نفثة المصدور (کتاب)
کتاب نَفْثَةُ المَصْدور فیما یَتَجَدَّدُ بِه حُزنُ الْعاشورا (ترجمه: آه سوزان و سینه پردرد در یادآوری اندوههای عاشورا) تالیف شیخ عباس قمی، رسالهای کوتاه در مورد مقتل سیدالشهدا در یازده فصل و یک خاتمه است. این کتاب که در جوار حرم امام رضا به زبان عربی، حدود هشت سال بعد از نفس المهموم نوشته شده است را میتوان کامل کننده نفس المهموم دانست.[۱]
درباره نویسنده
شیخ عباس قمی معروف به محدث قمی (1359-1294 ق) عالم بزرگ شیعی در قرن 14 است. از وی آثار زیادی بر جای مانده که مشهورترین آن مفاتیح الجنان و منتهی الامال است. کتاب نفثه المصدور فیما یتجدد به حزن العاشورا یکی دیگر از آثار محدث قمی در باب احوال امام حسین، اهل بیت و یارانش است مقبرهی شیخ عباس قمی در صحن حضرت علی و در جوار استادش حاجی نوری است.
درباره کتاب
تالیف نفثه المصدور فیما یتجدد به حزن العاشورا در سال 1342 ق به اتمام رسید. این کتاب در یازده فصل در عین اختصار به ویژگیهای زندگی امام حسین، شناخت اهل بیت و اصحابش پرداخته و آن را تکمیل کننده کتاب نفس المهموم میدانند.
مهمترین قسمت کتاب را میتوان پندهای بیستگانه‌ای دانست که نویسنده در پایان فصول برای ذاکرین و مداحان امام حسین بیان کرده‌است. در بخش دیگری از کتاب نویسنده به توصیفی از لیله الهریر، جنگهای حنین، خیبر و ... و شجاعتهای حضرت علی اشاره کرده‌است.[۲]
آخرین فصل کتاب مربوط به زیارتگاهی نزدیک حلب به نام «مشهد سقط» یا «مشهد الدکه» است که شیخ‌عباس قمی در سال 1342 قمری به زیارت این مکان رفته بود. این زیارتگاه منسوب به محسن بن حسین‌بن علی است و گفته شده که یکی از همسران امام‌حسین که آبستن بوده، هنگام عبور کاروان اسرا، بر اثر لطماتی که به کاروان رسیده، دچار سقط شده است. این زیارتگاه، یادبود چنین واقعه تلخی است که شیخ‌عباس یک فصل مستقل درباره این زیارتگاه اختصاص داده و به بحث آن پرداخته است.[۳]
این کتاب بارها چاپ شده و چند بار به زبان فارسی ترجمه شدهاست. از جمله ترجمه ها میتوان به ترجمه محمدباقر کمره‌ای در کتاب رموز شهادت و عبدالرحیم عقیقی بخشایشی در کتاب سه مقتل گویا در حماسه عاشورا اشاره کرد.
ارزش و اهمیت کتاب
نویسنده کتاب شیخ عباس قمی از بزرگان شیعی بوده که علاقه زیاد به شناخت راویان و محدثان راستگو داشت و این علاقه وی را میتوان دلیلی بر ارزشمندی آثار وی دانست. قمی در کتاب نفثه المصدور فیما یتجدد به حزن العاشورا از روایات افراد صاحب نامی چون علامه مجلسی، شیخ صدوق، طاووس یمانی و ... استفاده کرده است. همچنین در متن خود منابع مورد استفاده‌اش را با ذکر جلد و صفحه معرفی کرده که دلیل بر صدق گفتار نویسنده است. در کتاب استفاده از زیرنویس برای توضیح بیشتر و معنی لغات استفاده شدهاست که فهم نوشته را بیشتر میکند.
منابع
- بخشایشی، عبدالرحیم، سه مقتل گویا در حماسه عاشورا، قم، نوید اسلام، سال 1382 شمسی
- مظاهری، محسن حسام، فرهنگ سوگ شیعی، نشر خیمه، چاپ اول، 1395
- طاووسی مسرور، سعید، روزنامه فرهیختگان، 1399