ابن مکی نیلی
ابن مکی نیلی از ادبا و شعرای شیعه در اواسط قرن ششم هجری است.
| ابن مکی نیلی | |
|---|---|
| زادروز | اواسط قرن ششم هجری |
| مرگ | 565 ه. ق. |
| محل زندگی | بغداد |
| پیشه | شاعر |
زندگینامه
سعید بن احمد بن مکّی نیلی، از ادبای مشهور شیعه در اواسط قرن ششم هجری است. وی در بغداد می‌زیست، از فدائیان عترت طه بود که در راه عقیده و مذهب و ستایش اهل بیت فراوان شعر سرود، بدان حد که او را به غلو و افراط نسبت دادند.
ابن شهر آشوب در «معالم العلماء» او را در شمار پرهیزکاران از سرایندگان نام برده است.
یاقوت حموی می‌نویسد: «او شیعه مذهب، نحوی دانشوری بود که با لغت و ادب آشنا و در شیعه‌گری راه افراط و مبالغه می‌پیمود و شعر نیکویی دارد. بیشتر اشعارش در ثنا و ستایش اهل بیت سروده شده و در غزل‌سرایی لطیف است.» [۱] او در حدود 100 سال عمر کرد و به سال 565 ه. ق. درگذشت. [۲]
نمونه اشعار
1- أبکی علیه و لو أن البکاء علی‌سوی بنی احمد مختار ما خلقا
2- تاللّه کم قصموا ضهرا لحیدرةو کم بروا للرسول المصطفی عنقا
3- و اللّه ما قابلوا بالطف یومهم‌إلا بما یوم بدر فیهم سبقا [۳]
1- برای او (امام حسین «ع») می‌گریم. زیر گریه فقط برای فرزندان پیامبر «ص» آفریده شده است.
2- سوگند به خدا که چه بسیار پشت حیدر را شکستند و چه بسیار سر رسول مصطفی (ص) را از بدن جدا کردند.
3- سوگند به خدا که جنگ روز طف فقط به خاطر انتقام روز بدر بود.
مدح رسول اللّه و اهل بیت او:
1- و «محمّد» یوم القیامة شافع‌للمؤمنین و کلّ عبد مقنت
2- و علیّ و الحسنان إبناء فاطم‌لمؤمنین الفائزین الشیعة
3- و علی زین العابدین و باقر العلم‌التقّی و جعفر هو منیتی
4- و الکاظم المیمون موسی و الرّضاعلم الهدی عند النوائب عدّتی
5- و محمد الهادی الی سبل الهدی‌و علیّ المهدی جعلت ذخیرتی
6- و العسکرییّن اللذین بحبّهم‌أرجو اذا أبصرت وجه الحجّة [۴]
1- رسول خدا در روز حشر، شفیع مؤمنان و بندگان رام و مطیع باشد.
2- علی با دو فرزندش (زادگان فاطمه)، شیعیان را به رستگاری رسانند.
3- و زین العابدین علی، باقر علم پیامبر، محمد و ازآن‌پس زاده‌اش جعفر، رهبر آمال‌اند.
4- کاظم فرخنده مآل، موسی، زاده‌اش رضا، پرچم هدایت و تقوی و در مشکلات پناه من‌اند.
5- زاده‌ی رضا، محمد، هادی سبل، از آن پس علی برگزیده‌ی امم، ذخیره‌ی فردای من‌اند.
6- دو پیشوای عسکر، حسن و زاده‌اش مهدی که امیدوارم به یمن وجودشان به حقیقت راه یابم.
مدح علی بن ابیطالب (ع):
1- فان یکن آدم من قبل الوری‌بنی و فی جنّة عدن داره
2- فان مولای علیا ذا العلی‌من قبله ساطعة أنواره
3- تاب علی آدام من ذنوبه‌بخمسة و هو بهم أجاره
4- و ان یکن نوح بین سفینةتنجیه من سیل طمی تیّاره
5- فان مولای علیا ذالعلی‌سفینة ینجو بها أنصاره
6- و ان یکن ذو النون ناجی حوته‌فی الیمّ لما کظّه حصاره
7- ففی جلنری للأنام عبرةیعرفها من دلّه اختیاره
8- ردّت له الشمس بأرض بابل‌و الیل قد تجللت أستاره
9- و ان یکن موسی رعی مجتهداعشرا الی أن شفّه انتظاره
10- و سار بعد ضرّه بأهله‌حتی علت بالوادیین ناره
11- فان مولای علیا ذا العلی‌زوجّه و اختار من یختاره
12- و ان یکن عیسی له فضیلةتدهش من أدهشه انبهاره
13- من حملته أمّه ما سجدت‌للّات بل شغلها استغفاره
1- اگر آدم بو البشر، پیش از عالمیان پیامبر شد و در بهشت برین مأوا گرفت.
2- سرور و سالارم علی صاحب معالی، از آن پیشتر پرتو انوارش بالا گرفت.
3- خدای جهان به حرمت پنج تن از خطای آدم درگذشت، و آدم پناه و حرمت یافت.
4- اگر نوح سرخیل رسولان، کشتی نجات آراست تا از سیل طوفان در امان مانند.
5- سرور و سالارم علی صاحب معالی، خود کشتی نجات است، یارانش بدو پناه و آرام گیرند.
6- اگر یونس در شکم ماهی از دریا نجات یافت.
7- داستان جلنری از امام مبین عبرتی است که رهبر دوستان است.
8- در سرزمین بابل، خورشید به خاطر او بازگشت، ازآن‌پس که شب پرده‌ی تاریکی برآویخت.
9- و اگر موسی عمران، ده سال شبانی کرد، با انتظاری مشقت‌بار.
10- تا دخت شعیب را تزویج کرد و در وادی طور آتش خضرا دید.
11- سرور و سالارم علی صاحب معالی، به امر خدا با دختر محمد جفت شد.
12- و اگر عیسی را فضل و مقامی است که به امر خدا، مادرش حمل گرفت.
13- علی در شکم مادر به تسبیح و استغفار پرداخت و مادر خود را از سجده‌ی لات و عزی بازداشت.