۱۰٬۰۷۲
ویرایش
T.ramezani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
T.ramezani (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸: | خط ۸: | ||
نکتهی دیگر در باب مذهب اوست، که اگر چه در برخی اشعارش خلفاء را مدح گفته است اما از ستایش خاص او در مدح حضرت علی (ع) و فرزندانش به روشنی برمیآید که به این امام همام و خاندان مطهرش اعتقاد شدیدی داشته است و اشعارش گواه محکمی بر تشیّع اوست. <ref>دائرة المعارف تشیّع؛ ذیل کلمه سنایی. دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ تلخیص از مقدمه.</ref> | نکتهی دیگر در باب مذهب اوست، که اگر چه در برخی اشعارش خلفاء را مدح گفته است اما از ستایش خاص او در مدح حضرت علی (ع) و فرزندانش به روشنی برمیآید که به این امام همام و خاندان مطهرش اعتقاد شدیدی داشته است و اشعارش گواه محکمی بر تشیّع اوست. <ref>دائرة المعارف تشیّع؛ ذیل کلمه سنایی. دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ تلخیص از مقدمه.</ref> | ||
'''دریغا گویی از نااهلی روزگار:''' | '''دریغا گویی از نااهلی روزگار:''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| جهان پر درد میبینم دوا | {{ب| جهان پر درد میبینم دوا کو|دل خوبان عالم را وفا کو }} | ||
{{ب| ور از دوزخ همی ترسی شب و | {{ب| ور از دوزخ همی ترسی شب و روز|دلت پر درد و رخ چون کهربا کو }} | ||
{{ب| بهشت عدن را بتوان | {{ب| بهشت عدن را بتوان خریدن|و لیکن خواجه را در کف بها کو }} | ||
{{ب| خرد گر پیشوای عقل | {{ب| خرد گر پیشوای عقل باشد|پس این واماندگان را پیشوا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر | {{ب| سراسر جمله عالم پر یتیمست|یتیمی در عرب چون مصطفا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز شیرست|ولی شیری چو حیدر باسخا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر | {{ب| سراسر جمله عالم پر زنانند|زنی چون فاطمه خیر النسا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر | {{ب| سراسر جمله عالم پر شهیدست|شهیدی چون حسین کربلا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر | {{ب| سراسر جمله عالم پر امامست|امامی چون علی موسی الرضا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز مردست|ولی مردی چو موسی با عصا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر | {{ب| سراسر جمله عالم پر حدیثست|حدیثی چون حدیث مصطفا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز عشقست|ولی عشق حقیقی با خدا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیرست|ولی پیری چو خضر با صفا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز حُسنست|ولی حُسنی چو یوسف دلربا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز دردست|ولی دردی چو ایوب و دوا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز تختست|ولی تخت سلیمان و هوا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرغست|ولی مرغی چو بلبل با نوا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز پیکست|ولی پیکی چو عمر بادپا کو }} | ||
