حکیم الهی قمشه‌ای‌: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشه‌ای''' یکی از حکیمان و شاعران معاصر ایرانی بود.

| تاریخ تولد            =1283 ه. ش

| تاریخ مرگ              =1352 ه.ش

حکیم، ادیب، عارف، شاعر و مترجم نامور حضرت آیة اللّه محی الدّین میرزا مهدی الهی قمشه‌ای در سال 1283 ه. ش. در «قُمشه» از توابع اصفهان متولد شد. پدرانش از سادات بحرین بودند که در زمان نادر شاه به ایران آمده و در قمشه سکونت گزیدند. دروس مقدماتی را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس راهی اصفهان و بعد مشهد گردید و به تحصیل و تکمیل دانش پرداخت و پس از سپری کردن دوران تحصیل به تهران آمد و به عنوان استاد دانشگاه الهیات به تدریس فلسفه و دیگر علوم اسلامی پرداخت و در کنار تدریس و تهذیب نفوس و تربیت شاگردان به تدوین آثار ارزشمند علمی پرداخت و سرانجام در 25 اردیبهشت سال 1352 شمسی مطابق با 12 ربیع الثانی 1393 قمری در حالی که به کار علمی و تحقیق مشغول بود از دنیا رحلت فرمود.

1- آثار فلسفی و عرفانی شامل «حکمت الهی»، که متضمن شرح فصوص الحکمة منسوب به فارابی است. «توحید هوشمندان»، «رساله در سیر و سلوک عارفان».

2- آثار دینی و مذهبی شامل ترجمه‌ی قرآن کریم که به علت اشتمال بر نکات مهم تفسیر به «خلاصة التفاسیر» شهرت یافته است. ترجمه و شرح صحیفه‌ی سجادیه (ع)، ترجمه ادعیه مفاتیح الجنان، تصحیح و تحشیه (پاورقی) تفسیر ابو الفتوح رازی.

3- آثار شعری و ادبی شامل «نغمه‌های الهی» مشتمل بر متن خطبه‌ی همّام از نهج البلاغه بر وزن خسرو و شیرین. «نغمه‌ی حسینی» در شرح زندگانی و [[شهادت حسین بن علی (ع)]] که بر وزن مخزن الاسرار نظامی نوشته شده و قطعه مناجات آن حضرت با شاهد یکتای عالم از قطعات برجسته کتاب است. «نغمه عشاق» مجموعه غزلیات، قصاید، رباعیات و ترجیعات الهی است که نقطه‌ی کمال شعری اوست. <ref>کوچه مهر؛ ص 9 و 10.</ref>

{{ب| کشته‌ی حق هستی مطلق شود|نیست فنا باقی بالحق شود <ref>نغمه‌ی حسینی؛ ص 37.</ref> }}

{{ب| هر که سر انداخت در این آستان‌|گشت سرافراز به هر دو جهان <ref>همان؛ ص 76.</ref> }}

{{ب| بعد سخن‌ها و بسی فکر و شور|نفس کشیدش به ره ظلم و جور <ref>همان؛ ص 77.</ref> }}

=== شب عاشورا ===

{{ب| برشدی از ناله ز شب تا سحر|نغمه‌ی عشّاق به عَیوق بر <ref>همان؛ ص 85- 84.</ref> }}  

{{ب| وه چه نمازی به سر کوی عشق‌|با صف عشّاق و هیاهوی عشق }}

{{ب| پاک روانش ز جهان روی تافت‌|وز الم تیر به جنّت شتافت <ref>همان؛ ص 110.</ref> }}

{{ب| تا دهم از غصّه به محشر نجات‌|امّت پیغمبر ختمی صفات <ref>همان؛ ص 129- 130.</ref> }}

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt">ای ز تو ذرّات جهان تنگدل </span>

{{ب| گر قلم این سوی عنان کش زند|بر دو جهان نقش وی آتش زند <ref>همان؛ ص 134.</ref> }}

===خطبه‌ی امام سجّاد===

{{پایان شعر}}<br />'''حضرت سجّاد (ع) در خطبه‌ای مفصّل و مشروح در مسجد شام، مقامات عالیه‌ی آل علی (ع) را بیان فرمود و خلق را از جلالت خویش آگاه کرد:'''

{{شعر}}

{{ب| گفت پس از حمد و ثنای خدا|کی گُرُه شامی دور از هدی }}

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید انَا بْنُ الصَّفا|قبله‌ی دین کعبه‌ی اهل وفا }}

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt"> گر نشناسید انَا بْنُ الصَّفا</span>

| class="b" |<span class="beyt">خسرو دین شاه متوّج منم </span>

| class="b" |<span class="beyt">سعی صفا سرّ منی سوی من </span>

| class="b" |<span class="beyt">سرّ منایم، عرفات دلم </span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید شناسا شوید|جهد کنید از پی عیسی شوید }}

 

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt"> نوح منم آدم اوّل منم‌</span>

| class="b" |<span class="beyt">شش صحف وحی مأؤّل منم </span>

| class="b" |<span class="beyt"> موسی و عیسای ملک فرّ منم‌</span>

| class="b" |<span class="beyt">طور تجلّی گه موسا ستم </span>

| class="b" |<span class="beyt">حجّت حق هادی امت منم </span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید بدانید هان|خسرو اسلام منم در جهان }}

 

 

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt"> جنّت فردوسم و رضوان رخم‌</span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید که من کیستم|زین گُرُه خاک‌نشین نیستم  }}

 

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt"> معنی تورات و زبور حقّم‌</span>

| class="b" |<span class="beyt">مظهر قرآن و ظهور حقّم </span>

| class="b" |<span class="beyt"> قاب دو قوسم فَتَدَلّاسْتَم‌</span>

| class="b" |<span class="beyt">این همه لایند من الّاسْتَم </span>

| class="b" |<span class="beyt">هر دو جهان زیر پر همّتم </span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید نژاد مرا|پاک نیاکان ز نهاد مرا }}

 

 

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt">قائمه عزّت عرش برین </span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید منم در نسب|سبط نبی نجل علی وجه رب }}

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

{| class="" style="margin: 0 auto; "

{| class="" style="margin: 0 auto; "

{| class="" style="margin: 0 auto; "

| class="b" |<span class="beyt">تشنه‌لب اندر لب شطّ فرات </span>

{{شعر}}

{{ب| گر نشناسید منم کز نفاق|شد پدرم کشته‌ی دین در عراق }}

 

 

 

 

 

{| class="" style="margin: 0 auto; "

== منبع ==

* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 1092-1101.]