۹٬۵۴۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''زیارت ناحیه مقدسه'''، از [[زیارتنامه]]های [[امام حسین (ع)]] است که در [[روز عاشورا]] و غیر آن خوانده می‌شود. دو [[زیارت]] به این نام وجود دارد که یکی زیارت ناحیه مشهور است و دیگری زیارت شهدا نام دارد و در آن نام یاران امام و قاتلان آنها آمده است. | '''زیارت ناحیه مقدسه'''، از [[زیارتنامه]]های [[امام حسین (ع)]] است که در [[روز عاشورا]] و غیر آن خوانده می‌شود. دو [[زیارت]] به این نام وجود دارد که یکی زیارت ناحیه مشهور است و دیگری زیارت شهدا نام دارد و در آن نام یاران امام و قاتلان آنها آمده است. | ||
زیارت مشهور، با سلام بر | زیارت مشهور، با سلام بر پیامبران الهی و ائمه اطهار (ع) آغاز می‌شود و سپس با سلام بر امام حسین (ع) و یاران ایشان ادامه می‌یابد. پس از آن، به شرحی از اوصاف و کردار امام، زمینه‌های قیام، شرح [[شهادت]] و مصائب ایشان و عزادار شدن تمام عالم و موجودات زمینی و آسمانی می‌پردازد. این زیارت با [[توسل]] به ائمه و دعا به درگاه خداوند پایان می‌یابد. | ||
در انتساب این دو زیارت به | در انتساب این دو زیارت به امام زمان (عج) نظرات مختلفی وجود دارد. | ||
==ناحیه مقدسه== | ==ناحیه مقدسه== | ||
ناحیه مقدسه، اصطلاحی است که شیعیان | ناحیه مقدسه، اصطلاحی است که شیعیان امامیه از نیمه اول قرن سوم هجری و به خاطر شرایط سخت سیاسی-اجتماعی در نقل مطالب از امامان: هادی (ع) و عسکری (ع) و مهدی (ع) یا گفتگو درباره ایشان، آن را به جای نام امام به کار می‌برده‌اند. این اصطلاح بیشتر برای امام مهدی (ع) به کار می‌رود.<ref> دانشنامه امام حسین (ع)، ج ۱۲، ص ۲۷۱</ref> | ||
==زیارت ناحیه مشهور و غیر مشهور== | ==زیارت ناحیه مشهور و غیر مشهور== | ||
در میان [[زیارتنامه|زیارتنامه‌های]] امام حسین (ع)، دو زیارت منسوب به ناحیه مقدسه است: | در میان [[زیارتنامه|زیارتنامه‌های]] امام حسین (ع)، دو زیارت منسوب به ناحیه مقدسه است: | ||
#زیارت مشهور، که توسط یکی از | #زیارت مشهور، که توسط یکی از نائبان خاص امام زمان (عج) به دست ما رسیده است. این زیارت در منابع زیر آمده است: شیخ مفید (مزار، مخطوط)، المزار الکبیر، بحار الانوار، کتاب الدعا و الزیاره، رمز المصیبه، الصحیفه الهادیه، الصحیفه المهدویه، کلمة الامام المهدی علیه‌السلام. | ||
#زیارت دیگر که به زیارت شهدا معروف است زیارتی است که توسط شیخ | #زیارت دیگر که به زیارت شهدا معروف است زیارتی است که توسط شیخ محمد بن غالب اصفهانی در سال 252ق به دست ابو منصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی رسیده است و در آن اسامی هشتاد نفر از [[الگو: یاران امام حسین|یاران امام حسین]] و نام قاتلاشان آمده است. این زیارتنامه با توجه به تاریخ صدورش مربوط به امام هادی (ع) (شهادت 254) یا امام حسن عسکری (ع) است و در آن تاریخ امام مهدی به دنیا نیامده بود، مگر اینکه در نقل تاریخ صدور روایت تصحیف صورت گرفته باشد. متن این زیارت در کتابهای: اقبال الاعمال، بحار الانوار،<ref>ج۴۵،ص۶۴</ref> عوالم، [[ناسخ التواریخ در احوالات حضرت سیدالشهداء علیه السلام|ناسخ التواریخ]]، کتاب الدعا والزیاره، رمز المصیبه، انصار الحسین آمده است. | ||
==متن و محتوای زیارت ناحیۀ مشهور== | ==متن و محتوای زیارت ناحیۀ مشهور== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
:::سلام بر اجسادی که برهنه در بیابان رها شد | :::سلام بر اجسادی که برهنه در بیابان رها شد | ||
