سلمان ساوجی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۳۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''ملک الشعراء، خواجه جمال الدّین سلمان ابن خواجه علاء الدّین محمّد''' مشهور به «سلمان ساوجی» از بزرگترین شاعران و قصیده‌گویان قرن هشتم هجری بود.
'''سلمان ساوجی''' از شاعران و قصیده‌گویان قرن هشتم هجری بود.


{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
خط ۵: خط ۵:
| تصویر                  = سلمان ساوجی.jpg
| تصویر                  = سلمان ساوجی.jpg
| توضیح تصویر            =  
| توضیح تصویر            =  
| نام اصلی              = خواجه جمال الدین سلمان ابن خواجه علاء الدین محمد
| نام اصلی              = خواجه جمال‌الدین سلمان‌ ابن خواجه علاءالدین محمد
| زمینه فعالیت          =  
| زمینه فعالیت          =  
| ملیت                  =  
| ملیت                  =  
خط ۱۱: خط ۱۱:
| محل تولد                = ساوه
| محل تولد                = ساوه
| والدین                =   
| والدین                =   
| تاریخ مرگ              = دوازدهم ماه صفر سال 778 هجری قمری
| تاریخ مرگ              = دوازدهم ماه صفر سال ۷۷۸ هجری قمری
| محل مرگ                = ساوه
| محل مرگ                = ساوه
| علت مرگ                =  
| علت مرگ                =  
خط ۲۶: خط ۲۶:
| سال‌های نویسندگی        =  
| سال‌های نویسندگی        =  
|سبک نوشتاری            =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                =
|کتاب‌ها                =دیوان، جمشید و خورشید و فراقنامه
|مقاله‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار            =
|دیوان اشعار            =
|تخلص                    = ملک الشعراء
|تخلص                    = ملک‌الشعراء
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| همسر                    =
خط ۵۰: خط ۵۰:


==زندگینامه==
==زندگینامه==
سلمان ساوجی از غزل سرایانی است که [[حافظ]] او را «پادشاه ملک سخن» نامیده است. در مورد تاریخ تولد او اختلاف است، از سال 692 تا سال 709 ه ق. دانسته‌اند. وی در خاندانی نسبتا سرشناس در شهر ساوه به دنیا آمد. پدرش اهل فضل و قلم بود و در علم سیاق مهارت داشت. ظهور سلمان در شعر و اشتهارش در این فن، پس از کسب مقدمات علوم و آموختن آداب دیوانی و علم سیاق، در اواخر عهد ایلخانیان و به هنگام وزارت غیاث الدّین محمّد (م 736 ق) بوده است. سلمان در آغاز کار خود، این وزیر ادب پرور را چند بار ستوده و قصیده‌ی معروف او موسوم به «بدایع الاسحار» در ستایش اوست. سلمان پس از برهم خوردن اساس سلطنت ایلخانان و مرگ [[ابوسعید ابی الخیر|ابو سعید]] به خدمت امرای جلایر پیوست. و در سال 740 قمری که شیخ حسن ایلکانی به استقلال سلطنت یافت، خدمت او را اختیار کرد و به همراه شیخ حسن ایلکانی و همسرش دلشاد خاتون به بغداد پایتخت ایلکانیان رفت و در آنجا سکونت گزید. و دوران شهرت و رواج کارش در آن شهر بود و سمت ملک الشعرایی دربار ایلکانی را داشت و مداح آنان بود. پس از مرگ شیخ حسن و همسرش (757 ق) سلمان در دربار سلطان اویس ایلکانی با سمت پیشین روزگار گذرانید. سلطان اویس که پیش از سلطنت تحت تعلیم و ارشاد سلمان قرار گرفته بود با همان چشم استادی در سلمان می‌نگریست و شاعر هم قصیده‌های متعددی در ستایش او سروده است. سلمان پس از سلطان اویس (م. 776) جانشین و فرزند او سلطان حسین را هم در چند قصیده مدح گفته است. سلمان علاوه بر وظیفه و مقررّی معینی که در دربار پادشاهان ایلکانی داشت، به فرمان اویس اقطاع‌هایی در حدود ری و ساوه نیز برای او معلوم گردید.
ملک‌الشعراء، خواجه جمال‌الدّین سلمان ابن خواجه علاءالدّین محمّد مشهور به سلمان ساوجی از غزل سرایانی است که [[حافظ]] او را «پادشاه ملک سخن» نامیده است. در مورد تاریخ تولد او اختلاف است، از سال ۶۹۲ تا سال ۷۰۹ ه. ق دانسته‌اند. وی در خاندانی نسبتا سرشناس در شهر ساوه به دنیا آمد. پدرش اهل فضل و قلم بود و در علم سیاق مهارت داشت. ظهور سلمان در شعر و اشتهارش در این فن، پس از کسب مقدمات علوم و آموختن آداب دیوانی و علم سیاق، در اواخر عهد ایلخانیان و به هنگام وزارت غیاث‌الدّین محمّد (م ۷۳۶ ه. ق) بوده‌است. سلمان در آغاز کار خود، این وزیر ادب پرور را چند بار ستوده و قصیده‌ی معروف او موسوم به «بدایع‌الاسحار» در ستایش اوست. سلمان پس از برهم خوردن اساس سلطنت ایلخانان و مرگ [[ابوسعید ابی الخیر|ابوسعید]] به خدمت امرای جلایر پیوست و در سال ۷۴۰ ه. ق که شیخ حسن ایلکانی به استقلال سلطنت یافت، خدمت او را اختیار کرد و به همراه شیخ حسن ایلکانی و همسرش دلشاد خاتون به بغداد پایتخت ایلکانیان رفت و در آنجا سکونت گزید. دوران شهرت و رواج کار سلمان ساوجی در آن شهر بود و سمت ملک‌الشعرایی دربار ایلکانی را داشت و مداح آنان بود. پس از مرگ شیخ حسن و همسرش (۷۵۷ ه. ق) سلمان در دربار سلطان اویس ایلکانی با سمت پیشین روزگار گذرانید. سلطان اویس که پیش از سلطنت تحت تعلیم و ارشاد سلمان قرار گرفته‌ بود با همان چشم استادی در سلمان می‌نگریست و شاعر هم قصیده‌های متعددی در ستایش او سروده است. سلمان پس از سلطان اویس (م ۷۷۶ ه. ق) جانشین و فرزند او سلطان حسین را هم در چند قصیده مدح گفته است. سلمان علاوه بر وظیفه و مقررّی معینی که در دربار پادشاهان ایلکانی داشت، به فرمان اویس اقطاع‌هایی در حدود ری و ساوه نیز برای او معلوم گردید.


