در حال ویرایش ابن العرندس‌ (بخش)

=== نمونه دوم ===
سوگ [[امام حسین (ع)]]:

۱- بات العذول علی الحبیب مسهّدافأقام عذری فی الغرام و مهّدا

۲- و رأی العذار بسالفیه مسلسلافأقام فی سجن الغرام مقیّدا

۳- هذا الذی أمسی عذولی عاذری‌فیه و راقد مقلتیه تسهّدا

۴- ریم رمی قلبی بسهم لحاظه‌عن قوس حاجبه أصاب المقصدا

۵- قمر هلال الشمس فوق جبینه‌عال تغار الشمس منه إذا بدا 

۶- و قوامه کالغصن رنّحه الصبافیه حمام الحیّ بات مغرّدا

۷- فإذا أراد الفتک کان قوامه‌لدنا و جرّدت اللحاظ مهنّدا

۸- تلقاه منعطفا قضیبا أمیداو تراه ملتفتا غزالا أغیدا

۹- فی طاء طرّته و جیم جبینه‌ضدّ ان شأنهما الضّلالة و الهدی

۱۰- لیل و صبح أسود فی أبیض‌هذا أضلّ العاشقین و ذا هدی 

۱۱- لا تحسبوا داود قدّر سرده‌فی سین سالفه فبات مسردّا

۱۲- لکنّما یاقوت خاء خدوده‌نمّ العذار به فصار زبرجدا

۱۳- یا قاتل العشّاق یا من طرفه‌الرشّاق یرشقنا سهاما من ردی

۱۴- قسما بثاء الثغر منک لأنّه‌ثغر به جیم الجمان تنضّدا

۱۵- و براء ریق کالمدام مزاجه‌شهد به تروی القلوب من الصدی 

۱۶- إنّی لقد أصبحت عبدک فی الهوی‌و غدوت فی شرح المحبّة سیّدا

۱۷- فاعدل بعبدک لا تجر و اسمح و لاتبخل بقرب من وفاک الأبعدا

۱۸- و ابد الوفا ودع الجفا و ذر العفافلقد غدوت أخا غرام مکمدا

۱۹- و فجعت قلبی بالتفرّق مثلمافجعت امیّة بالحسین محمّدا

۲۰- سبط النبیّ المصطفی الهادی الّذی‌أهدی الأنام من الضلال و أرشدا 

۲۱- و هو ابن مولانا علی المرتضی‌بحر الندی مروی الصدا مردی العدا

۲۲- أسما الوری نسبا و أشرفهم أباو أجلّهم حسبا و أکرم محتدا

۲۳- بحر طما. لیث حمی. غیث همی‌صبح أضا. نجم هدی. بدر بدا

۲۴- السیّد السند الحسین أعمّ أهل الخافقین ندی و أسمحهم یدا

۲۵- لم أنسه فی کربلا متلظّیافی الکرب لا یلقی لماء موردا 

۲۶- و المقنب الأمویّ حول خبائه‌النبویّ قد ملأ الفدافد فدفدا

۲۷- عصب عصت غضّت بخیلهم الفضاغصبت حقوق بنی الوصیّ و أحمدا

۲۸- حمّت کتائبه و ثار عجاجه‌فحکی الخضمّ المدلهمّ المزبدا

۲۹- للنصب فیه زماجر مرفوعةجزمت بها الأسماء من حرف الندا

۳۰- صامت صوافنه و بیض صفاحه‌صلّت فصیّرت الجماجم سجّدا 

۳۱- نسج الغبار علی الاسود مدارعافیه فجسّدت النجیع و عسجدا

۳۲- و الخیل عابسة الوجوه کأنّهاالعقیان تخترق العجاج الأربدا

۳۳- حتّی إذا لمعت بروق صفاحهاو غدا الجبان من الرواعد مرعدا 

۳۴- صال الحسین علی الطغاة بعزمه‌لا یختشی من شرب کاسات الردا

