در حال ویرایش تکیه (بخش)

==تکیه‌‌‌های موقت==
تکیه‌هایی هستند که هر سال در ماه محرم در حیاط خانه‌ها یا در زیر چادر‌‌های برافراشته بر پا می‌کنند و دسته‌‌‌های عزادار یا تعزیه‌خوانان در آن‌ها روضه و تعزیه می‌خوانند. شاهزادگان و رجال اعیان دورۀ قاجار معمولاً هرساله حیاط خانه‌‌های خود را سیاه می‌بستند و چادری بر فراز آن می‌زدند و روی حوض خانه‌هایشان را با تیر و الوار می‌پوشاندند و به تعزیه‌داری می‌پرداختند. بنا بر گزارشی حاج محمدحسین خان امین‌الدوله، معروف به صدراصفهانی، خزانه‌دار و وزیر امور مالیۀ میرزا محمد شفیع، صدراعظم فتحعلی شاه، ظاهراً حیاط خانه‌اش را در دهه‌‌های محرم هر سال سیاه می‌بست و در آن تعزیه‌خوانی می‌کرد.<ref>بلوکباشی، تعزیه‌خوانی حدیث، 94-93.</ref> جیمز موریه به یکی از تعزیه‌خوانی‌ها در خانۀ او در محرم 1224/ فوریۀ 1809 اشاره می‌کند.<ref>ص 195.</ref> الکساندر خوجکو به 15 روز تعزیه‌خوانی در خانۀ میرزا ابوالحسن خان شیرازی، معروف به ایلچی، نخستین وزیر امور خارجۀ فتحعلی شاه<ref>از 1239 تا 1250ق.</ref> در محرم 1249/ ژوئن 1833 اشاره دارد و شرحی از شکوه و جلال این تعزیه‌خوانی می‌دهد.<ref>ص 21، مقدمه؛ بلوکباشی، همان، 94.</ref>

چارلز ویلس به تفصیل دربارۀ برپا کردن تکیۀ چادری بزرگ و موقتی که شاهزاده ظل‌السلطان هر سال در محرم در پای عمارت خود در اصفهان بر پا می‌کرد و در آن مراسم روضه‌خوانی و شبیه‌خوانی راه می‌انداخت، می‌آورد. او همچنین چند مجلس تعزیه را آن‌چنان که در این تکیۀ چادری می‌خواندند، با توضیح دربارۀ تعزیه‌خوانان و اسباب و ابزار تعزیه، وصف می‌کند.<ref>ص 265-274.</ref>

[[پرونده:Tekye chador.jpg|بندانگشتی|چادر موقت برای روضه خوانی و تعزیه در دورۀ ناصری در دهانۀ بازار تهران (ذکاء، 368)]]

چادر تکیه‌ها را از کرباس و متناسب با بزرگی فضای تکیه یا حیاط خانه در چند قطعه می‌دوختند. به گفتۀ عین‌السلطنه چادر تکیۀ سعدالسلطنه 8 خروار وزن و 7 دیرک داشت.<ref>1/ 230.</ref> پشت و روی چادرها را با تصاویر و نقش‌های گوناگون تزیین می‌کردند. چادر تکیۀ دولت نیز بسیار زیبا و با انواع نقش‌ها و نوار‌دوزی‌های رنگارنگ آراسته بود. روی آن تصاویری از شیر، پلنگ، طاووس، مرغ و گل و گلدان، شیر‌های شمشیر به دست و خورشید به پشت، دوخته بودند.<ref>شهری، 1/ 114.</ref> در اصفهان روی چادرها یا خیمه‌‌های تکیه، [[پرده خوانی|پرده‌‌های نقاشی]] بزرگی که مجالسی از وقایع کربلا را نشان می‌داد، نصب می‌کردند.<ref>معتمدی، 2/ 322.</ref> درون تکیه‌‌های چادری موقت را هم معمولاً با انواع وسایل مانند پوست حیوانات وحشی، شمشیر، سپر، قالیچه، شال‌های کشمیری رنگارنگ، چلچراغ، آیینه، گلدان‌های چینی، تابلو‌های نقاشی و منبت‌کاری‌های امانی تزیین می‌کردند.<ref>فلاح زاده، 205.</ref>

در این روزگار هم در محله‌ها و گذر‌های پرجمعیت که تکیه و حسینیه ندارند، یا گنجایش تکیه و حسینیه‌هایشان پاسخگوی نیاز محله نیست، برپاکردن و بستن تکیه‌‌های چادری و تکیه‌‌های موقت در فضا‌های باز یا در حیاط خانه‌ها مرسوم است. این تکیه‌ها را معمولاً با پارچه‌‌های سیاه و سبز و کتیبه‌هایی از اشعار مذهبی و شعر عاشورای [[محتشم کاشانی‌|محتشم کاشانی]]، [[شمایل]] پیامبر (ص) و حضرت امیر و حضرت عباس و پنج‌تن (ع)، پرده‌‌های درویشی و نقاشی‌های مذهبی قهوه‌خانه‌ای می‌آرایند. کف زمین آن را فرش می‌کنند و منبری چند پله، چند تا [[علم،علمات|علم، علامت، بیرق]] و [[توغ (توق)|توغ]] در آن می‌گذارند و سقاخانۀ کوچک متحرکی نیز کنار در ورودی یا داخل تکیه قرار می‌دهند.<ref>یادداشت مؤلف.</ref>