سنایی غزنوی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
۹۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۱۷
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:


نکته‌ی دیگر در باب مذهب اوست، که اگر چه در برخی اشعارش خلفاء را مدح گفته است اما از ستایش خاص او در مدح حضرت علی (ع) و فرزندانش به روشنی برمی‌آید که به این امام همام و خاندان مطهرش اعتقاد شدیدی داشته است و اشعارش گواه محکمی بر تشیّع اوست. <ref>دائرة المعارف تشیّع؛ ذیل کلمه سنایی. دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ تلخیص از مقدمه.</ref>
نکته‌ی دیگر در باب مذهب اوست، که اگر چه در برخی اشعارش خلفاء را مدح گفته است اما از ستایش خاص او در مدح حضرت علی (ع) و فرزندانش به روشنی برمی‌آید که به این امام همام و خاندان مطهرش اعتقاد شدیدی داشته است و اشعارش گواه محکمی بر تشیّع اوست. <ref>دائرة المعارف تشیّع؛ ذیل کلمه سنایی. دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ تلخیص از مقدمه.</ref>


'''دریغا گویی از نااهلی روزگار:'''
'''دریغا گویی از نااهلی روزگار:'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| جهان پر درد می‌بینم دوا کودل خوبان عالم را وفا کو }}
{{ب| جهان پر درد می‌بینم دوا کو|دل خوبان عالم را وفا کو }}


{{ب| ور از دوزخ همی ترسی شب و روزدلت پر درد و رخ چون کهربا کو }}
{{ب| ور از دوزخ همی ترسی شب و روز|دلت پر درد و رخ چون کهربا کو }}


{{ب| بهشت عدن را بتوان خریدن‌و لیکن خواجه را در کف بها کو  }}
{{ب| بهشت عدن را بتوان خریدن‌|و لیکن خواجه را در کف بها کو  }}


{{ب| خرد گر پیشوای عقل باشدپس این واماندگان را پیشوا کو }}
{{ب| خرد گر پیشوای عقل باشد|پس این واماندگان را پیشوا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر یتیمست‌یتیمی در عرب چون مصطفا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر یتیمست‌|یتیمی در عرب چون مصطفا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز شیرست‌ولی شیری چو حیدر باسخا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز شیرست‌|ولی شیری چو حیدر باسخا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر زنانندزنی چون فاطمه خیر النسا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر زنانند|زنی چون فاطمه خیر النسا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر شهیدست‌شهیدی چون حسین کربلا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر شهیدست‌|شهیدی چون حسین کربلا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر امامست‌امامی چون علی موسی الرضا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر امامست‌|امامی چون علی موسی الرضا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مردست‌ولی مردی چو موسی با عصا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مردست‌|ولی مردی چو موسی با عصا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر حدیثست‌حدیثی چون حدیث مصطفا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر حدیثست‌|حدیثی چون حدیث مصطفا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز عشقست‌ولی عشق حقیقی با خدا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز عشقست‌|ولی عشق حقیقی با خدا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیرست‌ولی پیری چو خضر با صفا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیرست‌|ولی پیری چو خضر با صفا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز حُسنست‌ولی حُسنی چو یوسف دلربا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز حُسنست‌|ولی حُسنی چو یوسف دلربا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز دردست‌ولی دردی چو ایوب و دوا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز دردست‌|ولی دردی چو ایوب و دوا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز تختست‌ولی تخت سلیمان و هوا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز تختست‌|ولی تخت سلیمان و هوا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرغست‌ولی مرغی چو بلبل با نوا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرغست‌|ولی مرغی چو بلبل با نوا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیکست‌ولی پیکی چو عمر بادپا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیکست‌|ولی پیکی چو عمر بادپا کو }}


{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرکب‌ولی مرکب چو دلدل خوش روا کو }}
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرکب‌|ولی مرکب چو دلدل خوش روا کو }}


{{ب| سراسر کان گیتی پر ز مس شدز مس هم زر نیامد کیمیا کو }}
{{ب| سراسر کان گیتی پر ز مس شد|ز مس هم زر نیامد کیمیا کو }}


