ابوسعید ابی الخیر

نسخهٔ تاریخ ‏۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۰۳ توسط Faraji (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

ابوسعید ابی‌الخیر (۳۵۷ ه. ق- ۴۵۵ ه. ق) یکی از اعاظم مشایخ صوفیه است که اشعاری برای اهل بیت سروده است.

ابوسعید ابی‌الخیر
ابوسعید ابی الخیر.jpg
نام اصلی فضل‌اللّه بن ابی الخیر، محمد بن احمد میهنیدر
زادروز اول محرّم سال ۳۵۷ ه. ق
مهنه یا میهنه یکی از روستاهای ناحیه خابران خراسان بین ابیورد و سرخس
مرگ شب جمعه چهارم شعبان سال ۴۵۵ ه. ق
ملیت ایرانی
لقب سلطان
استاد شیخ ابوالفضل سرخسی

زندگینامهویرایش

ابوسعید ابی‌الخیر، فضل‌اللّه بن ابی الخیر، محمد بن احمد میهنیدر اول محرّم سال ۳۵۷ ه. ق در مهنه یا میهنه یکی از روستاهای ناحیه خابران خراسان بین ابیورد و سرخس به دنیا آمد. پدرش پیشه عطاری داشت و دوستدار اهل تصوف بود، بنابراین او از ابتدا با صوفیه آشنا شد. وی در ابتدا به تحصیل صرف، نحو، فقه و تفسیر پرداخت و از همان کوچکی با ریاضیات آشنا شد تا به شاگردی شیخ ابوالفضل سرخسی رسید و از آن به بعد همه‌ی عمر را به سفر پرداخت. او در میان صوفیه جایگاه بزرگی داراست و تقریبا در تمام کتب تراجم احوال صوفیه ذکری از احوال و اقوال وی آمده‌است و حتی او را لقب «سلطان» داده‌اند. ابوسعید نخستین کسی است از مشایخ صوفیه ایران که احوال و آراء خود را به زبان شعر در آورده‌است. او در مجالس خویش اشعار زیادی به فارسی و عربی می‌خواند و رباعیاتی به نام او مشهور است ولی از خود شیخ نه دیوان شعری و نه کتابی به نثر باقی مانده‌است.

از زمان‌های قدیم، مجموعه‌ای از اشعار فارسی و عربی به نام ابوسعید باقیمانده که شروح بسیاری هم بر آن نوشته‌اند. او را در علوم ظاهری و مذهب، شافعی و در باطن علوی می‌دانند.

احوال و کرامات و سخنان ابوسعید ابی‌الخیر در دو کتاب که توسط نوادگان وی تألیف شده، آمده است. که یکی «حالات و سخنان شیخ ابوسعید ابی‌الخیر المیهنی» تألیف جمال‌الدّین ابوروح لطف‌اللّه و دیگری «اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی‌سعید» تألیف محمّد بن منوّر [۱] می‌باشد.

وفات ابوسعید را در شب جمعه چهارم شعبان سال ۴۵۵ ه. ق ذکر کرده‌اند.

اشعارویرایش

شعر ۱ویرایش

یا رب به محمّد و علیّ و زهرا یا رب به حسین و حسن و آل عبا
کز لطف برآر حاجتم در دو سرای‌ بی‌منّت خلق یا علی اعلی


شعر ۲ویرایش

تا مِهر ابو تراب دمساز من است‌ حیدر به جهان همدم و همراز من است
این هر دو جگر گوشه دو بالند مرا مشکن بالم که وقت پرواز من است [۲]

منابعویرایش

پی نوشتویرایش

  1. لغت نامه دهخدا. دایرة المعارف تشیّع.
  2. سخنان منظوم ابو سعید؛ ص ۲ و ۱۴.