زیارت ناحیه مقدسه با درود بر | زیارت ناحیه مقدسه با درود بر پیامبران و اهل بیت، [[امام حسین (ع)]] و یارانش در[[کربلا]] آغاز می‌شود: «السلام علی آدم صفوة الله من خلیفته...» پس از آن، به شرح اوصاف و کردار امام حسین پیش از جنگ، زمینه‌های جنگ او، شرح کشته شدن و سختی‌های او و یارانش، و عزادار شدن تمام عالم و موجودات زمینی و آسمانی می‌پردازد. در پایان، با [[توسل]] به [[اهل بیت]] و [[دعا]] پایان می‌پذیرد.([http://www.shiavoice.com/cat-661.html دانلود صوت] [http://namieh.persianblog.ir/page/nahie متن زیارت]) | ||
===سلام=== | ===سلام=== | ||
در ابتدای این زیارت نام ۲۲ تن از انبیای الهی ذکر شده است و پس از آن بر تک‌تک | در ابتدای این زیارت نام ۲۲ تن از انبیای الهی ذکر شده است و پس از آن بر تک‌تک اصحاب کساء (ع) با ذکر برخی از خصوصیاتشان سلام داده شده و در این زیارت سلام بر امام حسین (ع) گاهی با ذکر نام و فضائل و عملکرد ایشان و گاهی بر اعضا و جوارح با بیان مصیبت وارده بر آنها آمده است. | ||
در بخش بعد به یاران و همراهان امام سلام داده می‌شود. | در بخش بعد به یاران و همراهان امام سلام داده می‌شود. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
:::سلام بر دورافتادگان از وطن | :::سلام بر دورافتادگان از وطن | ||
در بخش بعد اوصافی از امام حسین و جایگاه او بیان شده و به بخشی از علتهای | در بخش بعد اوصافی از امام حسین و جایگاه او بیان شده و به بخشی از علتهای قیام عاشورا اشاره می‌شود: «آنگاه که موقعیت مقتضی گردید، پرچم مخالفت برداشته و با مخالفان کارزار کردی، با فرزندان و خاندان و پیروان و دوستان به راه افتادی و با حکمت و پند و اندرزهای نیکو به سوی خداوند خواندی، و به بر پا داشتن حدود و فرمانبری از معبود امر نمودی و از پلیدی و سرکشی بازداشتی و با ظلم و ستم مقابله کردی».<ref>ثُمَّ اقتِضاکَ العِلْم لِلاِنکارِ، وَ لَزمَکَ اَن تُجاهِدَ الفُجّارَ، فَسِرْتَ فِی اَولادِکَ وَ اَهالیکَ وَ شیعتِکَ وَ مَوالیکَ...</ref> | ||
===توصیف واقعه عاشورا=== | ===توصیف واقعه عاشورا=== | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
این بخش زیارت به حوادث پس از [[شهادت]] امام حسین(ع) می‌پردازد: «سرت بر فراز نیزه قرار داشت و خانواده‌ات همچون بندگان اسیر و در غل و زنجیر قرار گرفتند. چهره‌شان از گرما می‌سوخت و در بیابانها و دشتهای پهناور پیش برده می‌شدند، دستهایشان به گردن آویخته و در بازارها آنان را می‌گرداندند».<ref>وَ رُفِعَ عَلَی القَناةِ رَأسُکَ وَ سُبِی اَهلُکَ کالعَبیدِ، وَ صُفِّدوا فِی الحَدیدِ، فَوقَ اَقتابِ المَطِیاتِ، تَلفَحُ وُجوهُهُم حَرَّ الهاجِراتِ، یساقونَ فِی البَراری وَ الفَلَواتِ، اَیدیهِم مَغلولَةٌ اِلی الاَعناقِ، یطافُ بِهِم فِی الاَسواقِ</ref> | این بخش زیارت به حوادث پس از [[شهادت]] امام حسین(ع) می‌پردازد: «سرت بر فراز نیزه قرار داشت و خانواده‌ات همچون بندگان اسیر و در غل و زنجیر قرار گرفتند. چهره‌شان از گرما می‌سوخت و در بیابانها و دشتهای پهناور پیش برده می‌شدند، دستهایشان به گردن آویخته و در بازارها آنان را می‌گرداندند».<ref>وَ رُفِعَ عَلَی القَناةِ رَأسُکَ وَ سُبِی اَهلُکَ کالعَبیدِ، وَ صُفِّدوا فِی الحَدیدِ، فَوقَ اَقتابِ المَطِیاتِ، تَلفَحُ وُجوهُهُم حَرَّ الهاجِراتِ، یساقونَ فِی البَراری وَ الفَلَواتِ، اَیدیهِم مَغلولَةٌ اِلی الاَعناقِ، یطافُ بِهِم فِی الاَسواقِ</ref> | ||