{{ب| سنایی نام بتوان کرد خود راولیکن چون سنانیشان سنا کو <ref> دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ ص 289.</ref> }}
{{ب| سنایی نام بتوان کرد خود را|ولیکن چون سنانیشان سنا کو <ref> دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ ص 289.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


'''صفت قتل حسین (ع) به اشاره یزید:'''
'''صفت قتل حسین (ع) به اشاره یزید:'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| پسر مرتضی امیر حسین‌که چنونی نبود در کونین }}
{{ب| پسر مرتضی امیر حسین‌|که چنونی نبود در کونین }}


{{ب| اصل او در زمین علّیّین‌فرع او اندر آسمان یقین }}
{{ب| اصل او در زمین علّیّین‌|فرع او اندر آسمان یقین }}


{{ب| اصل و فرعش همه وفا و عطاعفو و خشمش همه سکون و رضا }}
{{ب| اصل و فرعش همه وفا و عطا|عفو و خشمش همه سکون و رضا }}


{{ب| خُلق او همچو خُلق پاک پدرخُلق او همچو خُلق پیغمبر }}
{{ب| خُلق او همچو خُلق پاک پدر|خُلق او همچو خُلق پیغمبر }}


{{ب| مصطفی مرو را کشیده به دوش‌مرتضی پروریده در آغوش }}
{{ب| مصطفی مرو را کشیده به دوش‌|مرتضی پروریده در آغوش }}


{{ب| بر رخش انس یافته زهراکرده بر جانش سال و ماه دعا }}
{{ب| بر رخش انس یافته زهرا|کرده بر جانش سال و ماه دعا }}


{{ب| به سر و روی و سینه در دیدارراست مانند احمد مختار }}
{{ب| به سر و روی و سینه در دیدار|راست مانند احمد مختار }}


{{ب| دُرّی از بحر مصطفی بوده‌صدفش پشت مرتضی بوده }}
{{ب| دُرّی از بحر مصطفی بوده‌|صدفش پشت مرتضی بوده }}


{{ب| عقل دربند عهد و پیمانش‌بوده جبریل مهد جنبانش }}
{{ب| عقل دربند عهد و پیمانش‌|بوده جبریل مهد جنبانش }}


{{ب| دشمنان قصد جان او کردندتا دمار از تنش برآوردند  }}
{{ب| دشمنان قصد جان او کردند|تا دمار از تنش برآوردند  }}


{{ب| عمر و عاص <ref> احتمالا منظور شاعر از عمرو عاص در این ابیات عمر بن سعد بوده است.</ref> از فساد رأیی زدشرع را خیره پشت پایی زد }}
{{ب| عمر و عاص <ref> احتمالا منظور شاعر از عمرو عاص در این ابیات عمر بن سعد بوده است.</ref> از فساد رأیی زد|شرع را خیره پشت پایی زد }}


{{ب| بر یزید پلید بیعت کردتا که از خاندان برآرد گرد }}
{{ب| بر یزید پلید بیعت کرد|تا که از خاندان برآرد گرد }}


{{ب| شرم و آزرم جملگی بگذاشت‌جمعی از دشمنان بر او بگماشت }}
{{ب| شرم و آزرم جملگی بگذاشت‌|جمعی از دشمنان بر او بگماشت }}


{{ب| تا مر او را به نامه و به جبل‌از مدینه کشند در مِنْهَل <ref> منهل: آبخور، آبشخور. گور، قبر.</ref> }}
{{ب| تا مر او را به نامه و به جبل‌|از مدینه کشند در مِنْهَل <ref> منهل: آبخور، آبشخور. گور، قبر.</ref> }}


{{ب| کربلا چون مقام و منزل ساخت‌ناگه آل زیاد بروی تاخت }}
{{ب| کربلا چون مقام و منزل ساخت‌|ناگه آل زیاد بروی تاخت }}


{{ب| راه آب فرات بربستنددل او زان عنا <ref> عنا با عناء: رنج، زحمت، مشقت. اندوخته و غصه.</ref> و غم خستند }}
{{ب| راه آب فرات بربستند|دل او زان عنا <ref> عنا با عناء: رنج، زحمت، مشقت. اندوخته و غصه.</ref> و غم خستند }}


