در حال ویرایش سروش اصفهانى

'''سروش اصفهانی''' (۱۲۲۸ ه.ق- ۱۲۸۵ ه. ق) شاعر قرن سیزدهم بود.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = سروش اصفهانی
| تصویر                  = 
| توضیح تصویر            = 
| نام اصلی               =  میرزا محمدعلی خان بن قنبرعلی اصفهانی سدهی
| زمینه فعالیت           =شعر و ادبیات
| ملیت                   =ایرانی
| تاریخ تولد             =۱۲۲۸ ه. ق
| محل تولد                =سده (در حوالی اصفهان)
| والدین                 =  قنبرعلی اصفهانی سدهی
| تاریخ مرگ              =۱۲۸۵ ه. ق
| محل مرگ                 = تهران
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =تبریز، تهران
| مختصات محل زندگی         = 
| مدفن                   =قم
|در زمان حکومت           =ناصرالدین‌شاه قاجار
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     = شمس‌الشعرا
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        = 
|سبک نوشتاری             =خراسانى
|کتاب‌ها                 =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    =سروش
|فیلم(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =شصت‌بند عاشورایى
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         = 
| وب‌گاه                  = 
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
==زندگینامه==

میرزا محمدعلى سدهی اصفهانى ملقب به «شمس‌الشعراء» و متخلص به «سروش» در سال 1228 ه. ق در سِده ( خمینی شهر اصفهان) به دنیا آمد. او پس از مرگ قاآنى سال‌ها به عنوان قصیده سراى برجسته عصر ناصرى شناخته مى‌شد.

وی سرانجام در سال 1285 ه. ق در تهران درگذشت.

==آثار==
سروش اصفهانى از ادامه‌دهندگان [[بازگشت ادبی|نهضت بازگشت ادبى]] در عصر ناصرى است و قصاید او در شمار آثار منظوم در دوره قاجاریه به شمار مى‌رود که به شیوه فرخى و [[امیر معزی‌|امیر معزى]] در سبک خراسانى سروده شده‌است.

*مثنوى روضةالاسرار<ref>در وقایع کربلا که یک سال پس از درگذشتش در شهر تبریز به چاپ رسید</ref>
*مثنوى اردیبهشت‌ نامه<ref>در شرح جنگ‌هاى حضرت على (ع) حاوى ۹۲۰۰ بیت که اخیرا چاپ شده‌است.</ref>
*ساقى‌نامه
*الهى‌نامه
*شمس‌المناقب<ref>در مدیحت آل اللّه و در قالب چندین قصیده حاوى ۲۰۰۰ بیت</ref>
*شصت‌بند عاشورایى<ref>بیشتر در سبک عراقى بوده و گاه به گاه از شگردهاى سبک خراسانى نیز استفاده شده‌است.</ref>
*دیوان<ref>به سال  ۱۳۴۰ در دو جلد منتشر شده‌است.</ref>

==اشعار==

===شصت‌بند عاشورایى===

از ویژگى ترکیب‌بند عاشورایى سروش اصفهانى جامعیت موضوعى این اثر ماتمى است. ترکیب بند اصفهانی شامل عناوین زیر است:

*دعوت اهل کوفه

*وداع [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]] با رسول خدا، حضرت زهرا (س)، امام حسن مجتبى (ع)

*منع [[محمد حنفیه|محمد حنفیه]]

*عزیمت به مکه و از آنجا به [[کربلا|کربلا]]

*اظهار یاورى فرشتگان

*احتجاج امام با لشکریان دشمن

* روایت شهادت افراد حاضر در واقعه کربلا:

{|
|[[حر بن یزید ریاحی|ماجراى شهادت حر بن یزید ریاحى]]
|شکایت [[زینب (ع)|حضرت زینب  (س)]] به رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س)
|-
|[[مسلم بن عوسجه]]
|عزادارى اهل مدینه
|-
|[[عابس بن ابى شبیب شاکرى|عابس]]
|[[بشیر بن عمرو حضرمی‌|ماجراى بشیر]]
|-
|[[وهب‌ بن‌ عبدالله کلبی‌|وهب]]
|عزیمت اهل بیت (ع) به مدینه از کربلا
|-
|[[جون بن حوی|غلام سیاه]]
|بازگشت اهل بیت (ع) به کربلا از شام
|-
|[[حبیب بن مظاهر|حبیب بن مظاهر]]
|[[رقیه بنت حسین|شهادت حضرت رقیه (س)]]
|-
|هاشم
|ماجراى مجلس [[یزید|یزید]]
|-
|[[اسلم‌ بن عمرو ترکی|غلام حضرت سجاد (ع)]]
|ورود اهل بیت (ع) به [[کوفه|کوفه]] و [[شام|شام]]
|-
|[[عباس فرزند علی (ع)|حضرت عباس (ع)]]
|ماجراى [[اسارت|اسارت]] [[اهل بیت (ع)|اهل بیت (ع)]]
|-
|[[قاسم بن حسن (ع)|حضرت قاسم (ع)]]
|وداع اهل بیت (ع) با شهداى کربلا
|-
|[[عون بن عبد الله بن جعفر|عون فرزند زینب (س)]]
|[[غارت خیمه‌ها]]
|-
|[[محمد بن عبد الله جعفر|محمد پسر زینب (س)]]
|شهادت امام حسین (ع)
|-
|[[علی اکبر (ع)|حضرت على اکبر (ع)]]
|یارى زعفر
|-
|[[علی اصغر (ع)|حضرت على اصغر (ع)]]
|
|}
<br />

=== آغاز ماه محرم ===
{{شعر}}

{{ب| ای دیده خون ببار که ماه محرّم است‌|نزد خدای، دیده‌ی گریان مکرّم است }}

{{ب| بی‌دیده‌ی پر آب و نفس‌های آتشین‌|گر لاف مهر شاه زنی، نامسلّم است }}

{{ب| بر یاد نور چشم پیمبر ز آب چشم‌|باللّه اگر جهان همه دریا کنی کم است }}

{{ب| بشناس در مصیبت سلطان کربلا|قدر سرشک خویش که اکسیر اعظم است }}

{{ب| بی‌شرم دیده‌ای که نگرید در این عزا|خالی جهان از آنکه دلش خالی از غم است }}

{{ب| جایی که سر و قامت اکبر فتد ز پای‌|شرمنده باد سرو که سرسبز و خرّم است }}

{{ب| بر صورت هلال درین ماه پر ملال‌|کاهیده جسم حیدر و پشت نبی خم است }}

{{ب| موسی شکسته خاطر و عیسی فسرده دم‌|یوسف ز تخت سیر و سلیمان ز خاتم است }}

{{ب| آمیخته به اشک خلیل و سرشک خضر|امروز آب چشمه‌ی حیوان و زمزم است  }}

{{ب| پیش از شهادت شه لب تشنگان، رُسُل‌|بگریستند بر وی و مظلومیش به کل  }}
{{پایان شعر}}

=== نامه کوفیان به امام حسین (ع) ===
{{شعر}}
{{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامه‌ها به امام مبین رسید }}

{{ب| کای گشته انس و جان به سلیمانیت مقرّ|در دست دیو سفله به ناحق نگین رسید }}

{{ب| آدم صفت بیا و زمین را خلیفه باش‌|کابلیس را خلافت روی زمین رسید }}

{{ب| هستی تو مستحقّ خلافت پس از حسن‌|ما را به اتّفاق، روایت چنین رسید }}

{{ب| باز آی سوی کوفه و برکش لوای دین‌|ورنه لوای کفر به چرخ برین رسید }}

{{ب| بهر هدایت ار نخرامی بدین دیار|خواهد خلل ز خصم به بنیان دین رسید }}

{{ب| گر دستگیر ما نشوی روز بازخواست‌|گوییم دست ما نه به حبل المتین رسید }}

{{ب| چون نامه را بخواند، بدانست شاه دین‌|کاو را گه شدن به دم تیغ کین رسید }}

{{ب| نزدیک شد که دختر زهرا شود اسیر|وقت شهادت پسر نازنین رسید }}

{{ب| با خویش گفت: «وقتی ادای امانت است‌|بیع بهشت را سرِ ما در ضمانت است» }} 
{{پایان شعر}}

