جیحون یزدى: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۴۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
جیحون یزدی از شعرای دهه‌ی انتهای سده‌ی سزدهم و ابتدای دسده‌ی چهاردهم است.
'''جیحون یزدی''' (زاده 1250 در یزد- درگذشته 1302 در کرمان) از شعرای دهه‌ی انتهای سده‌ی سیزدهم و ابتدای سده‌ی چهاردهم بود.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =جیحون یزدی
| نام                    =جیحون یزدی
خط ۴۸: خط ۴۸:
==زندگینامه==
==زندگینامه==


محمد (جیحون) یزدى ملقب به تاج الشعراء به سال 1250 ه.ق در یزد به دنیا آمد و در سال 1302 ه.ق در کرمان بدرود حیات گفت.
محمد یزدى ملقب به  نواب، مشهور به تاج الشعراء و متخلّص به «جیحون» بود. وى تحصیلات متداولۀ زمانۀ خود در زادگاهش یزد فراگرفت و به سبب آزردگى‌هایى که از همشهریانش داشت ترک وطن کرد و چندى در ایران، هندوستان و اسلامبول به سیاحت پرداخت. وی سرانجام در کرمان اقامت گزید و در 52 سالگى در همین شهر درگذشت. <ref>''سخنوران نامى معاصر ایران''، ج 2، ص 1029.</ref>


وى تحصیلات متداولۀ زمانۀ خود در زادگاهش یزد فراگرفت و به سبب آزردگى‌هایى که از همشهریانش داشت ترک وطن کرد و چندى در شهرهاى استان آذربایجان،تهران، قم و اصفهان گذراند و سرانجام در کرمان اقامت گزید و در 52 سالگى در همین شهر درگذشت. <ref>''سخنوران نامى معاصر ایران''، ج 2، ص 1029.</ref>
==آثار==


جیحون از شاعران نام‌آشناى دوره ناصرى است و منظومه‌هاى شیوایى که از او به جاى مانده از قدرت طبع او حکایت دارد.
جیحون یزدى از شعراى پرآوازۀ آیینى در عصر ناصرى است. اگرچه او در غزل از سبک عراقى پیروى مى‌کند، ولى وجهۀ غالب شعرى او از لحاظ سبک‌شناسى، در سبک خراسانى شکل مى‌گیرد، خصوصا قصاید و مسمطات او که نشان مى‌دهد سرایندۀ آن‌ها از ادامه دهندگان راه بانیان نهضت بازگشت ادبى است. وى در اغلب قالب‌هاى شعرى طبع‌آزمایى کرده ولى در سرودن مسمط و قصیده قدرت هنرى و خلاقیت‌هاى ذوقى و کلامى خود را بیشتر آشکار ساخته است. جیحون علاوه بر شعر در نثر نیز تواناست، وی مجموعه‌ای به «نام نمکدان» دارد که به سبک گلستان سعدی نگاشته شده است.<ref>سخنوران نامی معاصر ایران؛ ج 2، ص 1029.</ref> مسمط وى در منقبت امیر مؤمنان على (ع) که با تشبیبى بسیار زیبا آغاز مى‌شود، از بهترین آثار منظوم آیینى اوست. علاوه بر آن چند مربع ترکیب و مثنوى و مخمس عاشورایى دارد که از زمانۀ او تاکنون مورد استفاده شیفتگان ادب عاشورا و ستایشگران [[آل اللّه]] قرار داشته و نام او را زنده نگاه داشته است.


وى در اغلب قالب‌هاى شعرى طبع‌آزمایى کرده ولى در سرودن مسمط و قصیده قدرت هنرى و خلاقیت‌هاى ذوقى و کلامى خود را بیشتر آشکار ساخته است.
* دیوان اشعار <ref>به سال 1316 ه ق. در بمبئی و دوبار نیز در سال‌های 1336 و 1363 ه ش. در تهران به چاپ رسیده است.</ref>


دیوان کامل این شاعر پرآوازۀ آیینى بارها به چاپ رسیده است. در آغاز دیوانش، «نمکدان» او به شیوۀ گلستان سعدى خودنمایى مى‌کند و خالى از لطف نیست.
=== اشعار ===


==سبک شعرى==
====در شهادت حضرت على اصغر(ع)====
 
جیحون اگرچه در غزل از سبک عراقى پیروى مى‌کند، ولى وجهۀ غالب شعرى او از لحاظ سبک‌شناسى، در سبک خراسانى شکل مى‌گیرد، خصوصا قصاید و مسمطات او که نشان مى‌دهد سرایندۀ آن‌ها از ادامه دهندگان راه بانیان نهضت بازگشت ادبى است.
 
==دامنه تأثیر آثار عاشورایى==
 
جیحون یزدى از شعراى پرآوازۀ آیینى در عصر ناصرى است و مسمط وى در منقبت امیر مؤمنان على (ع) که با تشبیبى بسیار زیبا آغاز مى‌شود، از بهترین آثار منظوم آیینى اوست.
 
جیحون چند مربع ترکیب و مثنوى و مخمس عاشورایى دارد که از زمانۀ او تاکنون مورد استفاده شیفتگان ادب عاشورا و ستایشگران [[آل اللّه]] قرار داشته و نام او را زنده نگاه داشته است.
 
اشعار عاشورایى جیحون در شمار آثار فخیم و ممتاز آیینى دورۀ قاجاریه نیست، ولى فرازهایى از اشعار ماتمى او در رثاى سالار شهیدان و شهداى کربلا بسیار معروف و زبان‌زد عام و خاص بوده و هست.
 
==برگزیده آثار عاشورایى==
 
در این قسمت به نقل چند نمونۀ منتخب از آثار جیحون بسنده مى‌کنیم و علاقمندان این‌گونه آثار را به مطالعه مراثى منظوم او و مراجعۀ به دیوانش فرامى‌خوانیم.
 
===در شهادت حضرت على اصغر(ع)===


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۱۲۱: خط ۱۰۵:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


===در رثاى اهل بیت مطهر===
====در رثاى اهل بیت مطهر====
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| اى فلک! تو با نیکان دایم از چه‌اى بدخواه؟ | عترت نبى، و آن‌گه مجلس عبید اللّه؟! }}
{{ب| اى فلک! تو با نیکان دایم از چه‌اى بدخواه؟ | عترت نبى، و آن‌گه مجلس عبید اللّه؟! }}
خط ۱۴۲: خط ۱۲۶:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


===در شهادت حضرت حرّ===
====در شهادت حضرت حرّ====


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۲۱۸: خط ۲۰۲:


==منابع==
==منابع==
محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 366-370.
 
* [[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 366-370.]]
* [[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 934-936.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:افراد]]
[[رده:در سده‌های متأخر]]
[[رده:مؤلفین]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
۳٬۴۸۸

ویرایش