{{ب| عمر و عاص و یزید بد اختربر آب برفکنده سپر }}
{{ب| عمر و عاص و یزید بد اختر|بر آب برفکنده سپر }}


{{ب| شمر و عبید اللّه و زیاد لعین‌روحشان جفت باد با نفرین }}
{{ب| شمر و عبید اللّه و زیاد لعین‌|روحشان جفت باد با نفرین }}


{{ب| برکشیدند تیغ، بی‌آزرم‌نز خدا ترس و نه ز مردم شرم }}
{{ب| برکشیدند تیغ، بی‌آزرم‌|نز خدا ترس و نه ز مردم شرم }}


{{ب| سرش از تن به تیغ ببریدندو اندر آن فعل، سود می‌دیدند }}
{{ب| سرش از تن به تیغ ببریدند|و اندر آن فعل، سود می‌دیدند }}


{{ب| تنش از تیغ خصم پاره شده‌آل مروان بر او نظاره شده }}
{{ب| تنش از تیغ خصم پاره شده‌|آل مروان بر او نظاره شده }}


{{ب| به دمشق اندرون، یزید پلیدمنتظر بود تا سرش برسید }}
{{ب| به دمشق اندرون، یزید پلید|منتظر بود تا سرش برسید }}


{{ب| پیش بنهاد و شادمانی کردتکیه بر دُنیی و امانی <ref> امانی: آرزوها.</ref> کرد }}
{{ب| پیش بنهاد و شادمانی کرد|تکیه بر دُنیی و امانی <ref> امانی: آرزوها.</ref> کرد }}


{{ب| بیتی از قول خویش انشا کردکین دیرینه جست و انهاء <ref>انهاء: خبر دادن.</ref> کرد }}
{{ب| بیتی از قول خویش انشا کرد|کین دیرینه جست و انهاء <ref>انهاء: خبر دادن.</ref> کرد }}


{{ب| دست شومش بر آن لب و دندان‌زد قضیب <ref>قضیب: چوبدستی، شاخه درخت.</ref> از نشاط و لب خندان }}
{{ب| دست شومش بر آن لب و دندان‌|زد قضیب <ref>قضیب: چوبدستی، شاخه درخت.</ref> از نشاط و لب خندان }}


{{ب| کینه‌ی خزرج و حدیث اسَل <ref>اسَل: نی، نیزه حدیث اسل: ماجرای سر نیزه و سر امام.</ref> و آن مکافات زشت و دست عمل }}
{{ب| کینه‌ی خزرج و حدیث اسَل <ref>اسَل: نی، نیزه حدیث اسل: ماجرای سر نیزه و سر امام.</ref> و آن مکافات زشت و دست عمل }}


{{ب| کین آباء بتوخته <ref> بتوخته: جمع کرده، اندوخته.</ref> ز حسین‌خاصه کینه‌های بدر و حُنین }}
{{ب| کین آباء بتوخته <ref> بتوخته: جمع کرده، اندوخته.</ref> ز حسین‌|خاصه کینه‌های بدر و حُنین }}


{{ب| شهربانو و زینب گریان‌مانده در فعل ناکسان حیران }}
{{ب| شهربانو و زینب گریان‌|مانده در فعل ناکسان حیران }}


{{ب| سر برهنه بر اشتر و پالان‌پیش ایشان ز درد دل نالان }}
{{ب| سر برهنه بر اشتر و پالان‌|پیش ایشان ز درد دل نالان }}


{{ب| علی الاصغر <ref>علی الاصغر: منظور حضرت سجاد (ع) است.</ref> ایستاده به پاو آن سگان ظلم را بداده رضا }}
{{ب| علی الاصغر <ref>علی الاصغر: منظور حضرت سجاد (ع) است.</ref> ایستاده به پا|و آن سگان ظلم را بداده رضا }}


{{ب| عمرو عاص و یزید و ابن زیادهمچو قوم ثمود و صالح و عاد }}
{{ب| عمرو عاص و یزید و ابن زیاد|همچو قوم ثمود و صالح و عاد }}


