در حال ویرایش دمام

{{سوگواری محرم}}
'''دَمام''' از آیین‌های سنتی [[عزادارى|عزاداری]] در مناطق جنوبی کشور ایران به خصوص شهر بوشهر است.  در این مراسم  افراد با استفاده از دمام، [[سنچ|سنج]] و بوق مراسم را برگزار می‌کنند. طبق نقل‌های تاریخی، سنج و دمام از کشور هند یا زنگبار|تانزانیا (زنگبار) به بوشهر وارد شده است. 
==تاریخچه==
به نظر می‌رسد دمام در اصل دمبام بوده و در قدیم گروهی در بامداد با نواختن آن برای بیدارباش استفاده می‌کردند. نقل شده است که دمام توسط برخی از مردم زنگبار یا هند به بوشهر وارد شده است و از آن در مراسم مختلف شادی و غم استفاده می‌کردند و به مرور وارد مراسم عزاداری شد.<ref>احمدی ری‌شهری، «دمام»، 1382ش، ص24</ref> برخی همراهی سنج با دمام را به اعتقادات بومی مردم بوشهر نسبت می‌دهند که مردم این شهر اعتقاد داشتند فلز شیطان و اجنه را فراری می‌دهد و در اطراف دمام که ساز مقدسی است، سنج آن نواخته می‌شود تا شیاطین به او نزدیک نشوند.<ref>شنبه زاده، «موسیقی کار دریایی بوشهر»، 1377ش، ص117</ref>

==شکل==
سنج دو صفحه دایره‌ای از جنس برنج به قطر 15 تا 20 سانتیمتر و ضخامت تقریبا 5 میلیمتر است که هر کدام از آنها یک دستگیره چوبی در وسط آن دارد.<ref>حاجیانی، «واژه‌ها و اصطلاحات موسیقی در گویش بوشهری»، 1384ش، ص123</ref> بوق نیز از شاخِ پیچ در پیچ بزرگی درست می‌شود.<ref>شنبه زاده، «موسیقی کار دریایی بوشهر»، 1377ش، ص117</ref>

دمام، سازی است به شکل استوانه به طول 45 تا 55 سانتیمتر و قطر 35 تا 40 سانتیمتر که دو سوی آن را پوست کشیده‌اند. بدنه آن از جنس چوب یا ورق فلزی است و پوست روی آن را پوست بز و آهو می‌گذارند.<ref>سلطانی‌نیا، «سیری بر موسیقی محلی بوشهر؛ دمام»، 1392ش، ص133 و 134</ref> دمام‌زن بر یک سمت آن با دست و بر سمت دیگر با چوب ضرباتی را می‌نوازدو آهنگ خویش را شکل می‌دهد.<ref>سلیمانی، «موسیقی دینی در ایران»، 1388ش، ص16</ref>

==مراسم==
در هر مراسم سنج و دمام حدود هفت دمام و هشت سنج حضور دارند که شخصی در میانه آنها حضور دارد و آنها را مدیریت می‌کند.

در دسته دمام‌زنان یک نفر به نام إشْکون‌زن در ابتدای دسته قرار می‌گیرد و تک‌نواز است که ضرباهنگ یکنواخت آن، ضرباهنگی متفاوت با بقیه دمام‌ها ایجاد می‌کند. بقیه دمام‌زن‌ها در دو ردیف می‌ایستند و در ابتدای هر ردیف یک نفر به نام غِمْبِر حضور دارند که بقیه دمام‌زن‌ها از ایشان تقلید می‌کنند.<ref>سلطانی‌نیا، «سیری بر موسیقی محلی بوشهر؛ دمام»، 1392ش، ص136 و 137</ref>

سنج‌زنان نیز معمولا به دو گروه تقسیم می‌شوند که چهار سنج بالای دمام‌ها و چهار سنج دیگر در کنار دمام‌های پایینی می‌ایستند و می‌نوازند.<ref>سلطانی‌نیا، «سیری بر موسیقی محلی بوشهر؛ دمام»، 1392ش، ص137</ref>

همچنین بوق نیز از اجزای این مراسم است که البته حضور آن ضروری نیست. بوق هماهنگ‌سازی بین دمام‌زن‌ها را به عهده دارد و همچنین شروع دمام‌نوازی و خاتمه آن را نیز اعلام می‌کند.<ref>شنبه زاده، «موسیقی کار دریایی بوشهر»، 1377ش، ص117</ref>
==مناسبت‌ها==
سنج و دمام علاوه بر مراسم عادی شادی و عزا، در مراسم مذهبی نیز اجرا می‌شود که معمولا این مراسم مذهبی عبارتند از:

#اعلام وقت سحر ماه مبارک ماه رمضان
#وفات پیامبر(ص)
#شب‌های شب ضربت خوردن حضرت علی(ع)
#سوگواری [[محرم]] که از شب هفتم محرم شروع به نواختن می‌کنند و در شب [[عاشورا]] اوج می‌گیرد.
#[[شهادت]] [[زین العابدین «ع»|امام سجاد(ع)]]
#شهادت امام رضا(ع)<ref>سلطانی‌نیا، «سیری بر موسیقی محلی بوشهر؛ دمام»، 1392ش، ص139</ref>


{{عزاداری محرم}}

[[en:Sinj and Damam]]


==پیوند به بیرون==
منبع مقاله: [http://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%D9%86%D8%AC_%D9%88_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%85 دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت]

==منابع==

*سلطانی‌نیا، اشرف، «سیری بر موسیقی محلی بوشهر؛ دمام»، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 34، پاییز 1392ش.
*احمدی ری‌شهری، عبدالحسین، «دمام، مجله مقام موسیقایی»، شماره 20، بهار 1382ش.
*حاجیانی، فرخ، «واژه‌ها و اصطلاحات موسیقی در گویش بوشهری»، مجله گویش‌شناسی، شماره 4، اسفند 1384ش.
*شنبه زاده، سعید، «موسیقی کار دریایی بوشهر»، شماره 3، پاییز و زمستان 1377ش.
*سلیمانی، مرضیه، «موسیقی دینی در ایران»، شماره 48، اسفند 1388ش.

==پی نوشت==
<references />
[[رده:مراسم‌ها]]
[[رده:آیین‌ها]]
[[رده:اشیا و فرهنگ مادی]]