نیر تبریزى: تفاوت میان نسخه‌ها

وى در شعر و ادب عربى و فارسى و نیز فقه و اصول و حکمت و نجوم از سرآمدان زمانۀ خود بود و به سه زبان فارسى،عربى و ترکى در قالب‌هاى مختلف شعر مى‌سرود.

آثار مکتوب او را«9»جلد نوشته‌اند که معروف‌ترین آنها:مجموعۀ اشعار مناقبى و ماتمى و غزلیات وى موسوم به آتشکده،منظومۀ الفیه به زبان عربى،و منظومۀ صحیفة الابرار است.

نیّر تبریزى اشراف کاملى به دواوین شعرى اساتید سخن داشت و احاطۀ او به متون منظوم فارسى از وى شاعرى توانا و سخنورى آگاه و بصیر ساخته بود.

در غزلسرایى و مرثیه‌گویى استاد بود و آثار پرشورى که از او به یادگار مانده،شاهد صادقى بر اثبات این مدعا است.

اشعار آیینى نیّر تبریزى در زمرۀ بهترین آثار مذهبى در یکصد سالۀ اخیر است و ترکیب‌بند عاشورایى او از زمان خود شاعر تاکنون ورد زبانها است و از شور و حال خاصى برخورد است.در این که نیّر تبریزى از پرچمداران شعر عاشورا در سدۀ گذشته است،تردیدى وجود ندارد و اهتمام این شاعر تواناى روحانى را در بالندگى این نخل تناور بایستى پاس داشت.

هر چند نیر تبریزى داراى آثار ماتمى فراوانى است ولى ترکیب 17 بندى او در مراثى سالار شهیدان و رویداد کربلا از منزلت دیگرى برخوردار است به طورى که بعضى از بندهاى آن به خاطر استحکام لفظى،غناى محتوایى و فضاى تصویرى و روحانى براى همیشه در خاطر شیفتگان حسینى ثبت و ضبط شده است:

1

{{ب| خاموش(نیرا)که زبان،سوخت خامه را | خون شد مداد و،قصه ز شرح بیان گذشت }}

{{ب| فیروز،بخت من نهدار سر خط قبول | بر دفتر چکامۀ من،بضعۀ <ref>پارۀ تن،پارۀ گوشت.</ref> رسول <ref>برخى از ارباب مقاتل نوشته‌اند که پس از ماجراى روز عاشورا،هفده سر از شهیدان کربلا را بر نیزه زدند و منزل به منزل تا کوفه و شام بردند،گویا مرحوم حجة الاسلام نیر تبریزى با عنایت به این مطلب،ترکیب‌بند عاشورایى خود را در هفده‌بند سامان داده است.</ref> }}

از نیر تبریزى ترکیب‌بند عاشورایى دیگرى نیز سراغ داریم در یازده‌بند که به نقل بیت آغازین و بیت رابط هر بند از آن بسنده مى‌کنیم:

مطلع بند اول

{{ب| چون تیر عشق،جا به کمان بلا کند | اول،نشست بر دل اهل ولا کند }}

بیت رابط بند اول  

{{ب| باللّه اگر نبود خدا خونبهاى او | عالم نبود درخور نعلین پاى او }}

مطلع بند دوم  

{{ب| عنقاى قاف را،هوس آشیانه بود | غوغاى نینوا،همه در ره بهانه بود }}

بیت رابط بند دوم  

{{ب| نى نى که وجه باقى حق را هلاک نیست | صورت به جاست،آینه گر رفت باک نیست }}

مطلع بند سوم  

{{ب| اى خرگه عزاى تو این طارم کبود | لبریز خون ز داغ تو،پیمانۀ وجود }}

بیت رابط بند سوم  

{{ب| پایان سیر بندگى آمد سجود تو | برگیر سر،که او همه خود شد وجود تو }}

مطلع بند چهارم  

{{ب| ثار اللهى که سر انا الحق نشان دهد | دنیا نگر که در دل خونش مکان دهد }}

بیت رابط بند چهارم  

{{ب| مقتول عشق،فارغ ازین تیره گلخن است | کآن شاهباز را به دل شه نشیمن است }}

مطلع بند پنجم  

{{ب| دانى چه روز دختر زهرا اسیر شد؟ | روزى که طرح بیعت:در منا امیر شد }}

بیت رابط بند پنجم  

{{ب| تغییرى اى سپهر!که بس واژگونه‌اى | شور قیامت از حرکاتت،نمونه‌اى }}

مطلع بند ششم  

{{ب| اى در غم تو ارض و سما خون گریسته | ماهى در آب و،وحش به هامون گریسته }}

بیت رابط بند ششم  

{{ب| گر از ازل تو را سر این داستان نبود | اندر جهان،ز آدم و حوا نشان نبود }}

مطلع بند هفتم  

{{ب| بى‌شاه دین چه روز جهان خراب را؟ | اى آسمان!دریچه ببند آفتاب را }}

بیت رابط بند هفتم  

{{ب| تنها نه زین قضیه،دل بو تراب سوخت | موسى در آتش غم و،یونس در آب سوخت }}

مطلع بند هشتم  

{{ب| قتل شهید عشق نه کار خدنگ بود | دنیا براى شاه جهاندار،تنگ بود }}

بیت رابط بند هشتم  

{{ب| از تیر کین چو کرد تهى شاه دین رکاب | آمد فرا به گوش وى از پرده این خطاب }}

مطلع بند نهم  

{{ب| کاى شهسوار بادیۀ ابتلاى ما! | بازآ،کز آن توست حریم لقاى ما }}

بیت رابط بند نهم  

{{ب| زینب چو دید پیکر آن شه به روى خاک | از دل کشید ناله به صد درد سوزناک }}

مطلع بند دهم  

{{ب| کاى خفته خوش به بستر خون!دیده باز کن | احوال ما ببین و،سپس خواب ناز کن }}

بیت رابط بند دهم  

{{ب| پس چشمه‌سار دیده،پر از خون ناب کرد | با چرخ کجمدار به زارى خطاب کرد }}

مطلع بند یازدهم  

{{ب| کاى چرخ سفله!داد ازین سرگرانیا | کردى عزیز فاطمه خوار و،ندانیا! }}

بیت رابط بند یازدهم  

{{ب| آتش شو اى درون و بسوزان زبان من | اى خاک بر سر من و این داستان من! }}