{{ب| بر جفا کرده آن سگان اصراررفته از حقد بر ره انکار }}
{{ب| بر جفا کرده آن سگان اصرار|رفته از حقد بر ره انکار }}


{{ب| عالمی بر جفا دلیر شده‌روبَهِ مرده شرزه شیر شده }}
{{ب| عالمی بر جفا دلیر شده‌|روبَهِ مرده شرزه شیر شده }}


{{ب| کافران چون در اول پیکارشده از زخم ذو الفقار فگار  }}
{{ب| کافران چون در اول پیکار|شده از زخم ذو الفقار فگار  }}


{{ب| همه را بر دل از علی صد داغ‌شده یکسر قریش طاغی و باغ <ref>طاغی و باغ؛ از حد گذرنده، طغیان کننده، ستمکار.</ref> }}
{{ب| همه را بر دل از علی صد داغ‌|شده یکسر قریش طاغی و باغ <ref>طاغی و باغ؛ از حد گذرنده، طغیان کننده، ستمکار.</ref> }}


{{ب| کین خود باز خواسته ز حسین‌شده قانع بدین شماتت و شین }}
{{ب| کین خود باز خواسته ز حسین‌|شده قانع بدین شماتت و شین }}


{{ب| هیچ ناورد، در ره بیدادمصطفی را و مرتضی را یاد }}
{{ب| هیچ ناورد، در ره بیداد|مصطفی را و مرتضی را یاد }}


{{ب| یکسو انداخته مجامله رازشت کرده ره معامله را }}
{{ب| یکسو انداخته مجامله را|زشت کرده ره معامله را }}


{{ب| کرده دوزخ برای خویش معَد <ref>معّد: آماده.</ref> بو الحکم <ref>بو الحکم: کنیه ابو جهل است.</ref> را گزید، بر احمد }}
{{ب| کرده دوزخ برای خویش معَد <ref>معّد: آماده.</ref>| بو الحکم <ref>بو الحکم: کنیه ابو جهل است.</ref> را گزید، بر احمد }}


{{ب| راه آزرم و شرم بر بسته‌عهد و پیمان شرع بشکسته }}
{{ب| راه آزرم و شرم بر بسته‌|عهد و پیمان شرع بشکسته }}


{{ب| هر که راضی شود به کرده‌ی زشت‌نزد آن کس چه دوزخ و چه بهشت }}
{{ب| هر که راضی شود به کرده‌ی زشت‌|نزد آن کس چه دوزخ و چه بهشت }}


{{ب| مرد عاقل بر آن کسی خنددکز پی خویش نار بپسندد <ref>حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }}
{{ب| مرد عاقل بر آن کسی خندد|کز پی خویش نار بپسندد <ref>حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| حَبَّذا کربلا و آن تعظیم‌کز بهشت آورد به خلق نسیم }}
{{ب| حَبَّذا کربلا و آن تعظیم‌|کز بهشت آورد به خلق نسیم }}


{{ب| و آن تن سر بریده در گِل و خاک‌و آن عزیزان به تیغ دلها چاک }}
{{ب| و آن تن سر بریده در گِل و خاک‌|و آن عزیزان به تیغ دلها چاک }}


{{ب| و آن تن سر به خاک غلطیده‌تن بی‌سر بسی بد افتاده }}
{{ب| و آن تن سر به خاک غلطیده‌|تن بی‌سر بسی بد افتاده }}


{{ب| و آن گُزینِ همه جهان کشته‌در گِل و خون تنش بیاغشته }}
{{ب| و آن گُزینِ همه جهان کشته‌|در گِل و خون تنش بیاغشته }}


{{ب| و آن چنان ظالمان بدکردارکرده بر ظلم خویشتن اصرار }}
{{ب| و آن چنان ظالمان بدکردار|کرده بر ظلم خویشتن اصرار }}


{{ب| حرمت دین و خاندان رسول‌جمله برداشته ز جهل و فضول }}
{{ب| حرمت دین و خاندان رسول‌|جمله برداشته ز جهل و فضول }}


{{ب| تیغها لعلگون ز خون حسین‌چه بود در جهان بتر زین شین؟ <ref>شین: عیب و زشتی.</ref> }}
{{ب| تیغها لعلگون ز خون حسین‌|چه بود در جهان بتر زین شین؟ <ref>شین: عیب و زشتی.</ref> }}