امام زمان(عج) این ضایعه را مساوی با کشتن | امام زمان(عج) این ضایعه را مساوی با کشتن اسلام و... بیان می‌فرماید: «وای بر سرکشان گنهکار! به کشتنت اسلام را کشتند و نماز و روزه را بیهوده و مهمل گذاشتند. سنتها و احکام را شکستند و پایه‌های ایمان را نابود کردند. آیات قرآن را تحریف و در فساد و دشمنی سخت تلاش نمودند... کتاب خدا رها شد و به حق خیانت گردید». «با رفتن تو، الله اکبر، لااله الاالله، حرام و حلال، تنزیل و تأویل از میان رفت. پس از تو تغییر، تبدیل، بی‌دینی، کفر، خواهشهای نفسانی، گمراهی‌ها، آشوبها، بیهودگی‌ها و باطلها آشکار شد».<ref>وَ فَقَدَ بِفَقدِکَ التَّکبیرُ وَ التَّهلیلُ و التَّحریمُ وَ التَّحلیلُ و التَّنزیلُ وَ التّأویلُ وَ ظَهَرَ بَعدَکَ التَّغییرُ وَ التّبدیلُ وَ الاِلحادَ و التّعطیلُ وَ الاَهواءُ وَ الاَضالیلُ وَ الفِتَنُ وَ الاَباطیلُ</ref> | ||
===بازتاب این مصیبت در هستی=== | ===بازتاب این مصیبت در هستی=== | ||
عظمت این مصیبت به نحوی است که سرتاسر هستی، عزادار و به ماتم و سوز و گریه نشستند: «پیامبر آشفته‌خاطر شد و دلش گریست و به خاطر تو [[فرشته|فرشتگان]] و پیامبران به او تسلیت گفتند و به خاطر تو مادرت [[فاطمه زهرا|زهرا]] سوگوار و مصیبت‌زده شد. فرشتگان مقرب برای سوگواری و تسلیت گفتن به پدرت | عظمت این مصیبت به نحوی است که سرتاسر هستی، عزادار و به ماتم و سوز و گریه نشستند: «پیامبر آشفته‌خاطر شد و دلش گریست و به خاطر تو [[فرشته|فرشتگان]] و پیامبران به او تسلیت گفتند و به خاطر تو مادرت [[فاطمه زهرا|زهرا]] سوگوار و مصیبت‌زده شد. فرشتگان مقرب برای سوگواری و تسلیت گفتن به پدرت امیر مؤمنان نزد او می‌رفتند و برایت در اعلی علیین مجلس عزا و ماتم بر پا شد... آسمان و ساکنانش، [[بهشت]] و خزانه‌دارانش، و کوه‌های گسترده بر روی زمین و کرانه‌هایش، و دریاها و ماهیانش، و جنیان و فرزندانشان و خانه خدا و مقام ابراهیم و مشعر الحرام و حل و حرم برای تو گریستند». | ||
===بخش پایانی و دعا=== | ===بخش پایانی و دعا=== | ||
بخش پایانی این زیارت به | بخش پایانی این زیارت به استغفار و دعا برای زائر و سایر مؤمنین اختصاص داشته و با نماز زیارت به پایان می‌رسد. | ||
{{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو | {{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
==سند زیارت== | ==سند زیارت== | ||
قدیمی‌ترین منبع موجود این زیارت، کتاب '' | قدیمی‌ترین منبع موجود این زیارت، کتاب '' المزار الکبیر'' ابن المشهدی(م. 595 ق.) است. وی این زیارت را با حذف سند نقل کرده<ref> زیارة أخری فی یوم عاشورا لأبی عبدالله الحسین ممّا خرج من الناحیة إلی أحد الأبواب. قال: تقف علیه و تقول: السلام علی آدم صفوة الله... ابن المشهدی، المزار الکبیر، ۴۹۶-۵۱۹</ref> و در آغاز کتابش تصریح می‌کند که این زیارات با سند متصل به او رسیده ولی برای اختصارِ کتاب و اطمینانی که به صدور زیارات از معصوم داشته، سندها را حذف کرده است.<ref> فإنّی قد جمعت فی کتابی هذا من فنون الزیارات.... ممّا اتصلت به من ثقات الرواة إلی السادات. المزار الکبیر، ۲۷</ref> بیشتر عالمان ابن مشهدی را توثیق و تأیید کرده و اعتبار کتاب المزار الکبیر را پذیرفته‌اند؛ از جمله محدث نوری (در مستدرک الوسائل)، علامه مجلسی (در بحارالانوار)، [[شیخ عباس قمی]]،<ref> قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، ج ۱،ص۴۰۹، مکتبة الصدر، تهران، بی‌تا.