=== حرکت کاروان از مدینه به کربلا ===
{{شعر}}
{{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آماده‌ی بلا }}

{{ب| درهای آسمان همه شد باز و آمدند|در خدمتش ملایکه از عالم عُلا }}

{{ب| آمد نخست حُرّ به سر راه شاه دین‌|هر سنگ می‌زدش سوی خلد برین صلا }}

{{ب| اول امیر لشکر کین بود و ای عجب‌|شد اولین شهید به شمشیر ابتلا }}

{{ب| شه در زمین بادیه آمد فرود و گفت:|زین خاک یافت دیده‌ی امید من جلا }}

{{ب| بنمود مقتل شهدا را یکان یکان‌|فرمود آمدیم به سوی وطن، ملا }}

{{ب| ما والی ولایت رنج و مصیبتیم‌|با ما نیاید آنکه ندارد سرِ ولا }}

{{ب| در تیره شب روانه به سوی وطن شوید|کز انفعال رفت نیارید بر ملا }}

{{ب| افراشتند خیمه در آن عرصه‌ی الم‌|کامد برون ز کوفه علم از پی علم  }}
{{پایان شعر}}

=== بیعت امام با یاران ===
{{شعر}}
{{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }}

{{ب| فرمود: یافتم همه اصحاب خویش را|اندر وفا یگانه و اندر صفا فرید }}

{{ب| برداشتم ز گردشان عهد خویش را|جنت دهد جزای شما خالق مجید }}

{{ب| لیکن برون روید از این ورطه‌ی خطر|شب تیره و به خواب گران لشکر عنید }}

{{ب| فردا قتیل تیغ مخواهید خویش را|مقتول خواسته است به تنها مرا یزید }}

{{ب| گفتند کز تو باز نخواهیم داشت دست‌|گیریم ما چگونه سر خویش و تو وحید؟ }}

{{ب| چون دید شاه دین که نخواهند بازگشت‌|هستند پایدار در آن محنت شدید  }}

{{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان‌|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }}

{{ب| آمدند اسحر<ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیک‌بخت‌|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }} 
{{پایان شعر}}

=== محمد بن حنفیه ===
{{شعر}}

{{ب|آمد محمد حنفیه به اضطراب | گفت: اى برادر از سفر کوفه رخ بتات}}

{{ب|مرکب خداى را به سوى کوفه زین مکن | خلق مدینه را ز فراقت حزین مکن}} 

{{ب|بر عهد کوفیان نتوان داشت اعتماد | دورى ز بارگاه رسول امین مکن}} 

{{ب|در شهر دین به جز تو کنون شهریار نیست | بى‌شهریار بهر خدا شهر دین مکن }}

{{ب|باللّه که اهل کوفه به خون تو تشنه‌اند | آهنگ زینهار بدان سرزمین مکن}} 

{{ب|در بر مخواه فاطمه را کسوت عزا |ماتمسراى خویش بهشت برین مکن}} 

{{ب|ناچار اگر روى به سوى اهل کین سفر |با زینب و سکینه سوى اهل کین مکن }}

{{ب|فرمود سوى مرگ همى خواندم قضا | رو پنجه با قضاى جهان آفرین مکن }}

{{ب|اهل مرا اسیر و مرا کشته خواسته است | ما را به ما گذار و جزع بیش ازین مکن }}

{{ب|رفت از پى وداع سوى خانه خداى | برخاست از مدینه خروشى ز هر سراى}}
{{پایان شعر}}

=== حر بن یزید ریاحی ===
{{شعر}}
{{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوش‌سرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }}

{{ب|از کرده توبه کرد و درآمد به حربگاه |با اهل کوفه گفت که: اى قوم بدکنشت}} 

{{ب|آخر به سوى شاه نوشتید نامه‌ها |بى‌ آنکه شاه نامه به سوى شما نوشت }}

{{ب|او را گذاشتید و شدید از پى یزید | کردید پشت بر حرم روى در کنشت }}

{{ب|شنعت، بر آن گروه بسى کرد و برکشید | شمشیر از نیام و زمین را به خون سرشت }}

{{ب|آهنگ شاه کرد پس از قتل بیشمار |یک ذره از خلوص و ارادت فرو نهشت }}

{{ب|کامد ندا بدو که برو کشته شو بیا | سوى جهان خرم و خوش زین جهان زشت }}

{{ب|از دور کرد با شه دین آخرین وداع | راه نبرد گاه دگر باره در نوشت }}

{{ب|برگشت سوى دشمن و کوشید و کشته شد |کس تخم دوستى و ارادت چو او نکشت }}

{{ب|شه در رسید و گفت رسیدى به کام خویش | آزاد باش در دو جهان همچو نام خویش }}
{{پایان شعر}}

