فرسان الهیجاء (کتاب)

فُرْسانُ الْهَیْجاء (ترجمه: سواران نبرد) نوشته ذبیح­الله محلاتی 230 تن از اصحاب امام حسین(ع) در واقعه عاشورا را در دو جلد معرفی می­کند. اصل کتاب به زبان عربی است که بعدها نویسنده آن را به فارسی ترجمه کرده‌­است ولی اکنون نسخه عربی آن در دسترس نیست.

فرسان الهیجا

نویسنده ذبیح الله مشتاق عسگری

درباره­ نویسندهویرایش

ذبیح الله مشتاق عسگری معروف به ذبیح الله محلاتی (1271- 1366 ش) روحانی و نویسنده شیعه است. وی دروس مقدماتی خود را در محلات فراگرفت و سپس از سیدابوالحسن اصفهانی و میرزاحسن نائینی اجازه روایت را دریافت کرد. از محلاتی آثار زیادی بجای مانده که از نمونه آنها می­توان به رَیاحین الشَریعه، قُره­العَین، اختران تابناک، فرسان الهیجاء و ... را نام برد. وی در سال 1366 در بین الحرمین حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.

درباره­ کتابویرایش

در کتاب فرسان الهیجاء، نویسنده  شرح 230 تن از اصحاب امام حسین(ع) به ترتیب حروف الفبا در کربلا و پس از واقعه عاشورا، در بصره و کوفه را روایت می­کند.[۱] کتاب در دو جلد تالیف شده است که در جلد اول 140 تن از «الف تا عین»، «ابوثمامه صائدی» تا« عمار بن حسان طائی» و در جلد دوم 90 تن  از «ع تا ی»، « عمار بن ابی سلامه همدانی» تا «یزید بن مهاجر» را معرفی میکند. مولف در کتاب شرح حال، اسم و نسب و چگونگی شهادت آنها را توضیح می­دهد. در پایان کتاب نیز به قیام مختار و سرانجام قاتلین امام حسین(ع) پرداخته شده‌­است.

فرسان الهیجا در ابتدا به زبان عربی نوشته شده و بعدها توسط نویسنده به فارسی ترجمه شد. البته نسخه عربی موجود نیست.[۱] محمد شعاع فاخر در سال 1386 شمسی متن فارسی آن را با نام "فرسان الهیجاء فی تراجم اصحاب سید الشهدا" به زبان عربی برگردانده است.[۲] نگارش جلد اول در سال 1348 قمری پایان یافت و در زمان حیات نویسنده توسط انتشارات بوذرجمهری چاپ شد.[۳] البته چاپهای دیگر از کتاب نیز موجود است.[۴]

ارزش و اهمیت کتابویرایش

مولف کتاب فرسان الهیجاء در تایید صحت گفتار خویش در شرح حال شهدا، از کتب جدید و قدیم ، با ذکر عنوان کتاب و شماره صفحه در پانویس استفاده کرده‌­است.[۱] نثر کتاب ساده و بدون پیچیدگی است. از ایرادات وارد بر آن این است که اسامی اصحاب اغلب با مقاتل معتبر همخوانی ندارد.[۵] محمد اسفندیاری معتقد است که نویسنده درستی و نادرستی برخی گفته‌ها را پیگیر نشده، مثلا افرادی که جز شهدا نبوده‌اند را در زمره شهدا نام برده و یا اینکه نام یک فرد را به گمان اینکه اسم دو نفر بوده، دو بار ذکر کرده است.[۱]

منابعویرایش

  • مجاهدی، محمدعلی ، پژوهشی در مقتل­های فارسی
  • اسفندیاری، محمد ، کتابشناسی تاریخی امام حسین

پی‌نوشتویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ اسفندیاری، محمد ، کتابشناسی تاریخی امام حسین ص 165.
  2. محلاتی، فرسان الهیجا، مقدمه محمد شعاع فاخر، 1386، ج 1
  3. مجاهدی، محمدعلی ، پژوهشی در مقتل­های فارسی، ص 191 و 192.
  4. فرسان الهیجاء، آدینه بوک
  5. مجاهدی، محمدعلی ، پژوهشی در مقتل­های فارسی، ص 191 و 192.