در حال ویرایش شیداى گراشى

'''شیدای گراشی''' (۱۲۹۶ ه. ق- ۱۳۳۸ ه. ق) از شاعران و [[مداحى|مداحان]] ایرانی است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =شیدای گراشی
| تصویر                  =sheydaye gerashi.jpg
| اندازه تصویر             =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی               =محمدجعفر خان
| زمینه فعالیت           =مداحی و شعر
| ملیت                   =ایرانی
| تاریخ تولد             =۱۲۹۶ ه. ق 
| محل تولد                =گراش لارستان واقع در استان فارس
| والدین                 =حاج رستم خان گراشى
| تاریخ مرگ              =۱۳۳۸ ه. ق
| محل مرگ                 =بلوک صحراى باغ لارستان
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         =
| مدفن                   =
|در زمان حکومت           =
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     =مقتدرالممالک
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری             =عراقى
|کتاب‌ها                 =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    = شیدا
|فیلم‌(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
==زندگینامه==

محمدجعفر خان متخلص به «شیدا» و ملقب به «مقتدرالممالک»، نام پدرش حاج رستم خان گراشى و نام نیایش فتحعلى خان گراشى بیگلر بیگى لارستان و بنادر بوده‌است. او خود نوحه مى‌سروده و در روزهاى عزادارى خود سر و پا برهنه در میان مردم گراش به سینه‌زنى و نوحه‌خوانى با اشعار خود مى‌پرداخت و مردمان گراش با سروده و نوحه‌ها و نواهاى او آشنا بوده‌اند. در ایام سوگوارى خانه‌اش و خانه دامادش  قهرمان خان اقتدارى در گراش محل روضه‌خوانى بوده است و دسته‌هاى سینه‌زنى را اطعام مى‌کرده است. شیدا همچنین آشنا به موسیقى بوده‌است. علاقه او به [[امام حسین(ع)]] و همراهی مردم در عزاداری، چهره‌ای محبوب از او در میان مردمانش باقی گذاشته‌است.<ref>دیوان شیداى گراشى، با مقدمه و تصحیح و تحشیه احمد اقتدارى، قم، موسسه فرهنگى همسایه، چاپ اول، سال ۱۳۷۶، ص ۸ تا ۱۰.</ref>

==آثار==
شیداى گراشى در انواع قالب‌ها شعر سروده‌است ولى به سرودن غزل علاقه بیشترى داشته‌است اما غزلیات او در دیوانش پرشور است. از ویژگی آثارش می‌توان به پیروى از سبک عراقى و شیوه بیانى ساده اشاره‌کرد. 

===[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=521946&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] چاپى شیداى گراشى===

این دیوان در هفت بخش تدوین یافته‌است:

*غزلیات
*مراثى و نوحه<ref>مراثى پرشورى که شیدا درباره واقعه کربلا و شهداى عاشورا دارد از آثار موفق عاشورایى در سده اخیر به شمار مى‌رود.</ref>
*قصاید و مدایح
*ترجیع‌بند
*ترکیب‌بند
*قطعات
*پند و اندرز

==اشعار==

===مرثیه عاشورایى به شیوه قاآنى===
{{شعر}}
{{ب| گرید که؟ شیعه، بهر که؟ مظلوم کربلا | نور خدا شفیع امم، شاه اولیا }}