۳۵- و غدا بلام اللدن یطعن ان انجلاو بغین غرب العضب یضرب أهودا 

۳۶- فأعاد بالضرب الحسام مفلّلاو ثنی السنان من الطعان مقصّدا

۳۷- فکأنّما فتکاته فی جیشهم‌فتکات (حیدر) یوم أحد فی العدی

۳۸- جیش یرید رضی یزید عصابةغصبت فأغضبت العلی و أحمدا

۳۹- جحدوا العلیّ مع النّبیّ و خالفواالهادی الوصیّ و لم یخافوا الموعدا

۴۰- و غواهم شیطانهم فأضلّهم‌عمدا فلم یجدوا ولیّا مرشدا 

۴۱- و من العجائب أنّ عذب فراتهاتسری مسلسلة و لن تتقیّدا

۴۲- طام و قلب السبط ظام نحوه‌و أبوه یسقی الناس سلسله غدا

۴۳- و کأنّه و الطرف و البتّار و الخرصان فی ظلل العجاج و قد بدا

۴۴- شمس علی فلک و طوع یمینه‌قمر یقابل فی الظّلام الفرقدا

۴۵- و السیّد العباس قد سلب العداعنه اللباس و صیّروه مجرّدا 

۴۶- و ابن الحسین السبط ظمآن الحشاو الماء تنهله الذئاب مبرّدا

۴۷- کالبدر مقطوع الورید له دم‌أمسی علی ترب الصعید مبدّدا

۴۸- و السّادة الشهداء صرعی فی الفلاکلّ لأحقاف الرمال توسّدا

۴۹- فاولئک القوم الّذین علی هدی‌من ربّهم فمن اقتدی بهم اهتدی

۵۰- و السبط حرّان الحشا لمصابهم‌حیران لا یلقی نصیرا مسعدا 

۵۱- حتی إذا اقتربت أبا عید الرّدی‌و حیاته منها القریب تبعّدا

۵۲- دارت علیه علوج آل امیّةمن کلّ ذی نقص یزید تمرّدا

۵۳- فرموه عن صفر القسی بأسهم‌من غیر ما جرم جناه و لا اعتدا

۵۴- فهوی الجواد عن الجواد فرجّت‌السبع الشداد و کان یوما أنکدا

۵۵- و احتزّ منه الشمر رأسا طالماأمسی له حجر النبوّة مرقدا 

۵۶- فبکته أملاک السّماوات العلی‌و الدهر بات علیه مشقوق الرّدا

۵۷- و ارتدّ کفّ الجود مکفوفا و طرف العلم مطروفا علیه أرمدا

۵۸- و الوحش صاح لما عراه من ألاسی‌و الطیر ناح علی عزاه و عددّا

۵۹- و سروا بزین العابدین الساجدالباکی الحزین مقیّدا و مصفّدا

۶۰- و سکینة سکن ألاسی فی قلبهافغدا بضامرها مقیما مقعدا 

۶۱- و أسال قتل الطفّ مدمع زینب‌فجری و وسط الخدّ منها خدّدا

۶۲- و رأیت ساجعة تنوح بأیکةسجعت فأخرست الفصیح المنشدا

۶۳- بیضاء کالصبح المضی‌ء أکفّهاحمر تطوّقت الظلام الأسودا

۶۴- ناشدتها یا ورق! ما هذا البکاردّی الجواب فجعت قلبی المکمدا

۶۵- و الطوق فوق بیاض عنقک أسودو أکفّک حمر تحاکی العسجدا 

۶۶- لمّا رأت و لهی و تسآلی لهاو لهیب قلبی ناره لن تخمدا

۶۷- رفعت بمنصوب الغصون لها یداجزمت به نوح النوائح سرمدا

۶۸- قتل الحسین بکربلا یا لیته‌لاقی النجاة بها و کنت له الفدا

۶۹- فإذا تطوّق ذاک دمعی أحمرقان مسحت به یدیّ تورّدا