{{ب| سراسر جمله عالم پر ز | {{ب| سراسر جمله عالم پر ز مرکب|ولی مرکب چو دلدل خوش روا کو }} | ||
{{ب| سراسر کان گیتی پر ز مس | {{ب| سراسر کان گیتی پر ز مس شد|ز مس هم زر نیامد کیمیا کو }} | ||
{{ب| سنایی نام بتوان کرد خود | {{ب| سنایی نام بتوان کرد خود را|ولیکن چون سنانیشان سنا کو <ref> دیوان حکیم سنایی غزنوی؛ ص 289.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
'''صفت قتل حسین (ع) به اشاره یزید:''' | '''صفت قتل حسین (ع) به اشاره یزید:''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| پسر مرتضی امیر | {{ب| پسر مرتضی امیر حسین|که چنونی نبود در کونین }} | ||
{{ب| اصل او در زمین | {{ب| اصل او در زمین علّیّین|فرع او اندر آسمان یقین }} | ||
{{ب| اصل و فرعش همه وفا و | {{ب| اصل و فرعش همه وفا و عطا|عفو و خشمش همه سکون و رضا }} | ||
{{ب| خُلق او همچو خُلق پاک | {{ب| خُلق او همچو خُلق پاک پدر|خُلق او همچو خُلق پیغمبر }} | ||
{{ب| مصطفی مرو را کشیده به | {{ب| مصطفی مرو را کشیده به دوش|مرتضی پروریده در آغوش }} | ||
{{ب| بر رخش انس یافته | {{ب| بر رخش انس یافته زهرا|کرده بر جانش سال و ماه دعا }} | ||
{{ب| به سر و روی و سینه در | {{ب| به سر و روی و سینه در دیدار|راست مانند احمد مختار }} | ||
{{ب| دُرّی از بحر مصطفی | {{ب| دُرّی از بحر مصطفی بوده|صدفش پشت مرتضی بوده }} | ||
{{ب| عقل دربند عهد و | {{ب| عقل دربند عهد و پیمانش|بوده جبریل مهد جنبانش }} | ||
{{ب| دشمنان قصد جان او | {{ب| دشمنان قصد جان او کردند|تا دمار از تنش برآوردند }} | ||
{{ب| عمر و عاص <ref> احتمالا منظور شاعر از عمرو عاص در این ابیات عمر بن سعد بوده است.</ref> از فساد رأیی | {{ب| عمر و عاص <ref> احتمالا منظور شاعر از عمرو عاص در این ابیات عمر بن سعد بوده است.</ref> از فساد رأیی زد|شرع را خیره پشت پایی زد }} | ||
{{ب| بر یزید پلید بیعت | {{ب| بر یزید پلید بیعت کرد|تا که از خاندان برآرد گرد }} | ||
{{ب| شرم و آزرم جملگی | {{ب| شرم و آزرم جملگی بگذاشت|جمعی از دشمنان بر او بگماشت }} | ||
{{ب| تا مر او را به نامه و به | {{ب| تا مر او را به نامه و به جبل|از مدینه کشند در مِنْهَل <ref> منهل: آبخور، آبشخور. گور، قبر.</ref> }} | ||
{{ب| کربلا چون مقام و منزل | {{ب| کربلا چون مقام و منزل ساخت|ناگه آل زیاد بروی تاخت }} | ||
{{ب| راه آب فرات | {{ب| راه آب فرات بربستند|دل او زان عنا <ref> عنا با عناء: رنج، زحمت، مشقت. اندوخته و غصه.</ref> و غم خستند }} | ||
{{ب| عمر و عاص و یزید بد | {{ب| عمر و عاص و یزید بد اختر|بر آب برفکنده سپر }} | ||
{{ب| شمر و عبید اللّه و زیاد | {{ب| شمر و عبید اللّه و زیاد لعین|روحشان جفت باد با نفرین }} | ||
{{ب| برکشیدند تیغ، | {{ب| برکشیدند تیغ، بیآزرم|نز خدا ترس و نه ز مردم شرم }} | ||
{{ب| سرش از تن به تیغ | {{ب| سرش از تن به تیغ ببریدند|و اندر آن فعل، سود میدیدند }} | ||