=== جون بن حوی ===
{{شعر}}
{{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }}

{{ب| آزاد کرده بودش اندر ره خدا|چرخ سپید چشم، سیاهی چو او ندید }}

{{ب| با روی او چو داشت شب قدر نسبتی‌|حق بر هزار ماهش از آن روی برگزید }}

{{ب| با شاه گفت: «ای که ولای تو کرده فرض‌|ایزد به هر سیاه و سپیدی که آفرید }}

{{ب| فرمای تا به راه تو جان را کنم فدا|ای در کف تو جنّت فردوس را کلید }}

{{ب| صد چشمه از محبّت تو در دلم گشود|چون آب زندگی که ز ظلمات شد پدید» }}

{{ب| فرمود شاه دین که سر خویش پاس دار!|بر شب ستاره ریخت چو از شاه این شنید }}

{{ب| گفتا: چه می‌شوی که من تیره روی را|با خود بری به خلد و گشایی در امید }}

{{ب| منگر سیاهیم که به سوی خلیل حق‌|ذبح فدا سیاه ز سوی خدا رسید }}

{{ب| پذیرفت شاه و گفت که رویت سپید باد|جان را کنون به نعمت فردوس ده نوید }}

{{ب| آمد به سوی معرکه با تیغ هندوی‌|در دشت زنگیانه یکی نعره برکشید }}

{{ب| تیغ برهنه در کف زنگی غلام تافت‌|ز ابر سیاه، برق تو گفتی همی جهید }}

{{ب| خونش به راه شاه شهیدان بریختند|جنّت، درم خریده به یک مشت خون خرید }}

{{ب| همرنگ زاغ بود و به یمن قبول شاه‌|طاووس خُلد گشت و به خُلد برین چمید }}

{{ب| آمد به سوی شاه حبیب خمیده پشت‌|گفت ای کلید دوزخ و جنّت ترا به مشت  }}
{{پایان شعر}}

=== حبیب بن مظاهر ===
{{شعر}}

{{ب|پیرانه سر به معرکه جولانم آرزوست | دشت مصاف و عرصه میدانم آرزوست }}

{{ب|سر باختن چو گوى به میدان عشق شاه | با قامتى چو خم شده چوگانم آرزوست }}

{{ب|یک دشت پر ز دیو و سلیمان ستاده فرد | جان باختن به راه سلیمانم آرزوست}} 

{{ب|باز سپیدم آمده از آشیان قدس | مَنعم مکن که ساعد سلطانم آرزوست}} 

{{ب|شد سیر از مصاحبتِ جسم، جان من | دیدار حور و صحبت رضوانم آرزوست }}

{{ب|پشتم خمیده گشت ز پیرى بنفشه‌وار | از دست حور، دسته ریحانم آرزوست}} 

{{ب|دادش اجازه شاه سوى خصم رفت و گفت | در راه شاه، باختنِ جانم آرزوست }}

{{ب|موى سپید کرده به خون سرخ، کاین چنین | رفتن سوى پیمبر و یزدانم آرزوست }}

{{ب|شاه آمد و نهاد سرش در کنار خویش | فرمود: باد مُزد تو با کردگار خویش}}
{{پایان شعر}}

=== عباس بن علی ===
{{شعر}}
{{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }}