۷۰- و لبست فوق بیاض عنقی من أسی‌طوقا بسین سواد قلبی أسودا 

۷۱- فالآن‌ها ذی قصّتی یا سائلی‌و نجیع دمعی سائل لن یجمدا

۷۲- فاندب معی بتقرّح و تحرّق‌و ابکی و کن لی فی بکائی مسعدا

۷۳- فلألعننّ بنی امیّة ما حداحاد و ما غار الحجیج و أنجدا

۷۴- و لألعننّ یزیدها و زیادهاو یزیدها ربّی عذابا سرمدا

۷۵- و لأبکینّ علیک یابن محمّدحتی أوسّد فی التراب ملحّدا

۷۶- و لأحلینّ علی علاک مدائحامن درّ ألفاظی حسانا خرّدا 

۷۷- عربا فصاحا فی الفصاحة جاوزت‌قسّا و بات لها لبید مبلّدا

۷۸- قلّدتها بقلائد من جودکم‌أضحی بها جید الزّمان مقلّدا

۷۹- یرجو بها نجل العرندس صالح‌فی الخلد مع حور الجنان تخلّدا

۸۰- و سقی الطفوف الهامرات من الحیاسحبا تسحّ عیونها دمع النّدی

۸۱- ثمّ السّلام علیک یابن المرتضی‌ما ناح طیر فی الغصون و غرّدا <ref> الغدیر؛ ج ۷، ص۱۹- ۲۳. ادب الطف؛ ج۴، ص ۲۸۷- ۲۹۱.</ref> 

'''ترجمه فارسی:'''۱- آن‌که مرا در کار دلدادگی‌ام سرزنش می‌کرد دل به او باخت شب را بیدار ماند و ازآن‌پس بر شیفتگی من خرده نگرفت.

۲ و ۳- آن چهره را که همراه با زنجیر زلف دید در زندان عشق پای‌بند کرد و چنین است که سرزنشگر من پوزش مرا پذیرفته و خواب آرام از دیدگانش رخت بربسته است.

۴- آهویی سپید بود که دل مرا با تیر نگاهش نشانه رفت، ابرو را کمان گردانید و تیر را یک سر در میان نشانه جای داد.

۵- ماهی که هلال خورشید را بر بالای پیشانی دارد و چون رخ می‌نماید آفتاب از شرمندگی روی می‌پوشاند.

۶- بالای او به شاخه‌ی تازه می‌ماند که از وزیدن باد خم می‌شود، کبوتر زنده‌دل است که با آواز خود در او دل می‌رباید.

۷ و ۸- چون آهنگ ستیزه کند همان بازوی نرم و نازک را نیزه گردانیده تیز مژگان را برهنه می‌نماید او را به‌سان شمشیری بران و لرزان می‌بینی یا همچون آهویی با چشم‌های نگران و گردنی به نرمی برگشته.

۹- زلف تاریک و چهره‌ی درخشانش دو پدیده‌ی ناساز را یک‌جا نشان می‌دهند که یکی گمراه می‌کند و دیگری راه می‌نماید.

۱۰- یکی شب است و دیگری بامداد، یا سیاهی در دل سپیدی، این دلدادگان را رهنمون گردید و آن سرگردانشان ساخت.

۱۱- مپندارید که گره‌های گیسویش را داود <ref>پیامبر خدا که با گره‌درگره افکندن پاره‌هایی از آهن زره می‌ساخت.</ref> همچون زنجیری به‌هم بافته و به گردش افکنده است.

۱۲- بلکه دو بیجاده‌ی گونه‌اش رخسار او را آهسته و آن را زبرجدی گردانیده است.

۱۳- ای کشنده‌ی دلباختگان! ای آنکه با نگاهت تیرهای نابودی را به سوی ما می‌افکنی!