{{ب| تنش از تیغ خصم پاره | {{ب| تنش از تیغ خصم پاره شده|آل مروان بر او نظاره شده }} | ||
{{ب| به دمشق اندرون، یزید | {{ب| به دمشق اندرون، یزید پلید|منتظر بود تا سرش برسید }} | ||
{{ب| پیش بنهاد و شادمانی | {{ب| پیش بنهاد و شادمانی کرد|تکیه بر دُنیی و امانی <ref> امانی: آرزوها.</ref> کرد }} | ||
{{ب| بیتی از قول خویش انشا | {{ب| بیتی از قول خویش انشا کرد|کین دیرینه جست و انهاء <ref>انهاء: خبر دادن.</ref> کرد }} | ||
{{ب| دست شومش بر آن لب و | {{ب| دست شومش بر آن لب و دندان|زد قضیب <ref>قضیب: چوبدستی، شاخه درخت.</ref> از نشاط و لب خندان }} | ||
{{ب| کینهی خزرج و حدیث اسَل <ref>اسَل: نی، نیزه حدیث اسل: ماجرای سر نیزه و سر امام.</ref> و آن مکافات زشت و دست عمل }} | {{ب| کینهی خزرج و حدیث اسَل <ref>اسَل: نی، نیزه حدیث اسل: ماجرای سر نیزه و سر امام.</ref> و آن مکافات زشت و دست عمل }} | ||
{{ب| کین آباء بتوخته <ref> بتوخته: جمع کرده، اندوخته.</ref> ز | {{ب| کین آباء بتوخته <ref> بتوخته: جمع کرده، اندوخته.</ref> ز حسین|خاصه کینههای بدر و حُنین }} | ||
{{ب| شهربانو و زینب | {{ب| شهربانو و زینب گریان|مانده در فعل ناکسان حیران }} | ||
{{ب| سر برهنه بر اشتر و | {{ب| سر برهنه بر اشتر و پالان|پیش ایشان ز درد دل نالان }} | ||
{{ب| علی الاصغر <ref>علی الاصغر: منظور حضرت سجاد (ع) است.</ref> ایستاده به | {{ب| علی الاصغر <ref>علی الاصغر: منظور حضرت سجاد (ع) است.</ref> ایستاده به پا|و آن سگان ظلم را بداده رضا }} | ||
{{ب| عمرو عاص و یزید و ابن | {{ب| عمرو عاص و یزید و ابن زیاد|همچو قوم ثمود و صالح و عاد }} | ||
{{ب| بر جفا کرده آن سگان | {{ب| بر جفا کرده آن سگان اصرار|رفته از حقد بر ره انکار }} | ||
{{ب| عالمی بر جفا دلیر | {{ب| عالمی بر جفا دلیر شده|روبَهِ مرده شرزه شیر شده }} | ||
{{ب| کافران چون در اول | {{ب| کافران چون در اول پیکار|شده از زخم ذو الفقار فگار }} | ||
{{ب| همه را بر دل از علی صد | {{ب| همه را بر دل از علی صد داغ|شده یکسر قریش طاغی و باغ <ref>طاغی و باغ؛ از حد گذرنده، طغیان کننده، ستمکار.</ref> }} | ||
{{ب| کین خود باز خواسته ز | {{ب| کین خود باز خواسته ز حسین|شده قانع بدین شماتت و شین }} | ||
{{ب| هیچ ناورد، در ره | {{ب| هیچ ناورد، در ره بیداد|مصطفی را و مرتضی را یاد }} | ||
{{ب| یکسو انداخته مجامله | {{ب| یکسو انداخته مجامله را|زشت کرده ره معامله را }} | ||
{{ب| کرده دوزخ برای خویش معَد <ref>معّد: آماده.</ref> بو الحکم <ref>بو الحکم: کنیه ابو جهل است.</ref> را گزید، بر احمد }} | {{ب| کرده دوزخ برای خویش معَد <ref>معّد: آماده.</ref>| بو الحکم <ref>بو الحکم: کنیه ابو جهل است.</ref> را گزید، بر احمد }} | ||
{{ب| راه آزرم و شرم بر | {{ب| راه آزرم و شرم بر بسته|عهد و پیمان شرع بشکسته }} | ||
{{ب| هر که راضی شود به کردهی | {{ب| هر که راضی شود به کردهی زشت|نزد آن کس چه دوزخ و چه بهشت }} | ||
