در حال ویرایش دعا خوانی (مناجات خوانی)

'''دعا خوانی''' یا '''مناجات‌ خوانی''' به دو گونه است: گونه اول، متأثر از واقعه [[عاشورا]] و شخصیت [[امام حسین (ع)]] است. گونه دوم، پس از اتمام [[سینه‌زنی]] یا [[زنجیر زنی|زنجیرزنی]] است. 
==دعا خوانی در مشهد==
[[پرونده:مناجات خوانی در مشهد.jpg|بندانگشتی|مناجات خوانی در مشهد]]
در مشهد نوحه‌ای به نام [[نوحه]] مناجات [[حسین|امام حسین (ع)]] خوانده می‌شود که ابیات زیر بخشی از آن مناجات است: <ref>خوش‌منظر، ۱۳۸۷، ص ۲۰۴.</ref>
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> رب اندر کوی عشقت بهر قربان آمدم </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> خود نه تنها بلکه با رعنا جوانان آمدم </span>
|-
| colspan="3" class="b" |<center><div class="beyt" style="width: 50%;"> بهر قربان آمدم، با جوانان آمدم </div></center>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> آمدم یا رب در این وادی پی عهد الست </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> بسته‌ام من دیده از هستی این دنیای پست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> راضیم یا رب رضایی را که دلخواه تو هست </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> گرچه بر بسته کمر از بهر قتلم قاتلم </span>
|-
| colspan="3" class="b" |<center><div class="beyt" style="width: 50%;"> از سر و جان بر سر میثاق و پیمان آمدم </div></center>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> لیک تیر عشق تو بنشسته تا برده دلم </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها این من و این اکبر و این اصغرم </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها این من و این قاسم سیمین برم </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها این علمدار سپاه و لشکرم </span>
|-
| colspan="3" class="b" |<center><div class="beyt" style="width: 50%;"> با همه یاران خود از بهر قربان آمدم </div></center>
|}
==دعا خوانی در درگز خراسان رضوی==
در درگز خراسان رضوی، پس از مراسم نوحه‌خوانی، افراد رو به قبله می‌نشینند و نوحه‌خوان اشعار زیر را به عنوان دعا می‌خواند و افراد دسته با صدای بلند آمین می‌گویند: <ref>رستمی، تیمور، درگز، خراسان رضوی، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲.</ref>
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> آمده‌ایم به استدعا ای خدای مهربان </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> تو این گدا را ای کریم نا امید نکن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> نیست غیر از تو یار و پناهی </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> بر مای شرمنده‌ای رحیم تو رحم کن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> نعمت و روزی از توست ای خدای بزرگ </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> دشمنان دین را تو خوار و ذلیل کن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به حرمت نور مشرقین </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به حرمت حسین که به خونش غلتان است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق شرع نبوت قرآن </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> اهل قبور را از خوان رحمتت دور نکن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بانی مسجد را به‌حق رسول </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> ز دو دنیا نکن زار و ملول </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> صاحب‌الزمان ظهور نماید </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> عرش خدا و شرع محمد پر نور شود </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ای خدای بزرگ بده به ما راه نجات </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق سوره فاتحه مع الصلوات </span>
|}
<br />
==دعاخوانی در زفره اصفهان==
در زفره اصفهان، در مجلس سوگواری حسینی، سینه‌زنان یا زنجیرزنان به دو دسته تقسیم می‌شدند و دسته اول مصرع اول دعا را دم می‌گرفتند و دسته دوم دعای زیر را همخوانی می‌کردند: <ref>رجایی زفره‌ای، زفره، کوهپایه، اصفهان، ۱۳۴۸، ۱۳۵۰، ۱۳۵۸، ۱۳۶۶، ۱۳۶۹ و ۱۳۸۱.</ref>
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به رسول مدنی </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به شه کشور ایجاد علی </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به بتول آنکه به نام است زهرا </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به حسن کشته زهر اعدا </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به [[حسین بن على (ع)|حسین]] آنکه لب تشنه شهید </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> گشت از کینه [[عمر بن سعد|بن سعد]] و [[یزید]] </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق [[عباس ابن علی(ع)|عباس]] و دیگر </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق [[قاسم بن حسن (ع)|قاسم]] و [[عون بن جعفر طیار|عون]] و [[جعفر فرزند على فرزند ابى طالب (ع)|جعفر]] </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق فرق [[علی اکبر (ع)|علی اکبر]] </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به لب خشک [[علی اصغر (ع)|علی اصغر]] </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به‌حق [[زینب (س)|زینب]] ناکام </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> عیالی که ببردند به [[شام]] </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> به تن پر محن بیماران </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به یتیمان ز فرقت نالان </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> حاجت ما بنما جمله روا </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> دین ما را بکن از لطف ادا </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ده شفا بر همه بیماران </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> حفظ بنما تو غریبان الآن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> امنیت را منما سلب ز ما </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> صحت جسم عطا کن همه را </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> حاضرین را ز صغیر و کبیر </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> ز بلا حفظ کن ای حی قدیر </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> مردها را به علی ببخش تمام </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> این زنان نیز ببخش به خاتون قیام </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این جوانان را به علی اکبر </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> طفل‌ها را به علی اصغر </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt">  همه را مرحمت و احسان کن </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> صله‌شان روضه‌ای از رضوان کن </span>
|}
<br />
==دعاخوانی در فین کاشان==
دعای پایان مجلس نوحه‌خوانی روز [[عاشورا]] در فین کاشان که با آمین گفتن عزاداران همراه بود، چنین خوانده می‌شد: <ref>ایزدپناه، امیر، فین، کاشان، اصفهان،۱۳۴۷.</ref>

