ابوبکر بن حسن
عبدالله بن حسن، مکنی به ابوبکر،[۱] فرزند امام حسن (ع) است که در کربلا به شهادت رسید.
.jpg) | |
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن حسن |
| خویشاوندان سرشناس | فرزند امام حسن (ع) و مادرش بقیله |
| نقش های برجسته | از اصحاب امام حسین (ع) |
زندگینامهویرایش
مادر عبدالله کنیزی از ناحیه روم[۲] به نام بقیله[۳] یا رمله[۴] بود. ایشان مادر عبدالله و قاسم نیز بود.[۵] اگر چه بنا به نقل ابوالفرج اصفهانی نام مادرش معروف نبوده‌است.[۶] ابوبکر از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا همراه عمویش امام حسین (ع) بود و در نهایت در روز عاشورا به شهادت رسید.
ابوبکر با سکینه دختر عمویش ازدواج کرد[۷] بنابراین ابوبکر در واقعه کربلا تازه داماد بوده‌است.
نقش در واقعه کربلاویرایش
ابوبکر، بعد از عون بن عبدالله بن جعفر و یا بعد از برادرش قاسم،[۸] با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت. او در نبرد چنین رجز می‌خواند: [۹]
رجزخوانیویرایش
ان تنکرونی فانا بن حیدره | ||
علی الاعادی مثل ریح صرصره | ||
ضرغام اجام و لیت فسوره | ||
اکیلکم بالسیف کیل الشندره |
اگر مرا نمیشناسید و به انکار میایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشهها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرو میآیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعههای مرگتان مینوشانم.
الیکم من بنی المختار ضرباً | ||
یبید معاشر الکفار جمعاً | ||
یشیبُ لهو له رأس الرضیع | ||
بکل مهند عضب قطیع |
بر شما از فرزندان پیامبر اکرم (ص) ضربتی برسد که از هراس آن ضربت، موی سر شیرخوار سفید میشود.
گروه کفار را دستهجمعی با شمشیر هندی بران و قطعکننده، نابود میکند.
شهادتویرایش
او پس از نبردی دلاورانه و شجاعانه توسط عبدالله بن عقبه غنوی هدف تیر قرار گرفته و به شهادت رسید.[۱۰] شیخ مفید و ابوالفرج اصفهانی این روایت را به نقل از امام سجاد (ع) آوردهاند.[۱۱] امام محمد باقر (ع) او را عقبه غنوی نامیده‌است.[۱۲] ابن اثیر نوشته‌است که قاتل وی حرملة بن کاهل بود و با تیر سمی او را به شهادت رساند.[۱۳] قول صحیح نظر شیخ مفید است. برخی از این منابع در اثبات روایت خود نوشتهاند که منظور سلیمان بن قته در شعر زیر، ابوبکر بن حسن است که توسط عبدالله بن عقبه غنوی کشته شد:
و عند غَنَِی قطرةٌ مِن دِمائِنا | ||
وَ فی اَسَدٍ اُخری تُعَدُّ وَ تُذکَرُ |
در طایفه غنی (که عقبه غنوی از آن‌هاست) قطره‌ای از خون ما است و همچنین در اسد قطره دیگری از خون ماست که فراموش نخواهد شد.[۱۴]
در زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده‌است: ”السَّلامُ عَلَی اَبیبَکرِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِی الزَّکِی الوَلِی المَرمِی بِالسَّهمِ الرَّدِی لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ عَبدَاللهِ بنِ عَقبَةِ الغَنَوِی“.[۱۵] سلام بر ابوبکر پسر امام حسن (ع) که یاری کننده پاک بود. تیرخورده‌ای که با تیر کشنده به شهادت رسید. خداوند قاتل او عبدالله بن عقبه غنوی را لعنت کند.[۱۶]
منبعویرایش
- مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 435-436.
پی نوشتویرایش
- ↑ - المجدی فی انساب الطالبیین، عمری، علی بن محمد، چاپ احمد مهدوی دامغانی، قم: 1409 ﻫ ق. ، ص19.
- ↑ - لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب، بیهقی، ابوالحسن علی بن زید (ابن فندق)، به تصحیح سیدمهدی رجایی اصفهانی، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، 1410 ﻫ ق. ، ج1، ص342.
- ↑ - الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، ج5، ص1؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382– 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص468؛ تذکره الخواص فی خصائص الائمه، سبط ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، مکتبه النینوی الحدیثه.، ج2، ص70.
- ↑ - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص241؛ وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص249.
- ↑ - الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، همانجا.
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92.
- ↑ - المحبّر، ابن حبیب، محمد، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن: 1361 ﻫ ق / 1942 م. ، ص438؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص139.
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92.
- ↑ -الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص53.
- ↑ - وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص248؛ نصوص من تاریخ ابی‌مخنف، ج1، ص504؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص448؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص240؛ تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة 2، 24، 1405 ﻫ ق.، ص150؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92.
- ↑ - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص240؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92.
- ↑ - انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص148.
- ↑ - الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج4، ص92.
- ↑ - نصوص من تاریخ ابی‌مخنف، ج1، ص487؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92.
- ↑ - کهیعص، زیارت ناحیه مقدسه، قمی، شیخ عباس، قم: نشر وحدت بخش، 1389 ش. .
- ↑ - برای تفصیل بیشتر ر.ک : الامامه و السیاسه، ابن قتیبه الدینوری، ابو محمد عبدالله بن مسلم، چاپ طه محمد الزینی، بیروت: دارالمعرفه.، ج2، ص7؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ الاخبار الطول، دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره : 1960 م.، ص257؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص468؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص 240-248؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص92؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج4، ص92؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص53؛ 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص71؛ البدایه و النهایه، ابن کثیر الدمشقی، عماد الدین اسماعیل بن عمر، قاهره: 1932 م.، ج8، ص189؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج3، ص293؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1402 ﻫ ق. ، ص246-247؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص36-67؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1414 ﻫ ق.، ج3، ص75؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ص459-482؛ نفس المهموم، قمی، شیخ عباس، ترجمه ابوالحسن شعرانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش. ، ص149؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص148.