۱۴- به دندان پیشینت سوگند و چه دندانی که مرواریدهای به رشته کشیده را می‌ماند!

۱۵- و به آن تری دلپذیر لبانت که همچون باده است. از انگبین سرشته شده زنگ دل را می‌زداید و درخشانش می‌سازد.

۱۶- سوگند که من در کوی دلدادگی بنده‌ی توام و در گزارش عشق خویش سرور آمده‌ام.

۱۷- بارهی خویش دادگری کن، ستم رومدار، ببخشای و با آن‌همه وفایی که داری از نزدیک داشتن او به کویت دریغ مورز.

۱۸- وفاداری نمای، بیداد را فروگذار، که من دلباخته جگرسوخته‌ام.

۱۹ و ۲۰- رنج جدایی چنان جان مرا گداخت که امویان با کشتن حسین دل محمّد را. همان دخترزاده‌ی پیامبر برگزیده و راهبر که مردم را از گمراهی به‌در آورد و رهنمون گردید.

۲۱- و همان فرزند سرور ما: علی مرتضی دریای بخشندگی، سیراب‌کننده‌ی تشنه‌لبان و نابودسازنده‌ی بدکنشان و همان‌که

۲۲- دودمانش از همگان برتر است و پدرش از همه بزرگوارتر و گوهرش از همه ارجمندتر و بنیادش از همه گرامی‌تر.

۲۳- دریایی لبالب، شیری خشمگین، بارانی تند، بامدادی روشن، اختری راهنما و ماهی نمایشگر با چهره‌ی رسا.

۲۴- سروری شایسته‌ی پشتگرمی، حسین که از همه‌ی مردم در خاور و باختر بخشنده‌تر و گشاده‌دست‌تر است.

۲۵- فراموش نمی‌کنم که در کربلا سخت تشنه بود و با آن همه گرفتاری راهی به سوی آب نداشت.

۲۶- گروهی از سپاه یغماگر اموی در پیرامون سراپرده‌هایش که به راستی از آن پیامبر بود با هیا بانگ‌هایی تو خالی بیابان را پر کرده بودند.

۲۷- دسته‌ای تبهکار که با سپاه خویش دل فضا را انباشته و آنچه را از فرزندان ستوده‌ترین پیامبران احمد و جانشین اوست ربوده بودند.

۲۸- لشکریان آن انبوه شده و گردو خاکی سخت برانگیخته که به دریایی سیاه و کف بر لب آورده می‌مانست.

۲۹- در آنجا ناصبیان و دشمنان تبار پیامبر درفش‌های آشوبگری را برافراشته و منصوب کردند تا جز ما آنان را از یادها ببرند و دیگر کسی حرف ندا بر سر نام‌هاشان ننهد و ایشان را آواز ندهد.

۳۰- اسبان او با زبان بسته و تشنه روزه‌داری نمودند و شمشیر سپیدش با بلند شدن در روی دشمن به نماز برخاست تا با افکندن سرهایشان بر زمین آنان را به سجده درآرد.

۳۱- گردوخاک‌ها بر تن شیرمردان زره‌هایی پوشانید تا خون‌هایی که از این‌جا و آن‌جا می‌ریخت رنگ زرد و زعفرانی گرفت.

۳۲- لشکر چنان روی ترش کرده‌اند که انگار شاهین‌ها دارند پیکر مار را از هم می‌درند.

۳۳- تا پهلوی شمشیرش به درخشیدن افتاد و از تندرهای غرّانی که برخاست بزدلان بر خویشتن بلرزیدند.

۳۴- حسین بی‌آنکه از درکشیدن باده‌ی مرگ بیمی به خود راه دهد با اراده‌ی خویش بر گردنکشان تاختن برد.

۳۵- با گشاده‌دستی نوک نیزه را بر سر این می‌کوبد و به سادگی نیش شمشیر را بر تارک آن می‌نوازد.