سلمان اواخر عمر خود به ساوه برگشت و در آنجا منزوی شد. در دوازدهم ماه صفر سال 778 ه ق در ملک خود درگذشت.
سلمان اواخر عمر خود به ساوه برگشت و در آنجا منزوی شد و در دوازدهم ماه صفر سال ۷۷۸ ه. ق در مِلک خود درگذشت.


سلمان آخرین شاعر قصیده‌سرای بزرگ پس از حمله‌ی مغول است و در قصیده، سبک کمال الدّین اسماعیل اصفهانی و ظهیر فاریابی و انوری را تتبع کرده است. در دیوانش به چند قصیده‌ی زیبا در تحمید خداوند و نعت پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) بر می‌خوریم.
سلمان آخرین شاعر قصیده‌سرای بزرگ پس از حمله‌ی مغول است و در قصیده، سبک کمال‌الدّین اسماعیل اصفهانی و ظهیر فاریابی و انوری را پیروی کرده‌است. در دیوانش به چند قصیده‌ی زیبا در تحمید خداوند و نعت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) بر می‌خوریم.


سلمان در غزل نیز از شاعران موفق است. فصاحت گفتار و مضمون‌یابی‌های او و آمیختن افکار عاشقانه و عارفانه در غزل باعث شده که در ردیف بهترین غزل سرایان قرن هشتم درآید.
سلمان در غزل نیز از شاعران موفق است. فصاحت گفتار و مضمون‌یابی‌های او و آمیختن افکار عاشقانه و عارفانه در غزل باعث شده که در ردیف بهترین غزل سرایان قرن هشتم درآید.
سلمان علاوه بر دیوان قصاید و غزلیات و مقطعات، دو مثنوی به نام «جمشید و خورشید» و «فراقنامه» دارد. دیوان او از نظر اشارات تاریخی دارای اهمیت بسیار است. مجموع شعرهای سلمان به حدود 11000 بیت از قصیده و غزل و قطعه و ترجیع و ترکیب و رباعی و مثنوی می‌رسد و او در همه‌ی این انواع استاد بود. <ref>دیوان سلمان ساوجی؛ مقدمه با تلخیص. دائرة المعارف تشیع. مجمع الفصحاء؛ ج ص 19.</ref>
 
== آثار ==
سلمان ساوجی علاوه بر [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1078706&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] قصاید، غزلیات و مقطعات، دو مثنوی به نام «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=842856&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author جمشید و خورشید]» و «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2330631&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author فراقنامه]» دارد. دیوان او از نظر اشارات تاریخی دارای اهمیت بسیار است. مجموع شعرهای سلمان به حدود ۱۱۰۰۰ بیت از قصیده، غزل، قطعه، ترجیع، ترکیب، رباعی و مثنوی می‌رسد و او در همه‌ی این انواع استاد بود. <ref>دیوان سلمان ساوجی؛ مقدمه با تلخیص. دائرة المعارف تشیع. مجمع الفصحاء؛ ج ۲، ص ۱۹.</ref>


==اشعار==
==اشعار==
خط ۸۷: خط ۸۹:
{{ب| هرکسی را دست بر چیزی و ما را بر دعاست‌|رد مکن چون دست این درویش مسکین در دعاست }}
{{ب| هرکسی را دست بر چیزی و ما را بر دعاست‌|رد مکن چون دست این درویش مسکین در دعاست }}


{{ب| یا ابا عبد اللّه از لطف تو حاجات همه‌|چون روا شد گر برآید حاجت من هم رواست <ref>دیوان سلمان ساوجی؛ ص 423 و 426.</ref> }}
{{ب| یا ابا عبد اللّه از لطف تو حاجات همه‌|چون روا شد گر برآید حاجت من هم رواست <ref>دیوان سلمان ساوجی؛ ص ۴۲۳ و ۴۲۶.</ref> }}


{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
خط ۹۳: خط ۹۵:
==منابع==
==منابع==


*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 776-777.]
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۷۷۶-۷۷۷.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
checkuser
۲٬۳۶۳

ویرایش