ناری که در خود برفروخت‌|با خود آن پروانگان را خوش بسوخت }}

{{ب| قصد آن شمع آمد از خود سوختن‌|سوختن پروانه را آموختن }}

{{ب| لیل عاشورا که از غوغا و شور|عاشقان را بود چون روز نشور }}

{{ب| تا سحر چون چشم بی‌خواب حسین‌|خواب رفت از چشم اصحاب حسین }}

{{ب| جمع بر اطراف آن شمع طراز|جمله چون پروانه در سوز و گداز }}

{{ب| عاشقان را آن شب از خود فصل بود|روزشان در مرگ روز وصل بود }}

{{ب| چون پدید آمد ز مشرق صبحدم‌|شاه عشق از خیمه بیرون زد قدم }}

{{ب| تافت از برج حرم خورشید وش‌|چون نجوم اصحاب محو از پرتوش }}

{{ب| دید ناگه آن شه خُلّت <ref>خُلّت: دوستی.</ref> نشان‌|کربلا را قلزمی آتش فشان }}

{{ب| گرد آتش یافت چون دودی سیاه‌|در تهاجم اهل دوزخ را سپاه }}

{{ب| چون نبودش غیر نور حق به دید|هم به دیدش نار نور آمد پدید }}

{{ب| یافت از حق آتشی افروخته‌|که آتش از حق غیر حق را سوخته }}

{{ب| و آتش از باطن همین کرد این ندا|من نیم آتش منم نور خدا }}

{{ب| چون در آتش سرّ حق دید آن خلیل‌|همچو موسی آمدش آتش دلیل }}

{{ب| تاخت در آتش سمند آتشین‌|بانگ زد «کانّی سبقت العالمین» }}

{{ب| بر حسین آن آتش آمد گُلِسْتان‌|وز گُلِسْتانش جهانی گُل‌ستان  }}

{{ب| زان نبیّش خواند مصباح هدی‌|که او سراپا سوخت از نار خدا }}

{{ب| کشته شد آن صاحب عزّ رفیع‌|تا شود ابنای آدم را شفیع }}

{{ب| بر شفاعت آن سراج عدل و داد|شیعیان را سوختن تعلیم داد }}

{{ب| وز پِیَش اصحاب در آتش شدند|و اندر آن آتش زر بی‌غش شدند }}

{{ب| جانشان را بس که از حق شوق بود|چون سمندرشان در آتش ذوق بود }}

{{ب| اندر آن دریای آتش بی‌ألَم‌|سوختند آن قوم عاشق بر عدم }}

{{ب| چون فنا گشتند در غیب وجود|سر برآوردند اینک از شهود }}

{{ب| آسمان‌ها مات از کردارشان‌|ماه و اختر محو از انوارشان }}

{{ب| اینک از اجسامشان هر قطره خون‌|روحشان رامست بحری از شوؤن }}

{{ب| تا قیامت آن شهیدان زنده‌اند|نامشان را پادشاهان بنده‌اند }}

{{ب| روحشان را با کمال هیمنت <ref>هیمنت: وقار، ابهت.</ref> |بر قلوب خلق باشد سلطنت }}

{{ب| در شکست خود چو حق را طالبند|زیر خنجر بر اعادی غالبند }}

{{ب| اولیا را نیست در کشتن شکست‌|حق شکست آن را که اینجا ورشکست }}

{{ب| زین سبب آن احد نیکو فنون‌|خواند «جُنْدُ اللّه» را از «غالِبُونَ» <ref> اشاره به آیه ۱۷۳سوره صافات، «وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ». و همیشه سپاه ما غالبند.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===رباعیات===
{{شعر}}


{{ب| شاهی که عنان عالمش بود به دست‌|بر ناقه‌ی بی‌عنان شدش اوج نشست }}

{{ب| این مفخر اولیا پس از ختم رسل‌|معراج به ناقه کرد زین عالم پست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| از عقده‌ی دل هرآنچه بودش بنهفت‌|یک‌باره به سیل گریه آن عقده شگفت }}