۳۶- از بسیاری زخم‌هایی که می‌زند تیغ وی خراش‌های فراوان برمی‌دارد و دندانه‌های نیزه‌اش می‌شکند و فرو می‌ریزد.

۳۷ و ۳۸- دست او که بالا می‌رود و در میان سپاه آنان فرو می‌آید یاد شیر خدا را زنده می‌کند و آن شاهکارهایش در برابر ستیزه‌گران در جنگ احد. و آن سپاهی است که خرسندی یزید را می‌خواهد به‌دست آورد و گروهی هستند که به ربودن حق دیگران برخاسته و خدای برتر از هر پندار و ستوده‌ترین پیامبران (احمد) را بر سر خشم آورده است.

۳۹- سخن پیامبر و خدای برتر از هر پندار را پذیرا نگردیده و با جانشین راهنمایش ناسازگاری نمودند و از روز باز پسین نهراسیدند.

۴۰- اهریمن، آنان را بفریفت و به دلخواه خویش گمراهشان کرد تا هیچ سرپرست و راهنمایی نتوانستند یافت.

۴۱- از شگفتی‌ها است که یک‌سوی آب گوارای فرات، روان باشد و کسی آن را در بند نتواند کرد.

۴۲ و ۴۳- و در کرانه‌های آن دخترزاده‌ی پیامبر که پدرش فردا مردم را سیراب می‌کند دلش از تشنگی بسوزد. او و سپاه و شمشیر بران و نیزه‌هایی که در تیرگی‌های گردوخاک آشکار شد، همچون:

۴۴- آفتاب بود بر پهنه‌ی سپهر که در دست راستش ماه است که در تاریکی‌ها با اختران آسمان رودررو می‌ایستد.

۴۵- حضرت عباس را دشمنان جامه از تن به در کردند و برهنه گردانیدند.

۴۶- فرزند دخترزاده‌ی پیامبر (حسین) دلش از تشنگی بی‌تاب است آن هم در جایی‌که گرگان، خنکی آب را هرچه بیشتر می‌چشند و می‌یابند.

۴۷- سر او همچون ماه در شب چهارده از رگ گردن بریده شده و خونش بر خاک زمین ریخته است.

۴۸- سروران جانباخته، کشته در بیابان افتادند و شن و ریگ‌های دشت را بستر خود گردانیدند.

۴۹- آنانند که از سوی پروردگارشان راه یافتند و هرکه از پی ایشان درآمد در راه راست گام نهاد.

۵۰- دخترزاده‌ی پیامبر از آسیب‌هایی که به آنان رسید جگرش سوخت و سرگردان گردید که یاوری خوشبخت نمی‌یافت.

۵۱- تا آنگاه که دورتران نابودکننده نزدیک شدند و چیزی نماند که زندگی از او دوری گزیند.

۵۲- درازگوش‌های اموی و همه‌ی کسانی‌که با کژی و کاستی‌هایشان بر سرکشی می‌افزودند پیرامون او را گرفتند.

۵۳- و بی‌آنکه دست‌درازی و بزهی از وی سرزده باشد از دل کمانی سرسخت، نشانه‌ی تیرش گردانیدند.

۵۴- نیک‌مرد از فراز اسب خویش به زیر افتاد و هفت آسمان سخت به لرزه درآمد، روزی نافرخنده و دشوار بود.

۵۵- شمر سری را جدا کرد که بسا هنگام، دامان پیامبر بالش آن بود.

۵۶- فرشتگان آسمان‌های بلندپایه بر او گریستند و روزگار، گریبان خویش را در ماتمش چاک زد.

۵۷- دست بخشش به پس برگشت و دیده‌ی دانش با دردی که کشید به اشک نشست.

۵۸- درندگان با اندوهی که بر ایشان چیره شد به فریاد آمدند و پرندگان در ماتم او به سوگنامه‌سرایی و بازگفتن منش‌ها و برتری‌هایش پرداختند.

