سپهر کاشانى: تفاوت میان نسخه‌ها

==زندگینامه==

سپهر کاشانى داراى تألیف بسیارى بوده که مهم‌ترین آنها:  

* مجلدات ناسخ التواریخ (تا پایان شرح حال حسین بن على (ع))

 

 

 

 

 

عباس قلى خان که پس از درگذشت پدرش به تکمیل مجلدات ناسخ التواریخ پرداخت، توفیق تالیفات آثار ارزنده دیگرى نیز داشته است از جمله:

 

خلاصه تاج المآثر مظفرى (که تلخیصى است از تاج المآثر تألیف صدر الدین حسن نظامى)

سلوک المظفرى(در گفتار پادشاهان و حکیمان و دانشمندان) شامل التواریخ مظفرى (در تاریخ چنگیز و فرزندانش که به سال 1316 ه.ق پایان پذیرفته) طراز المذهب مظفرى (در شرح احوال زینب کبرى (س) معروف به زینبیه-از مجلدات ناسخ التواریخ-) کتاب امام موسى بن جعفر در سه مجلد بزرگ، محمود التواریخ (پیرامون شرح حال سلطان محمود غزنوى) و تحفه مظفرى (حاوى اشعار گوناگون). <ref>''همان،ص 747.''</ref>

«...بر سپهر سخن تیر است و بر سپاه دانش میر. کلکش ابرى دُرَرْبارست و طبعش بحرى گهرزاى. در نظم و نثر یگانه و در خلق و خلق وحید زمانه. سالهاست که با من صاحبى شفیق و مخدومى رفیق است. دیوانش حاضر است و مخزن مضامین خاصه و نوازد. در قصیده سرایى نظیر عنصرى و مسعود است و در مسمطات و مثنویات قرین منوچهرى و سنایى....<ref>''مجمع الفصحاء،به کوشش مظاهر مصفا،ج 4،ص 351.''</ref>

==سبک شعرى==

سپهر کاشانى به شیوه سخنوران نامى سده‌هاى چهارم و پنجم همانند منوچهرى و عنصرى شعر مى‌سروده و به مدد طبع سرشار و تواناى خود با بهره‌گیرى از معلومات دامنه‌دار تاریخى و ادبى که داشته آثار فخیم و سخته‌اى را به دوستداران ادب پارسى عرضه کرده است. قصاید و مسمطات او نمونه‌هاى بارزى از طبع‌آزمایى‌هاى موفق وى در این شیوه کلامى است. وى در قالب مثنوى نیز با استفاده از شیوۀ حماسى و سبک حکیم [[ابو القاسم فردوسى]] داراى آثار ارزنده‌اى است که براى نمونه مى‌توان از مثنوى موسوم به اسرار الانوار او نام برد که در مناقب ائمه اطهار (ع) سامان یافته که با اشاراتى به مراثى آنان همراه است.

==دامنه تاثیر آثار عاشورایى==

چون از سپهر کاشانى منظومه ماتمى مستقلى به نظر نرسید و دسترسى به کلیات اشعار او نیز امکان‌پذیر نبود، از این‌روى درباره آثار منظوم ماتمى وى و دامنه تاثیرى که داشته است سخنى نمى‌توان گفت، ولى آثار مناقبى او بى‌بهره از جنبه‌هاى رثایى نیست و در هر کجا که مقام سخن ایجاب کرده از این مهم غافل نمانده است و شعر او که به خاطر سختگى و پختگى مورد عنایت اهل ادب قرار دارد در روند تکاملى شعر آیینى تاثیرگذار بوده است.

==برگزیده آثار عاشورایى سپهر کاشانى==

براى آشنایى دوستداران شعر عاشورا با آثار منظوم مناقبى و ماتمى سپهر کاشانى و شیوه کلامى این سخنور پرآوازه سده سیزدهم، به نقل یک قصیده و دو نمونه از مثنوى‌هاى آیینى او «در مدیحت و مرثیه حضرت سید الشهداء» بسنده مى‌کنیم:

 

{{ب|طاعت یزدان کند نفکنده چشم اندر بهشت | خدمت سلطان کند نابسته طَمْع <ref>''به خاطر رعایت وزن شعر باید حرف(میم)این کلمه را ساکن خواند.''</ref> اندر عطا}}

{{ب|هم رضا و هم قضا گل‌هاى بستان تواند | چند ایماء و کنایت؟ هم رضاى هم قضا }}

{{ب|صد هزاران جلوه‌گه دارى تو هر دم ز آن یکى | آن تن مردانه باشد کاندرآمد در غزا...<ref>''جنگ.''</ref> }}

{{ب|یک هزار و نهصد و پنجاه و شش زخم از عدو | بهره بردى و ندیدى جز عنایت از خدا<ref>''مجمع الفصحاء،رضا قلى خان هدایت،به کوشش مظاهر مصفا،ج 4،ص 352 و 353.''</ref> }}

{{پایان شعر}}

'''در مناقب و مراثى حسنین (ع) از مثنوى اسرار الانوار:'''

{{ب|هرچه زاد از حسن، حسن باشد | پسر ابو الحسن حسن باشد }}

{{ب|مرکب از دوش مصطفى کرده | ره به میدان «لافتى» برده }}

{{ب|مهد جنبان به کاخ جبریلش | باد بیزن <ref>''بادبزن.''</ref>، پرِ سرافیلش <ref>''مخفف اسرافیل.''</ref> }}

{{ب|علم او نقش عقل کل بندد | حلم او بر محیط <ref>''دریا.''</ref> پل بندد }}

{{ب|عرش را گوش و گوشواره ازوست | چرخ را نیز یار و یاره<ref>''دست بند زیورى که زنان به مچ و دست مى‌بندند.''</ref> ازوست }}

{{ب|آفرینش همه تن او بود | زین ز هر شى<ref>''مخفف شیئى.''</ref> رگى ز هم بگشود }}

{{ب|خون چو از حلق او به خاک چکید | خون گرست <ref>''مخفف گریست.''</ref> آن یزید و شمر پلید }}

{{ب|هیچ ازین سان کریم نامد <ref>مخفف نیامد.</ref> مرد | که دوا مى‌نهد به کیفر درد<ref>''همان،ص 394.''</ref> }}

{{شعر}}

{{ب|ثقل اصغر ستوده ثقلین | آن حسین را على، على را عین }}

{{ب|شیمتش بود همچو جد و پدر | چه شود شبل شیر؟ شرزه نر }}

 

{{ب|مَلک از مُلک او خطر جستى | فَلک از فُلک<ref>''کشتى.''</ref> او گذر جستى... }}

{{ب|ورنه چون سگ بُدند شمر و یزید | پسر سعد با عبید <ref>''عبید اللّه والى کوفه.''</ref> عنید }}

{{ب|آب چشمش به ناودان گشتى | ناو <ref>''کشتى.''</ref> بر آب چشم بگذشتى }}