{{ب| اشکش چو ستاره بود بر ماه جمال‌|و آن نیّر پیکرش مخاطب شد و گفت }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| تا نیک یقین کند که این کشته‌ی کیست‌|با دیده‌ی معرفت در آن تن نگریست }}

{{ب| عریان بدنی بدید کز تیغ و سنان‌|اعداد جراحتش هزار است و دویست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| چون دید سرش بریده از راه قفاست‌|و آن پیکر انورش لگدکوب جفاست }}

{{ب| دانست یقین که باشد این جسم امام‌|زیرا که بلا همیشه بر اهل ولاست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| با حیرت عقل و قلب از غم شده مات‌|در بی‌جهتی نظّاره بودش به جهات  }}

{{ب| از شمس حقیقتش طلب بود و بر او|من غیر اشاره گشت کشف سبحات  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| تا یاد شب و داغش اندر دل ماست‌|در خواب شبم روز قیامت برپاست }}

{{ب| چون صبح شود به دیده‌ام پنداری‌|خورشید حسین است و زمین کرب و بلاست }} 
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای رسته که جان اهل دل بسته‌ی تست‌|هرجا که دلی شکسته پیوسته‌ی تُست }}

{{ب| اشکسته دلان دل به تو بستند حسین‌|چون جای خدا در دل اشکسته‌ی تُست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| آن فانی در خدا که باقی به خداست‌|خلّاق فنا و شمس انوار بقاست }}

{{ب| او دامنش از گرد مصیبت پاک است‌|بر او چه مصیبت که مصیبت بر ماست }} 
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای روح خدا که چشم دل مایل تُست‌|و آئینه‌ی آنچه هست هستی دل تُست }}

{{ب| احیا همه از تو حیّ و این مرده دلان‌|گویند که شمر بی‌حیا قاتل تُست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای سرّ خدا که دیده هر ذی بَصَرت‌|گردیده ولی ندیده کوته نظرت }}

{{ب| می‌خواست خدا که سرّ خود فاش کند|انگشت نما بر سر نی کرد سرت }} 
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای کشته که هستِ خلق از هستی تُست‌|سر دادی و در سر تو سرمستی تُست }}

{{ب| در دست تو سر رشته‌ی هستی است حسین‌|و این دستِ پُر از پَرِ تهی دستی تُست}}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای دست خدا که در سرت سرّ خداست‌|بر گو سرت از بدن به دست که جداست }}

{{ب| چون بوته در آتشم که بر نقره‌ی خام‌|اکسیر سرت چو شعله در طشت طلاست  }}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب| ای کشته که جان عالمی کشته‌ی تُست|پیوسته به هر دل از خفا رشته‌ی تُست}}

{{ب| در دیده‌ی اهل دل ملاقات خدا|رخسار به خون فرق آغشته‌ی تُست <ref> همان؛ ص ۲۴۵ و ۲۴۶.</ref> }} 
{{پایان شعر}}
===سه رباعى===
{{شعر}}
{{ب| اى سیف خدا! شهید سرمستِ خدا! | وى هست خدا! فانى در هستِ خدا! }}

{{ب| ما را به یکى شفاعت از دست مده | اى دست خدا! اى پسرِ دستِ خدا! }}

{{ب| اى چشم خدا! جمال بیچون خدا! | اى گنج خدا و دُرِّ مخزون خدا! }}

{{ب| غلتان شدنت به خون جگر خونم کرد | اى خون خدا! اى پسر خون خدا! <ref>همان، ص ۲۳۵.</ref> }}

{{ب| مردى که حَسن خُلق و حسین آیین است | با هستى خویشتن مدامش کین است }}

{{ب| سرمشقِ تو را خطّ فنا داد حسین | رو مشق فنا کن که شفاعت این است <ref>همان،ص ۲۴۶.</ref> }}
{{پایان شعر}}
===در سوگ امام حسین(ع)===
{{شعر}}
{{ب| بینش اهل حقیقت چو حقیقت‌بین است | در تو بینند که حقیقت این است }}