۵۹- زیور پرستندگان، زین العابدین همان مرد ناشاد را که کارش به خاک افتادن در برابر خدا بود گریان در بند کردند.

۶۰- اندوه در دل سکینه جایگزین شد تا پیکر نزار او را به‌گونه‌ی زمین‌گیران گردانید.

۶۱- کشتار کربلا اشک زینب را روان ساخت تا لرزان میانه گونه‌هایش فروغلطید.

۶۲- کبوتری ترانه‌سرا را برفراز درختی انبوه شاخه دیدم که سوگنامه می‌سرود و هر سخنور نغزگویی را زبان برمی‌بست.

۶۳- همچون چهره‌ی بامداد سپید بود با دست‌های سرخ، که بسان گلوبند بر گردن تاریکی و سیاهی آویخته باشند.

۶۴- سوگند دادمش که ای کبوتر! برگو این گریه چیست؟ پاسخ ده، که دل مرا سخت به درد آوردی.

۶۵- آن طوق، بالای سپیدی گردنت سیاه است و دست‌های گلگونت مر به یاد بیجاده‌ها می‌اندازد.

۶۶- شیفتگی و پرسش مرا که نگریست و شرار دلم را که با آن آتش خاموشی‌ناپذیر دید.

۶۷- همراه با شاخه‌های سربرداشته دست را بلند کرده با فریاد خود و برای همیشه رشته‌ی سوگنامه‌سرایی همگان را گسیخت.

۶۸- حسین در کربلا کشته شد و ای کاش من می‌توانستم با دادن جان خویش زندگی او را برهانم.

۶۹- اگر گردنبندی آویخته دارم همان خون سرخی است که دستهایم را با آن گلگون ساخته‌ام.

۷۰- بالای سپیدی گردنم نیز از اندوه‌گذاری طوقی سیاه از سین سیاهی دلم نهادم.

۷۱- و اکنون ای آنکه می‌پرسی این داستان من است و با سرشک روانم که خشک نمی‌شود.

۷۲- از سوز جگر و با دلی ریش با من زاری کن و در کار گریستن همراه و یاور من باش.

۷۳- تا آنگاه که برای راندن شتران نی می‌نوازند و تا آنگاه که دیدارکنندگان از خانه‌ی خدا گام در دل راه می‌نهند فرزندان امیه را نفرین خواهم فرستاد.

۷۴- یزید و زیادشان را نفرین می‌کنم و پروردگارم نیز کیفر همیشگی‌شان را زیاد خواهد کرد.

۷۵ و ۷۶- ای فرزند محمّد! تا آنگاه که بر پائین خاک بخسبم بر تو خواهم گریست و از گوهرهای سخنانم، ستایش‌هایی زیبا را به یاد بزرگی تو آرایش خواهم داد.

۷۷- که بس دل‌انگیز و رسا باشد و در شیوایی از سخنرانی «قس» <ref> قس پسر ساعده‌ی ایادی که در میان همه‌ی تازیان به سخنوری نامور گردیده و در نغزگویی زبانزد آنان است.</ref> نیز پیشتر رفته «لبید» <ref>لبید پسر ربیعه عامری از سخنرایان بزرگ تازی که پیامبر نیز سروده‌ی او را ستود و خود در ۱۵۷ سالگی در آغاز پادشاهی معاویه درگذشت.</ref> را ناتوان گرداند.

۷۸- آن را با گردن‌بندهایی از بخشش شما آراستم تا توانست پیرایه‌ای فریبا بر گردن روزگار به شمار آید.

۷۹- به‌این‌گونه صالح پسر عرندس امید می‌دارد در کنار سیه‌چشمان در بهشت جاودان خوشبختی پایدار بیابد.

۸۰- کرانه فرات با رگبارهایی تند از سرشک ابرها سیراب باد!

۸۱- و سپس تا آنگاه که یک پرنده برفراز شاخساران سوگنامه می‌خواند درود بر تو ای فرزند مرتضی.