لهوف

أللُّهوف عَلى قَتْلَىِ الطُّفوف یا ألمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف مشهور به «لُهوف» کتابی در مصائب واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) نوشتۀ سید بن طاووس حلی (متوفای 664ق.). این کتاب از مقتل‌نگاری‌های مشهور شیعیان است. نویسنده کتاب را برای مسافران عتبات و زائران امام حسین(ع) و به صورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله اسناد روایات را حذف و تنها آخرین راوی یا منبع روایت را ذکر کرده است.

اللهوف علی قتلی الطفوف
پرونده:اللهوف علی قتلی الطفوف.jpg
نویسنده	سید ابن طاووس
تاریخ نگارش	قرن هفتم
ناشر	اسوه
موضوع	مقتل درباره حادثه کربلا
سبک	تاریخ نگاری
زبان	عربی

درباره مؤلف

نوشتار اصلی: سید بن طاووس

سید رضی الدین، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس مشهور به سید بن طاووس، (589-664ق) از علمای شیعه و نویسنده کتاب‌هایی چون المهمات و التتمات، کشف المحجة لثمرة المهجة، مصباح الزائر و جناح المسافر، الملهوف علی قتلی الطفوف مشهور به لهوف و مهج الدعوات و منهج العبادات. او از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) و امام سجاد (ع) و استاد بزرگانی چون علامه حلی و شیخ یوسف سدیدالدین، پدر علامه حلی است.

سید بن طاووس در زمان خلافت عباسیان منصب نقابت را نپذیرفت اما در زمان هلاکو خان، نقیب شیعیان شد. او به سبب سجایای اخلاقی بسیار، تقوا و مراقبه فراوان، حالات عرفانی و کراماتش به جمال العارفین معروف است.

نام کتاب

این کتاب با نام‌های مختلف آمده و تمام آن به اختلاف نسخه‌ها و خود مؤلف باز می‌گردد، زیرا مؤلّف برای کتب خود اسامی گوناگون، یا نامی واحد را با تغییر برگزیده است. اسامی کتاب حاضر آن گونه که در خطی‌ها و منابع آمده به این شرح است:

1. اللُّهوف عَلی قَتَلی الطّفوف
2. المَلهوف عَلی قَتلَی الطّفوف
3. المَلهوف عَلی قتل الطفوف
4. اللُهوف فی قتلی الطفوف
5. المَلهوف عَلی أهل الطفوف
6. المَسالک فی مَقتَل الحُسَین علیه‌السّلام: بر این اساس که ابن طاووس در مقدمه‌اش می‌گوید: و آن را بر سه مسلک وضع کردم.

آقا بزرگ طهرانی در الذریعة، اللهوف علی قتلی الطفوف را مشهورتر از دیگر اسامی ذکر می‌کند.

روش تألیف

مؤلف با هدف بیان مختصرِ واقعه عاشورا، احادیث را طوری کنار هم چیده که یک جریان منسجم را تشکیل دهد و از ذکر روایات تکراری و روایات متفرق اجتناب کرده تا خواننده کتاب را بیشتر در جریان رویدادی تاریخی قرار دهد و نه نقل روایات.

محتوای کتاب

کتاب لهوف دارای عناوین زیر است:

• مقدمه: شامل مطالبی در عظمت واقعه عاشورا و مقام امام حسین(ع) و ارزش گریه و عزاداری بر آن حضرت،
• مسلک اول: پیرامون مسائل قبل از شروع واقعه عاشورا که از ولادت امام تا وقایع روز عاشورا را شامل می‌شود.
• مسلک دوم: شامل وقایع روز عاشورا تا شهادت امام (ع)،
• مسلک سوم: وقایع بعد از شهادت امام از فرستادن سرِ شهدا به کوفه شروع شده و اسارت اهل بیت تا برگشت آنان به مدینه.