{{ب| نیست چشم دگران سوى حقیقت نگران | ورنه آن راست حقیقت که چنین آیین است }}

{{ب| من اگر جاهل گمراهم اگر شیخ طریق | قبله‌ام روى حسین است و همینم دین است }}

{{ب| بوده پیش از گل من سرخوش جامش دل من | مستى ما به حقیقت ز مى دیرین است }}

{{ب| نه همین روى تو در خواب چراغ دل ماست | هر شبم نور تو شمعى است که بر بالین است }}

{{ب| ماسوا عاشق رنگ‌اند سواى تو حسین | که جبین و کفت از خون سرت رنگین است }}

{{ب| خردَلى بار غمت را دل عالم نکشد | آه ازین بار امانت که عجب سنگین است }}

{{ب| فرقتِ روى تو از خلق جهان شادى برد | هر کرا دیدۀ بنیاست دل غمگین است }}

{{ب| پیکرت مظهر آیات شد از ناوک تیر | بدنت مصحف و سیمات مگر یاسین است }}

{{ب| یادم از پیکر مجروح تو آید همه شب | تا دم صبح که چشمم به رخ پروین است }}

{{ب| در ضمیرم سر سیمین تو در طشت طلاست | تا به کأس <ref>جام و معادل فارسى آن کاسه است.</ref> نظرم طشت فلک زرّین است }}

{{ب| باغ عشق است مگر معرکۀ کرب و بلا | که ز خونین کفنان غرق گل نسرین است }}

{{ب| بوسه زد خسرو دین بر دهن اصغر و گفت: | دهنت باز ببوسم که لبت شیرین است }}

{{ب| شیر دل آب کند بیند اگر کودک شیر | جاى شیرش به گلو آب دمِ زوبین <ref>نیزۀ کوچک و کوتاه.</ref> است }}

{{ب| از قفا دشمن و اطفال تو هر سو به فرار | چون کبوتر که به قهر از پى او شاهین است }}

{{ب| در خم طرّۀ اکبر دل لیلا مى‌گفت: | سفرم جانب شام و وطنم در چین است }}

{{ب| دخترى را به که گویم که سر نعش پدر | تسلیت: سیلى شمر و، سرِ نى: تسکین است }}

{{ب| مى‌کشد غیرت دینم که بگویم به امم: | این جفا بر نبى از امّت بى‌تمکین است }}

{{ب| گر «فؤاد» از غم عشق تو غنى شد چه عجب؟ | عشقِ سلطانِ غنى گنج دل مسکین است <ref>همان، ص ۶۲ و ۶۳.</ref> }}
{{پایان شعر}}

====در منقبت و مرثیت سیدالشهداء(ع)====
{{شعر}}
{{ب| زنده در هردو جهان نیست به جز کشته دوست | کشته‌ام کشته او را که جهان زنده به اوست }}

{{ب| از درِ دوست درآ، جلوه‌گه دوست ببین | که رخ دوست نبینى مگر از دیده دوست }}

{{ب| خضر ما تشنه دریا شد و ما تشنه وى | وین زلال از دل دریاست که ما را به سبوست }}

{{ب| گفتم از سرّ دهانش به لب آرم سخنى | حکمتش بست زبانم که درین سرّ مگوست }}

{{ب| چشمه‌ها، چشم مرا هر سر مو از غم توست | اى که در باغ تنت چشمه خون هر سر موست }}

{{ب| بر سر کوى تو بازى سر و جان باختن است | آن چه بازى است در آخر همه بر این سر کوست }}

{{ب| ما که باشیم که در پاى تو از جان گذریم | که اولیا را سر و دل در خم چوگان تو، گوست }}

{{ب| پیش ما از همه سو قبله به جز روى تو نیست | وجهِ اللّهى و روى تو عیان از همه سوست }}