{{ب|آه از دمى که بهر سکینه به دوش مشک | لابد به راه از پى ماء معین فتاد}} 

{{ب|اندر فرات راند و پر از آب کرد کف| بر یاد حلق تشنه سلطان دین فتاد}} 

{{ب|از کف بریخت آب و پر از آب کرد مشک | ز آن پس میان دایره اهل کین فتاد}}
 
{{ب|افتاد بر یسار و یمین لرزه عرش را | چون هردو دست او ز یسار و یمین فتاد}} 

{{ب|فریاد از آن عمود که دشمن زدش به سر | و آن گاه مغفرش ز سر نازنین فتاد }}

{{ب|چشمش ز حلقه چون به در افتاد از عمود | بر ابروان حیدر کرار چین فتاد }}

{{ب|آمد امیر تشنه‌لبانش به سر دوان | او را چو کار با نفس واپسین فتاد }}

{{ب|بر روى شاه خنده‌زنان جان سپرد و گفت | خرم کسى که عاقبتش این چنین فتاد }}

{{ب|قاسم از شاه خواست اجازت پى نبرد |بگذشته سیزده ز سرش چرخ لاجورد }}
{{پایان شعر}}

=== قاسم بن الحسن ===
{{شعر}}
{{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }}

{{ب|ماه نُوِى بوَد گه تابیدنت، بتاب! |سرو نوى بود گه بالیدنت، ببال! }}

{{ب|از صد تبر درخت کهن را گزند نیست| وز یک تبر ز پاى درآرند صد نهال }}

{{ب|چندان که لابه کرد نپذیرفت شاه دین | آمد به گوشه‌اى دل نازک پر از ملال }}

{{ب|تعویذ و گفته پدر آمد به خاطرش | برخواند و گشت خاطرش آسوده از کلال<ref>''درماندگى و خستگى.''</ref>}}

{{ب|دید اندر او نوشته به هر جا که بنگرى| بگرفته گِرد عَمّ تو را لشکر ظلال }}

{{ب|باید که جان خویش ندارى ازو دریغ | گر منع مى‌کند به برش ناله کن بنال }}

{{ب|آمد به نزد شاه و نوشته بدو نمود | کاین حکم را چه چاره کنم غیر امتثال }}

{{ب|بگریست شاه دین که مرا هم وصیتى‌ست | در حق تو از آن شه خوش‌خوىِ خوش‌خصال }}

{{ب|بربست عقد فاطمه را از براى تو| عباس و عون شاهد عقد و گواه حال }}

{{ب|مَهر عروس، در ره امت فدا شدن | آرى چنین رجال خرامند در حجال<ref>''حجله‌ها.''</ref>}}

{{ب|در خیمه با عروس برآسود ساعتى | کآمد ز دشت معرکه آواز القتال }}

{{ب|از جاى جست و گریه‌کنان با عروس گفت | ما و تو را به روز قیامت بود وصال }}

{{ب|گردون چه گفت؟ گفت: دریغا ازین خرام! |اختر چه گفت؟ گفت: فسوسا برین جمال!}} 

{{ب|در بر گرفت بهر وداعش امام ناس | پوشاند بر مثال کفن در برش لباس}}
{{پایان شعر}}


=== فرزندان زینب(س) ===
{{شعر}}
{{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مى‌سود روى خویش به پاى امام دین }}

{{ب|گفت اى فداى اکبر تو جان صد چو آن | گفت اى فداى اصغر تو جان صد چو این }}

{{ب|عون و محمد آمده از بهر عون تو |فرماى تا روند به میدان اهل کین }}

{{ب|فرمود: کودکند و ندارند حرب را | طاقت على الخصوص که بالشکرى چنین }}

{{ب|طفلان ز بیم جان نسپردن به راه شاه | گه سر به آسمان و گهى چشم بر زمین }}

{{ب|گشت التماس مادرشان عاقبت قبول | پوشیدشان سلاح و نشانیدشان به زین }}

{{ب|این یک پى قتال دوانید از یسار | آن یک پى جدال برانگیخت از یمین }}

{{ب|بر این یکى ز حیدر کرار مرحبا | بر آن دگر ز جعفر طیار آفرین! }}

{{ب|گشتند کشته هردو برادر به زیر تیغ | شه را نماند جز على اکبر کسى معین }}

{{ب|نوبت رسید چون به على اکبر جوان | گوش فلک درید ز فریاد بانوان}}
{{پایان شعر}}


=== علی اکبر ===
{{شعر}}
{{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }}