ویژگی‌های کتاب

با وجود ضعف‌های علمی کتاب لهوف که از آن جمله، حذف اَسناد و شکل داستانی بودن آن است، سید از نقل مطالب اغراق آمیز که در کتب مشابه وجود داشته خودداری کرده است. این کتاب همچنین مطالبی منحصربه‌فرد دارد که پیش‌تر در مقاتل نیامده است، مانند نامه امام حسین (ع) به بنی هاشم و همچنین خبردادن آن حضرت از شهادتش با جمله ان الله شاء ان یرانی قتیلاً؛ و بسیاری از گزارش‌های دیگر که شهرت این مطالب در آن دوره به اضافه باورهای شیعی همچون علم غیب امام سبب شده مؤلف این گزارش‌ها را تاریخی تلقی کرده و در کتاب خود ذکر کند.

ترجمه

پرونده:ترجمه لهوف.jpg

ترجمه لهوف توسط سید ابوالحسن میر ابوطالبی

پرونده:آهی سوزان بر مزار شهیدان.jpg

آهی سوزان بر مزار شهیدان ترجمه لهوف

این کتاب به دلیل رویکرد عمومی به آن، چندین بار ترجمه شده است.

• ترجمه ای از بدایع‌نگار با نام فیض الدموع در سال 1286،
• لجة الألم فی حجة الأمم از میرزا رضاقلی شقاقی تبریزی به سال 1311،
• ترجمه سید محمد صحفی با نام «زندگانى حضرت اباعبدالله» مربوط به سال 1375 شمسی،
• ترجمه‌ای به زبان اردو از سید محمد حسین هندی (متوفای 1355ق) با نام دمع ذروف.
• ترجمه‌ای از احمد بن سلامة نجفی به فارسی.
• ترجمه‌ای از سید احمد فهری با نام آهی سوزان بر مزار شهیدان.
• کتاب لهوف همچنین ترجمه ای منظوم به فارسی دارد که توسط ضیاء الدین مهدی بن داود متخلص به ذوقی و با نام «وجیزة المصائب» منتشر شده است.
• ترجمه به زبان فارسی توسط سید ابوالحسن میر ابوطالبی.
• ترجمه‌ای بنام غم‌نامه کربلا از محمد محمدی اشتهاردی.

نسخه‌های کتاب

این کتاب به دلیل اهمیت و شیوه‌ لطیف نگارش، با استقبال نسخه‌برداران روبرو شد؛ زیرا علماء به آن نیاز داشتند. اکنون نسخه‌های زیادی از آن در کتابخانه‌های جهان دیده می‌شود، از جمله:

1. کتابخانه بزرگ و عمومی آیت الله مرعشی نجفی به شماره 6068، رساله سوم کاتب محمّدتقی بن آقا محمّدصالح، تاریخ کتابت 1303ق.
2. همان کتابخانه ضمن مجموعه شماره 7520، رساله سوّم به خط طالب بن محمّد طالب مازندرانی، تاریخ کتابت 1119ق.
3. کتابخانه ملک تهران، تاریخ کتابت 1052ق.
4. کتابخانه مجلس تهران، تاریخ کتابت 1101ق.
5. کتابخانه مجلس، تاریخ کتابت قرن 11 قمری.
6. کتابخانه امام رضا(ع)، مشهد، تاریخ تحریر1091ق.
7. کتابخانه رضویّه، تاریخ کتابت 1202 ه. ق. یا 1220ق.
8. نیز کتابخانه رضویّه، تاریخ کتابت 1233ق.
9. نیز کتابخانه رضویّه، بدون تاریخ.
10. نیز کتابخانه رضویّه، بدون تاریخ.
11. نیز کتابخانه رضویّه، خطّ ابوالحسن اصفهانی تاریخ کتابت 1117ق.
12. نیز کتابخانه برلین، تاریخ کتابت 1020ق.

چاپ

این کتاب، بارها در تهران، صیدا، بیروت، بمبئی، نجف، قم، تبریز به چاپ رسیده است.

منابع

• سید بن طاووس، لهوف، تهران، جهان، 1348 ش.
• سید بن طاووس، لهوف، ترجمه سید ابوالحسن میر ابوطالبی‏، قم، دلیل ما، 1380 ش.
• کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.