</ref> شیخ حر عاملی،<ref> المزار، مقدمه،ص ۶.</ref> شهید اول<ref> المزار، مقدمه،ص ۶.</ref>، [[سید محسن امین]]<ref> امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹،ص۲۰۲،دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۳ه.ق.</ref> و آقا بزرگ تهرانی.<ref> تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه، ج ۲۰،ص ۳۲۴، چاپ دوم،دار الاضواء، بیروت، بی‌تا.</ref> اما آیت الله خویی، اعتبار کتاب المزار الکبیر ابن المشهدی را نمی‌پذیرد و وی را شخصی مجهول الهویه می‌داند. | ||
منابع قدیمی‌تری نیز برای این زیارت بیان شده است. | منابع قدیمی‌تری نیز برای این زیارت بیان شده است. علامه مجلسی در بحار الانوار در هنگام نقل این زیارت می‌گوید که شیخ مفید(م.413ق.) آن را در کتاب ''المزار'' خویش جزء اعمال [[روز عاشورا]] ثبت کرده است.<ref> قال الشیخ المفید قدس الله روحه فی کتاب المزار ماهذا الفظه: زیارة أخری فی یوم عاشورا بروایة اخری، إذا أردت زیارته بها فی هذا الیوم فقف علیه(ع) و قل: السلام علی صفوة اللّه... بحارالانوار، ج ۹۸، ۳۱۷</ref> ولی در نسخه‌های موجود ''المزار'' این متن وجود ندارد.<ref>دانشنامه امام حسین(ع)، ج ۱۲، ص ۲۷۲</ref> همچنین گفته شده است سید مرتضی (م.436 ق.)، که شاگرد شیخ مفید بود، در کتاب ''مصباح الزائر'' از این زیارت یاد کرده است بدون اینکه آن را به [[ناحیه مقدسه]] منتسب کند. البته این کتاب اکنون موجود نیست و تنها نشانه‌ای که از آن در دست داریم عبارات [[سید بن طاووس]] در مصباح الزائر است.<ref> زیارة ثانیة بألفاظ شافیة یزاربها الحسین صلوات اللّه علیه زاربها المرتضی علم الهدی رضوان الله علیه قال: فإذا أردت الخروج فقل: أللّهمّ إلیک توجهت.... ثم تدخل القبة الشریفة و تقف علی القبر الشریف و قل: السلام علی آدم صفوة الله... مصباح الزائر، ۲۲۱</ref> علامه مجلسی نیز در نقل این زیارت به کتاب سید مرتضی اشاره کرده است.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ۳۲۸</ref> | ||
از دیدگاه | از دیدگاه محمدهادی یوسفی غروی سه نوع زیارت ناحیه متداخل وجود دارد که با هم متناسب نیستند و یکی از نقاط ضعف زیارت ناحیه این است که خلاف مسلّمات تاریخ و خلاف مسلّمات اخبار معتبر مقتل است.<ref>[http://fahimco.com/ShowArticle.aspx?ID=3803 بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا]</ref> | ||
==شرح‌های زیارت ناحیه== | ==شرح‌های زیارت ناحیه== | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
==زیارت ناحیه غیر مشهور (زیارت الشهداء)== | ==زیارت ناحیه غیر مشهور (زیارت الشهداء)== | ||
{{اصلی|زیارت الشهدا}} | {{اصلی|زیارت الشهدا}} | ||
یکی دیگر از زیارات ناحیه، زیارتی است که [[سید بن طاووس]] در | یکی دیگر از زیارات ناحیه، زیارتی است که [[سید بن طاووس]] در اقبال، ضمن اعمال [[روز عاشورا]] به سند خویش روایت کرده است. این زیارت مشتمل بر نام [[شهدای کربلا|شهیدان کربلاست]] و با جمله: «اَلسّلامُ عَلَی اَوّلِ قَتیلٍ مِن نَسلِ خَیرِ سَلیلٍ» آغاز می‌شود.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ۲۶۹-۲۷۴.</ref> پیش از سید بن طاووس این زیارت در المزار شیخ مفید<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ۲۷۴</ref> و مزار کبیر ابن المشهدی<ref> المزار الکبیر،ص ۴۸۵.</ref> آمده است. | ||
{{زیارات امام حسین(ع)}} | {{زیارات امام حسین(ع)}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||