{{ب| ز خم شمشیر و نیزه و پیکان‌بر سر نیزه، سر به جای سنان }}
{{ب| ز خم شمشیر و نیزه و پیکان‌|بر سر نیزه، سر به جای سنان }}


{{ب| کرده آل زیاد و شمر لعین‌ابتدای چنین تبه در دین }}
{{ب| کرده آل زیاد و شمر لعین‌|ابتدای چنین تبه در دین }}


{{ب| آل یاسین بداده یکسر جان‌عاجز و خوار و بی‌کس و عطشان }}
{{ب| آل یاسین بداده یکسر جان‌|عاجز و خوار و بی‌کس و عطشان }}


{{ب| مصطفی جامه جمله بدریده‌علی از دیده خون بباریده }}
{{ب| مصطفی جامه جمله بدریده‌|علی از دیده خون بباریده }}


{{ب| فاطمه روی را خراشیده‌خون بباریده بی‌حد از دیده }}
{{ب| فاطمه روی را خراشیده‌|خون بباریده بی‌حد از دیده }}


{{ب| حسن از زخم کرده سینه کبودزینب از دیده‌ها برانده دو رود }}
{{ب| حسن از زخم کرده سینه کبود|زینب از دیده‌ها برانده دو رود }}


{{ب| هر که بدگوی آن سگان باشددان که او شاه آن جهان باشد }}
{{ب| هر که بدگوی آن سگان باشد|دان که او شاه آن جهان باشد }}


{{ب| باد به دوستان او رحمت‌باد بر دشمنان او لعنت }}
{{ب| باد به دوستان او رحمت‌|باد بر دشمنان او لعنت }}


{{ب| هر که راضی شود به کرده‌ی زشت‌نزد آن کس، چه دوزخ و چه بهشت }}
{{ب| هر که راضی شود به کرده‌ی زشت‌|نزد آن کس، چه دوزخ و چه بهشت }}


{{ب| دین به دنیا به خیره بفروشدنکند نیک و در بدی کوشد }}
{{ب| دین به دنیا به خیره بفروشد|نکند نیک و در بدی کوشد }}


{{ب| خیره، راضی شود به خون حسین‌که فزون بود وقعش از ثقلین  }}
{{ب| خیره، راضی شود به خون حسین‌|که فزون بود وقعش از ثقلین  }}


{{ب| آنکه را این خبیث خال بودمومنان را کی ابن خال بود؟ }}
{{ب| آنکه را این خبیث خال بود|مومنان را کی ابن خال بود؟ }}


{{ب| من ازین ابن خال بیزارم‌کز پدر نیز هم در آزارم }}
{{ب| من ازین ابن خال بیزارم‌|کز پدر نیز هم در آزارم }}


{{ب| پس تو گویی: یزید میرِ من است‌عمرو عاصِ پلید، پیر من است }}
{{ب| پس تو گویی: یزید میرِ من است‌|عمرو عاصِ پلید، پیر من است }}


{{ب| آن که را عمر و عاص باشد پیریا یزید پلید باشد میر }}
{{ب| آن که را عمر و عاص باشد پیر|یا یزید پلید باشد میر }}


{{ب| مستحق عذاب و نفرین است‌بدره و بد فعال و بد دین است }}
{{ب| مستحق عذاب و نفرین است‌|بدره و بد فعال و بد دین است }}


{{ب| لعنت دادگر برآن کس بادکه مر او را کند به نیکی یاد }}
{{ب| لعنت دادگر برآن کس باد|که مر او را کند به نیکی یاد }}


{{ب| من نیم دوستدار شمر و یزیدز ان قبیله منم به عهد، بعید }}
{{ب| من نیم دوستدار شمر و یزید|ز ان قبیله منم به عهد، بعید }}


{{ب| هر که راضی شود به بد کردن‌لعنتش، طوق گشت در گردن <ref> حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }}
{{ب| هر که راضی شود به بد کردن‌|لعنتش، طوق گشت در گردن <ref> حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


۱۰٬۰۷۲

ویرایش

منوی ناوبری