{| style="margin: 0 auto; " 
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به دل زار حسین </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> به علی اکبر فرزند حسین </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> آن دعایی که به طفلان می‌کرد </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> چشم حسرت به یتیمان می‌کرد </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> تو برآور حاجت ما شیعیان </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> ما که هستیم پر غم و بی‌یار الله </span>
|}
<br />
==دعاخوانی در یزد==
در یزد بعد از سینه‌زنی، این اشعار دعاگونه خوانده می‌شد: <ref>هاشمی پور، ۱۳۸۰، ص ۱۹۹. </ref>
{| style="margin: 0 auto; " 
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب به محمد که علی را برسان </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> آن یکه سوار حیدری را برسان </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> آن دم که اجل دامن عمرم گیرد </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> پیش از ملک‌الموت، علی را برسان </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب به محمد و علی و زهرا </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب به حسن و حسین، آن پنج تن آل عبا </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> از روی کرم، همه بیامرز و ببخش </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> جمع محبان مصیبت‌زده را </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب تو گناه همه را باطل کن </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب تو مراد همه را حاصل کن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> این جمع که حاضرند از پیر و جوان </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب همه را به کربلا داخل کن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یا رب همه را رسان به هنگام طلب </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> در شور نجف که باشد از هر طرف </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یک دست به دامن حسین بن علی </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> دست دگری به دامن شاه نجف </span>
|}
<br />
==دعاخوانی در زاهد شهر فسا==
دعاخوانی پایان مراسم سوگواری ماه محرم در زاهدشهر فسا «دعای ختم» را ذاکر می‌خواند و عزاداران هر بند را جواب می‌دهند: <ref>هاشمی زاده، علی محمد، زاهدشهر، فسا، فارس، ۱۳۶۴.</ref>
{|
|-
!دعای ذاکر!!پاسخ عزاداران
|-
|الهی الهی به ساقی کوثر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی الهی به شهزاده اصغر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی الهی به شهزاده اکبر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی الهی به زهرای اطهر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی الهی به‌حق [[ابوالفضل]] بی‌دست و بی‌سر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|به‌حق حسن کشته زهر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|به‌حق حسین کشته تیر و خنجر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی الهی به [[زین العابدین «ع»|سجاد]] مضطر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی به باقر الهی به جعفر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی به موسی بن جعفر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|به‌حق رضا شافع روز محشر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی تقی را به ما کن تو رهبر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی به نقی الهی به عسکر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی به مهدی که او هست حاضر||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|الهی به بانی توفیق فرما||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|به حضار مجلس عنایت بفرما||الهی به‌حق پیغمبر
|-
|ببخشا گناهان ما جمله یکسر||الهی به‌حق پیغمبر
|}
==دعاخوانی در کازرون==
در کازرون هم پس از نوحه‌سرایی، دعای زیر از سوی نوحه‌خوانان خوانده می‌شد: <ref>مظلوم زاده، محمد مهدی، کازرون، فارس،۱۳۴۷، ۱۳۴۸، ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲.</ref>
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به‌حق خون شه کربُ بلا </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> سایه عالم دین از سر ما کم منما </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به جگر پاره خونین حسن </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> محو و نابود نما دشمن ناپاک وطن </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به جوانان وطن یاری ده </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> شیعیان را به ره حق تو مدد کاری ده </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> حفظ کن بهر وطن لشکر اسلام پناه </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> دشمن دین و وطن را به جهان محو نما </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بار الها به علمدار رشید شهدا </span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt"> دست ناپاک اجانب ز وطن قطع نما </span>
|}
<br />
==منابع==

*[[محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران|اصغر شعاع، علی آنیزاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص ۲۰۰-۲۰۵.]]

==پی نوشت==
[[رده:سوگواری]]
[[رده:سوگواری در ماه محرم]]
[[رده:مراسمها]]
[[رده:مراسمها در ماه محرم]]
<references />
[[رده:آیین‌ها در ماه محرم]]
[[رده:آیین‌ها]]