{{ب| جدّش که بُد؟ رسول خدا، مام؟ فاطمه | نامش بگو که بود؟ حسین خامس عبا }}

{{ب| مقصود حق، شهید عدو، سومین امام | بابش که بُد؟ على ولى، شاه لافتى }}

{{ب| چون شد بگو؟ شهید بشد او چه رو؟ ز کین | بر حکم که؟ یزید مر آن نطفه زنا }}

{{ب| آوخ کجا شهید بشد؟ دشت ماریه | پنهان شهید گشت؟ نه و اللّه برملا }}

{{ب| همراه داشت او سپه و جیش و لشکرى؟ | آرى که بود؟ قاسم و اصحاب و اقربا }}

{{ب| دیگر برادر و پسرى داشتى؟ بلى | عباس و عون و اکبر و عثمان باوفا }}

{{ب| همراه او بُدند به دشت بلا؟ نعم | بر جانِ‌شان بگو که کسى رحم کرد؟ لا }}

{{ب| پس چون شدند؟ راست بگو خاک بر سرم: | گشتند جمله کشته به شمشیر اشقیا }}

{{ب| چون کشته شد؟ چه وقت؟ که او کشت؟ وقت ظهر | ببرید شمر رأس همایونش از قفا }}

{{ب| دیگر پسر نداشت؟ چرا داشتى، دو تن | اصغر که خورد آب ز سر چشمه فنا }}

{{ب| دیگر که بود؟ سید سجاد، آن‌که بود | غمدیده و علیل و به هر رنج مبتلا }}

{{ب| بر جاى تعزیت غُلِ جامع به گردنش | بنهاد شمر آن سگ برگشته از خدا }}

{{ب| کس سر سلامتیش به سوگ پدر بگفت؟ | آرى که گفت؟ خولىِ بیدین بیحیا }}

{{ب| دیگر که؟ ابن سعد که بُد بر سپه امیر | بعد از عمر که؟ شمر ستمکار پرجفا }}

{{ب| گفتند سر سلامتى؟ آرى، چسان؟ بگو: | آتش زدند خیمه سلطان نینوا }}

{{ب| در کربلا بماند؟ نه و اللّه ابن سعد | بر سوى شام برد اسیرانه از جفا }}

{{ب| دیگر کسى اسیر نشد غیر او؟ چرا | هشتاد و چار زن همه با نوحه و بُکا }}

{{ب| دیگر که بود همرهش؟ اطفال خردسال | دیگر که بود؟ زینب و کلثوم بینوا }}

{{ب| بردندشان به کوفه اسیرانه و غریب | نزدِ که؟ نزد زاده مرجانه دغا }}

{{ب| «شیدا» تو خون ببار ز چشمان و دم مزن | که آنش فتاد بر همه ارکان ما سوا <ref>همان، ص ۲۱۶.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===به مناسبت تقارن ماه [[محرم]] با نوروز===
{{شعر}}
{{ب| این چه شادى است که با درد و غم آمیخته‌اند | روز نوروز به ماه الم آمیخته‌اند }}

{{ب| حالیا اى دل شوریده چه واقع شده است | غم و شادى ز چه این سان به هم آمیخته‌اند؟ }}

{{ب| باد نوروز بُدى تلخى دى را تریاق | از چه امساله به تریاق سم آمیخته‌اند؟ }}

{{ب| جاى تبریک چنین روز، چرا خلق همه | شعله آه به هم دم به دم آمیخته‌اند}}

{{ب| عوض تهنیت و چشم تو روشن بادا | دیده خلق ز حسرت بدنم آمیخته‌اند }}

{{ب| قمرى و سار و چکاوک ز چه امساله چنین | ناله‌هاى الم از زیر و بم آمیخته‌اند }}

{{ب| به دل لاله چرا داغ گرفته است ز غم؟ | چشم نرگس ز چه این سان دژم آمیخته‌اند؟ }}

{{ب| صور ماتم بدمیده است مگر؟ کاین نوروز | ماتمش از نفس صبحدم آمیخته‌اند}}

{{ب| مگر این عید خبر داشته از قتل حسین؟ | که چنین روز و شبش را به غم آمیخته‌اند }}

{{ب| لب فروبند تو «شیدا» سپس دم درکش | که به عالم ز جهان مدح و ذم آمیخته‌اند <ref>همان، ص ۱۹۹و ۲۰۰.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===قصیده [[عاشورا|عاشورایى]]===
{{شعر}}
{{ب| باز این چه شیون است که در دور عالم است؟ | هر محفلى که مى‌روى اسباب ماتم است }}

{{ب| باز این چه شورش است؟ که ارکان ماسوا | روز و شبان به ناله و فریاد همدم است }}

{{ب| غوغا و شور و ولوله بر عرش اکبر است | فریاد و آه و غلغله بر هفت طارم است }}

{{ب| عالم چرا ز غلغله چون روز محشر است؟ | خاک غم از چه بر سر اولاد آدم است؟ }}

{{ب| نوحه‌کنان به کوچه دوان مرد و زن به هم | گیسوىِ‌شان تمام پریشان و درهم است }}

{{ب| گویا شده است موسم جانبازى حسین | روزى که وعده کرد به حق‌گویى این دم است }}

{{ب| گویا که روز عمر على اکبر است ختم | کاندر دهان اکبر ناشاد خاتم است}}

{{ب| گویا که روز بی‌کسى شاه عالم است | گویا که روز تشنگى فخر زمزم است }}

{{ب| گویا که عیش قاسم ناشاد شد عزا | کاسباب درد و غم به همه‌جا فراهم است }}

{{ب| گویا هلال نو بدمیده است در جهان | کز دل فغان برآمده کاین مه محرم است }}

{{ب| «شیدا» بنال در غم اولاد مصطفى | کاین ناله‌ها نعیم بهشتش مسلم است <ref>همین،ص ۲۰۹ تا ۲۱۱.</ref> }}
{{پایان شعر}}

===غزل [[مرثیه]] [[کربلا]]===
{{شعر}}
{{ب| خون شو دلا ز داغ جوانان کربلا | غربت گزیدگان بیابان کربلا }}

{{ب| در حیرتم که با چه زبانى کنم بیان | حال سهى قدان گلستان کربلا }}

{{ب| خورشید سر برهنه شد از خاوران پدید | تا دید سر برهنه اسیران کربلا }}

{{ب| تاج تقرّب از سر خود برگرفت زار | روح الامین شنید چو افغان }}

{{ب| آه از دمى که رفت سرِ نعشِ اکبرش | لیلاى غم‌پژوهِ پریشان کربلا }}

{{ب| شد ناله و فغان ز دل انس و جان بلند | اصغر چو آب خورد ز پیکان کربلا }}

{{ب| چون برکشید ناله هل ناصر از جگر | گلگون قباى عرصه میدان کربلا }}

{{ب| جنّ و ملک وحوش طیور آمدند جمع | لبیّک گو به خسروِ خوبان کربلا }}

{{ب| «شیدا» به این مراثى جانسوز روز حشر | مى‌کن شفیع خویش تو سلطان کربلا <ref>همان،ص ۲۳۰ و ۲۳۱.</ref> }}
{{پایان شعر}}
==منابع==

*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج۱، ص ۴۸۶-۴۹۰.]]

==پی نوشت==

[[رده:شاعران]]
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]