{{ب| مرد عاقل بر آن کسی | {{ب| مرد عاقل بر آن کسی خندد|کز پی خویش نار بپسندد <ref>حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| حَبَّذا کربلا و آن | {{ب| حَبَّذا کربلا و آن تعظیم|کز بهشت آورد به خلق نسیم }} | ||
{{ب| و آن تن سر بریده در گِل و | {{ب| و آن تن سر بریده در گِل و خاک|و آن عزیزان به تیغ دلها چاک }} | ||
{{ب| و آن تن سر به خاک | {{ب| و آن تن سر به خاک غلطیده|تن بیسر بسی بد افتاده }} | ||
{{ب| و آن گُزینِ همه جهان | {{ب| و آن گُزینِ همه جهان کشته|در گِل و خون تنش بیاغشته }} | ||
{{ب| و آن چنان ظالمان | {{ب| و آن چنان ظالمان بدکردار|کرده بر ظلم خویشتن اصرار }} | ||
{{ب| حرمت دین و خاندان | {{ب| حرمت دین و خاندان رسول|جمله برداشته ز جهل و فضول }} | ||
{{ب| تیغها لعلگون ز خون | {{ب| تیغها لعلگون ز خون حسین|چه بود در جهان بتر زین شین؟ <ref>شین: عیب و زشتی.</ref> }} | ||
{{ب| ز خم شمشیر و نیزه و | {{ب| ز خم شمشیر و نیزه و پیکان|بر سر نیزه، سر به جای سنان }} | ||
{{ب| کرده آل زیاد و شمر | {{ب| کرده آل زیاد و شمر لعین|ابتدای چنین تبه در دین }} | ||
{{ب| آل یاسین بداده یکسر | {{ب| آل یاسین بداده یکسر جان|عاجز و خوار و بیکس و عطشان }} | ||
{{ب| مصطفی جامه جمله | {{ب| مصطفی جامه جمله بدریده|علی از دیده خون بباریده }} | ||
{{ب| فاطمه روی را | {{ب| فاطمه روی را خراشیده|خون بباریده بیحد از دیده }} | ||
{{ب| حسن از زخم کرده سینه | {{ب| حسن از زخم کرده سینه کبود|زینب از دیدهها برانده دو رود }} | ||
{{ب| هر که بدگوی آن سگان | {{ب| هر که بدگوی آن سگان باشد|دان که او شاه آن جهان باشد }} | ||
{{ب| باد به دوستان او | {{ب| باد به دوستان او رحمت|باد بر دشمنان او لعنت }} | ||
{{ب| هر که راضی شود به کردهی | {{ب| هر که راضی شود به کردهی زشت|نزد آن کس، چه دوزخ و چه بهشت }} | ||
{{ب| دین به دنیا به خیره | {{ب| دین به دنیا به خیره بفروشد|نکند نیک و در بدی کوشد }} | ||
{{ب| خیره، راضی شود به خون | {{ب| خیره، راضی شود به خون حسین|که فزون بود وقعش از ثقلین }} | ||
{{ب| آنکه را این خبیث خال | {{ب| آنکه را این خبیث خال بود|مومنان را کی ابن خال بود؟ }} | ||
{{ب| من ازین ابن خال | {{ب| من ازین ابن خال بیزارم|کز پدر نیز هم در آزارم }} | ||
{{ب| پس تو گویی: یزید میرِ من | {{ب| پس تو گویی: یزید میرِ من است|عمرو عاصِ پلید، پیر من است }} | ||
{{ب| آن که را عمر و عاص باشد | {{ب| آن که را عمر و عاص باشد پیر|یا یزید پلید باشد میر }} | ||
{{ب| مستحق عذاب و نفرین | {{ب| مستحق عذاب و نفرین است|بدره و بد فعال و بد دین است }} | ||
{{ب| لعنت دادگر برآن کس | {{ب| لعنت دادگر برآن کس باد|که مر او را کند به نیکی یاد }} | ||
{{ب| من نیم دوستدار شمر و | {{ب| من نیم دوستدار شمر و یزید|ز ان قبیله منم به عهد، بعید }} | ||
{{ب| هر که راضی شود به بد | {{ب| هر که راضی شود به بد کردن|لعنتش، طوق گشت در گردن <ref> حدیقه الحقیقه؛ ص 266.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
ویرایش