{{ب|اندر میان خویش و گروه مخالفان | سلطان دین خداى جهان را گواه کرد }}

{{ب|گفتا بدین گروه فرستادم این غلام<ref>''پسر جوان.''</ref> | کِش هر که دید یاد رسول اله کرد }}

{{ب|شهزاده تاخت با رخ تابان به پیش صف |دشت مصاف مطلع خورشید و ماه کرد }}

{{ب|شمشیر برکشید و میان سپاه شد | مانند شیر حق متفرق سپاه کرد }}

{{ب|بیتاب شد زِ تشنگى و تفِ<ref>''حرارت و گرما.''</ref> آفتاب | برتافت رخ ز لشکر و آهنگ شاه کرد }}

{{ب|شاهش به برکشید و زبان در دهان نهاد |تفسیده<ref>خشک و پرالتهاب از اثر تشنگى.</ref> نیز کام پدر دید و آه کرد}} 

{{ب|با حلق تشنه باز به فرمان شاه دین| بهر وداع روى سوى خیمه‌گاه کرد }}

{{ب|برگشت سوى لشکر و روز سپید را | بار دگر به چشم لعینان سیاه کرد }}

{{ب|کآمد سپاه در حرکت از چهار سوى | کوشید و جان فداى شه بى‌پناه کرد }}

{{ب|جوشان ز حلقه‌هاى زره چشمه‌هاى خون | سرو قدش ز خانه زین گشت سرنگون}}
{{پایان شعر}}


=== علی اصغر ===
{{شعر}}
{{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }}

{{ب|چون شمع صبح دیده‌اش از گریه بى‌فروغ | جسمش چو ماه یکشبه از تشنگى نزار }}

{{ب|بى‌شیر مانده مادر و کودک لبش کبود | پژمرده گشته شاخ گل و خشک چشمه‌سار }}

{{ب|شد سوى خیمه طفل گرانمایه برگرفت | و آمد به دشت و گفت بدان قوم نابکار }}

{{ب|رحمى به تشنه‌کامى من، گر نمى‌کنید | بارى کنید رحم بر این طفل شیرخوار }}

{{ب|گفتند بهر آل على نیست بهره‌اى | گردد اگر زمین همه پر آب خوشگوار }}

{{ب|تیرى زدند بر گلوى اصغر اى دریغ | نوشید آب از دم پیکان آبدار }}

{{ب|بگذشت تیر از گلوى نازکش چنانک |سوزن ز پرنیان و ز گلبرگ تازه خار }}

{{ب|ز آن پس فرو نشست به بازوى شاه دین | مجروح کرد بازوى آن شاه تاجدار }}

{{ب|خون مى‌سترد از گلوى طفل نازنین |مى‌کرد عاشقانه سوى آسمان نثار }}

{{ب|یک قطره خون به سوى زمین باز پس نگشت |شهزاده در کنار پدر جان سپرد زار }}

{{ب|بردن به خیمه‌اش نتوانست از آن‌که بود | از روى شهربانوى بیچاره شرمسار }}

{{ب|شد سوى خیمه‌گه، قدمى چند و بازگشت |برکند خاک بادیه با نوک ذو الفقار}} 

{{ب|کردش دفین و باز برآمد به پشت زین | ز آن پس میان به کشته شدن بیست استوار }}

{{ب|آمد به سوى معرکه تیغ پدر به مشت |یک بهره ز آن گروه به یک تاختن بکشت}}
{{پایان شعر}}

=== شهادت امام حسین(ع) ===
{{شعر}}
{{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }}

{{ب|دانى دراز بود چرا روز قتل شاه؟ | زیرا که قوّت حرکت، آسمان نداشت }}

{{ب|گشتند یاوران همه مقتول و یاورى | کش آورد سمند و بگیرد عنان نداشت }}

{{ب|فریاد از آن زمان که گرفتند گرد وى | راه برون شتافتن از آن میان نداشت }}

{{ب|جسمش هزار پاره و بر جسم خویشتن | دلسوز جز جراحت تیر و سنان نداشت }}

{{ب|افتاد بر زمین و ز بس زخم بر تنش | چندان که بر زمین بنشیند توان نداشت }}

{{ب|مى‌رفت خون ز حلقش و با حق جز این سخن | کز جرم شیعیان بگذر، بر زبان نداشت }}

{{ب|گفتم که از جسارت قاتل کنم حدیث| لیکن «سروش» ناطقه یاراى آن نداشت }}

{{ب|بگرفت آفتاب و بلرزید کوه و دشت | بارید خون تازه ازین باژگونه طشت}}
{{پایان شعر}}