{{ب| چهرۀ نغز تو در پردۀ مغز من و، من | مى‌درم پوست که مغز آمده در پردۀ پوست }}

{{ب| تیرباران چو تنت از همه سو گشت حسین | سوى حق روى دولت از همه و از همه سوست }}

{{ب| گشت از خون تنت کرب و بلا دشت ختن | اینک از تربت او صورت من غالیه بوست }}

{{ب| سجده بر خاک تو شایسته بود وقت نماز | اى که از خون جبینت به جبین آب وضوست }}

{{ب| هر کریمى نشود کشته بر آزادى خلق | جز تو اى زنده! که جود و کرمت عادت و خوست }}

{{ب| بر لب خشک تو جیحون رود از چشم ترم | هر کجا رهگذرم بر لب بحر و لب جوست }}

{{ب| زخم شمشیر ندیدم که بدوزند به تیر | جز جراحات عروق تو که این‌گونه رفوست }}

{{ب| تشنه اطفال تو در بادیه مردند و هنوز | خضر بر چشمه خضراى لبت بادیه‌پوست }}

{{ب| ناوکم بر دهن آید که نگویم به کسى | اصغرت را ز کمان تیر سه پهلو به گلوست }}

{{ب| تیغ فولاد کجا روى لطیف تو کجا؟ | دل بر این روى نگرید اگر از آهن و روست <ref>همان، ص ۵۸و ۵۹.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====فى ثناءالحسین(ع)====
{{شعر}}
{{ب| قامتت را چو قضا بهر شهادت آراست | با قضا گفت مشیّت که: قیامت برخاست }}

{{ب| راستى شور قیامت ز قیامت <ref>قیام تو.</ref> خبرى است | بنگرد زاهد کج‌بین اگر از دیدۀ راست }}

{{ب| خلق در ظلِّ خودى محو و تو در ظلّ خدا | ماسوا در چه مقیم‌اند و مقام تو کجاست؟ }}

{{ب| هرطرف مى‌نگرم روى دلم جانب توست | عارفم بیت خدا را که دلم قبله نماست }}

{{ب| زنده در قبر دل ما بدن کشتۀ توست | جان مایى و تو را قبر -حقیقت- دل ماست }}

{{ب| دشمنت کشت ولى نور تو خاموش نگشت | آرى آن جلوه که فانى نشود نور خداست }}

{{ب| بیرق سلطنت افتاد کیان را ز کیان | سلطنت، سلطنت توست که پاینده لواست }}

{{ب| نه بقا کرد ستمگر، نه به جا ماند ستم | ظالم از دست شد و پایه مظلوم به جاست }}

{{ب| زنده را، زنده نخوانند که مرگ از پى اوست | بلکه زنده است شهیدى که حیاتش ز قفاست }}

{{ب| دولت آن یافت که در پاى تو سر داد ولى | این قبا راست نه بر قامت هر بى‌سروپاست }}

{{ب| ما فقیریم و گدا بر سر کوى تو ولى | پادشاه است فقیرى که درین کوچه گداست }}

{{ب| تو در اول سر و جان باختى اندر ره عشق | تا بدانند خلایق که فنا شرط بقاست }}

{{ب| از خودى خواست خدا نقش تو را محو کند | خواست چون روى تو را آینه بر طلعت خواست }}

{{ب| تا ندا کرد ولاى تو در اقلیم الست | بهر لبّیکِ ندایت، دو جهان پر ز صداست }}

{{ب| رفت بر عرشه نى تا سرت اى عرش خدا | کرسى و لوح و قلم بهر عزاى تو به پاست }}

{{ب| مُنکسِف گشت چو خورشید حقیقت به جمال | گر بگریند ز غم، دیدۀ ذرّات رواست }}

{{ب| گریه بر زخم تنت چون نکند چشم «فؤاد»؟ | اى شه تشنه که بر زخم تنت گریه دواست <ref>همان، ص ۶۰و ۶۱.</ref> }}
{{پایان شعر}}

==منابع==

*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۱۵۳۵-۱۵۳۸.]]

*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج۱، ص ۴۹۹-۵۰۴.]]

==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]