۳٬۴۸۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات آئین ها | {{جعبه اطلاعات آئین ها | ||
| عنوان = نخل‌گردانی | | عنوان = نخل‌گردانی | ||
| عرض = 20% | | عرض = 20% | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| پانویس جعبه = | | پانویس جعبه = | ||
}} | }} | ||
'''نخل گردانی''' آیین حمل نخل در میدان‌ها و معابر عمومی در مراسم عزاداری عاشورا است. | '''نخل گردانی''' آیین حمل نخل در میدان‌ها و معابر عمومی در مراسم عزاداری عاشورا است. | ||
== پیشینه == | |||
پیشینه نخل گردانی به دوره صفویه برمی‌گردد. گرچه رسم گرداندن نشان‌هایی شبیه نخل در دوره‌های قبل از صفویه هم سابقه داشته است. امروزه در ایران، نخل گردانی بیشتر در شهرهای یزد، تفت، نائین، ابیانه، کاشان، میبد، زواره، تهران، شاهرود و روستاهای اطراف این شهرها برگزار می‌شود. | |||
== نخل گردانی در فرهنگ عامه == | |||
«نخل گردانی» جزئی از مراسم عزاداری عاشورا در برخی مناطق به ویژه مناطق مرکزی ایران است. در این آیین، روز عاشورا، هنگام برگزاری مراسم عزاداری عده‌ای از مردان جوان و تنومند، نخل سیاه پوش آذین بسته را از محل استقرارش خارج کرده، روی شانه‌های خود بلند می‌کنند و با آدابی خاص در مسیری از پیش مشخص شده می‌گردانند. به این افراد «نخل بر» و «نخل کش» می‌گویند. تعداد نخل کشان بستگی به سنگینی نخل دارد. سنگینی برخی نخل‌های بزرگ مستلزم همکاری چند ده نفر برای بلند کردنشان است. نخل برداری و گرفتن هر یک از دستگیره‌ها و سردوش گذاشتن پایه‌های نخل، معمولا در انحصار افراد خانواده‌های خاص هر منطقه است و سایر افراد فقط با رضایت و اجازه آن خاناده‌ها می‌توانند این کار را انجام دهند. در مواردی، هر پایه نخل به یک خانواده خاص تعلق دارد و بلند کردن آن حتما باید توسط یکی از افراد آن خانواده انجام شود. | «نخل گردانی» جزئی از مراسم عزاداری عاشورا در برخی مناطق به ویژه مناطق مرکزی ایران است. در این آیین، روز عاشورا، هنگام برگزاری مراسم عزاداری عده‌ای از مردان جوان و تنومند، نخل سیاه پوش آذین بسته را از محل استقرارش خارج کرده، روی شانه‌های خود بلند می‌کنند و با آدابی خاص در مسیری از پیش مشخص شده می‌گردانند. به این افراد «نخل بر» و «نخل کش» می‌گویند. تعداد نخل کشان بستگی به سنگینی نخل دارد. سنگینی برخی نخل‌های بزرگ مستلزم همکاری چند ده نفر برای بلند کردنشان است. نخل برداری و گرفتن هر یک از دستگیره‌ها و سردوش گذاشتن پایه‌های نخل، معمولا در انحصار افراد خانواده‌های خاص هر منطقه است و سایر افراد فقط با رضایت و اجازه آن خاناده‌ها می‌توانند این کار را انجام دهند. در مواردی، هر پایه نخل به یک خانواده خاص تعلق دارد و بلند کردن آن حتما باید توسط یکی از افراد آن خانواده انجام شود. | ||
== مراسم نخل گردانی == | |||
مسیر حرکت نخل، بر اساس محل تجمع و تمرکز عزاداری و مسیر حرکت دسته‌های عزادار در هر شهر یا روستا تعیین می‌شود و معمولا به شکل سنتی ثابت می‌ماند. نخل چند بار با فاصله زمانی متفاوت و در هر بار، یک تا سه بار در طول و عرض حسینیه یا میدان و در گرداگرد محوطه آنها گردانده می‌شود. در فضای بیرونی، نخل را همراه دسته‌های سینه‌‌زن و زنجیرزن در معابر عمومی و گذرگاه محله‌ها می‌برند. گاهی نیز نخل به طرف زیارتگاه یا امامزاده یا به مجلس عزاداری و روضه‌خوانی مرکزی یا منزل مجتهد و روحانی بزرگ شهر و روستا حمل می‌شود. | مسیر حرکت نخل، بر اساس محل تجمع و تمرکز عزاداری و مسیر حرکت دسته‌های عزادار در هر شهر یا روستا تعیین می‌شود و معمولا به شکل سنتی ثابت می‌ماند. نخل چند بار با فاصله زمانی متفاوت و در هر بار، یک تا سه بار در طول و عرض حسینیه یا میدان و در گرداگرد محوطه آنها گردانده می‌شود. در فضای بیرونی، نخل را همراه دسته‌های سینه‌‌زن و زنجیرزن در معابر عمومی و گذرگاه محله‌ها می‌برند. گاهی نیز نخل به طرف زیارتگاه یا امامزاده یا به مجلس عزاداری و روضه‌خوانی مرکزی یا منزل مجتهد و روحانی بزرگ شهر و روستا حمل می‌شود. | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۳: | ||
با غروب عاشورا، مراسم نخل‌گردانی به پایان می رسد. پس از پایان مراسم شام غریبان، نخل را به جایگاه خود در حسینیه یا میدان بازمی‌گردانند. سپس متصدی نخل، تزئینات آن را باز کرده و نزد خود تا سال بعد به امانت نگه می‌دارد. پوشش سیاه آن را نیز گاه تا اربعین یا آخر صفر نگه داشته و بعد از تن نخل بیرون می‌آورند. | با غروب عاشورا، مراسم نخل‌گردانی به پایان می رسد. پس از پایان مراسم شام غریبان، نخل را به جایگاه خود در حسینیه یا میدان بازمی‌گردانند. سپس متصدی نخل، تزئینات آن را باز کرده و نزد خود تا سال بعد به امانت نگه می‌دارد. پوشش سیاه آن را نیز گاه تا اربعین یا آخر صفر نگه داشته و بعد از تن نخل بیرون می‌آورند. | ||
==جستارهای وابسته== | |||
*[[نخل]] | |||
*[[تابوت گردانی]] | |||
*[[جبار رحمانی]] | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* بلوکباشی (1383الف) | |||
* معتمدی (1378) | *بلوکباشی (1383الف) | ||
*معتمدی (1378) | |||
[[رده:آئین‌ها و مراسم]] | [[رده:آئین‌ها و مراسم]] | ||