===دیگر اشعار===


{{شعر}}
{{ب| دارم اندر دست خونین خامه‌ای‌|تا که بنویسم مصیبت نامه‌ای }}

{{ب| لیک می‌ترسم که سوزد خامه‌ام‌|همچنان ننوشته ماند نامه‌ام }}

{{ب| بشنو از معصوم این معنیّ نغز|پوست را بدورد کن، بر گیر مغز }}

{{ب| بود روزی در مقام خود خلیل‌|غرق تسبیح خداوند جلیل }}

{{ب| گفت حق برگو بدو جبریل را|که ببر حلقوم اسمعیل را }}

{{ب| در یکی دل نیست گنجای دو دوست‌|زین دو یک، یا حبّ ما یا حبّ اوست }}

{{ب| کش نماید ذبح اسمعیل سهل‌|چون ببینند حال شاه و حال اهل }}

{{ب| گفت بنگر عاشق خاصّ مرا|خوش به خون خویش غوّاص مرا }}

{{ب| آن برادر دادنش در راه ما|و آن سپردن جان به قربانگاه ما }}

{{ب| و آن برادرزادگان مقبلش‌|خاصّه اکبر، میوه‌ی باغ دلش }}

{{ب| چونکه ابراهیم او را بنگریست‌|بر شه لب تشنه بسیاری گریست }}

{{ب| گفت حق بر گریه‌ات احسنت و زه!|که بود از ذبح اسمعیل به }}

{{ب| چون گرستی بر خدیو کربلا|کردم از فرزند تو دور این بلا  }}

{{ب| گریه‌ی تو بهر آن شاه کریم‌|گشت اندر راه ما ذبح عظیم }}

{{ب| گریه‌ی تو بهر قربانی تست‌|شو ببر، فرزند خود را تند رست }}

{{ب| ای خوش آن چشمی که گریان بهر اوست‌|و آن دلی کاو گشته بریان بهر اوست <ref> مثنوی روضةالاسرار.</ref> }} 
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| آمد آن عباس، میر عاشقان‌|آن علمدار سپاه عاشقان }}

{{ب| تفّ خورشید و تفّ عشق و عطش‌|هر سه طاقت برده از آن ماهوش }}

{{ب| چشم از جان و جهان بردوخته‌|از برادر عاشقی آموخته }}

{{ب| می‌زد از عشق برادر یک تنه‌|خویش را از میسره بر میمنه }}

{{ب| بدسرشتی ناگهان، از تن جدا|کرد دست زاده‌ی دست خدا }}

{{ب| گفت: ای دست، ار فتادی خوش بیفت‌|تیغ در دست دگر بگرفت و گفت: }}

{{ب| آمدم تا جان ببازم، دست چیست؟|مست کز سیلی گریزد مست نیست }}

{{ب| خود مکافات دو دست فرشی‌ام‌|حق برویاند دو بال عرشی‌ام }}

{{ب| تا بدان پر، جعفر طیّاروار|خوش بپرّم در بهشتستان یار }}

{{ب| این بگفت و بی‌فسوس و بی‌دریغ‌|اندر آن دست دگر بگرفت تیغ }}

{{ب| برکشید ذو الفقار تیز را|آشکار کرد، رستاخیز را }}

{{ب| کافری دیگر در آمد از قفا|کرد دست دیگرش از تن جدا }}

{{ب| گفت گر شد منقطع دست از تنم‌|دست جان در دامن وصلش زنم }}

{{ب| دست من پر خون به دشت افکنده به‌|مرغ عاشق، پرّ و بالش کنده به }}

{{ب| کیستم من، سرو باغ عشق حی‌|سرو بالد چون ببرّی شاخ وی  }}
{{پایان شعر}}

==منابع==

*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۹۰۳-۹۰۷.]]

*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۳۰۶-۳۱۳.]]

==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]