ابوبکر بن حسن
عبدالله بن حسن، مکنی به ابوبکر،[۱] فرزند امام حسن (ع) است که در کربلا به شهادت رسید.
.jpg) | |
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن حسن |
| خویشاوندان سرشناس | فرزند امام حسن (ع) و مادرش بقیله |
| نقش های برجسته | از اصحاب امام حسین (ع) |
زندگینامه
مادر عبدالله کنیزی از ناحیه روم[۲] به نام بقیله[۳] یا رمله[۴] بود. ایشان مادر عبدالله و قاسم نیز بود.[۵] اگر چه بنا به نقل ابوالفرج اصفهانی نام مادرش معروف نبوده‌است.[۶] ابوبکر از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا همراه عمویش امام حسین (ع) بود و در نهایت در روز عاشورا به شهادت رسید.
ابوبکر با سکینه دختر عمویش ازدواج کرد[۷] بنابراین ابوبکر در واقعه کربلا تازه داماد بوده‌است.
نقش در واقعه کربلا
ابوبکر، بعد از عون بن عبدالله بن جعفر و یا بعد از برادرش قاسم،[۸] با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت. او در نبرد چنین رجز می‌خواند: [۹]
رجزخوانی
ان تنکرونی فانا بن حیدره | ||
علی الاعادی مثل ریح صرصره | ||
ضرغام اجام و لیت فسوره | ||
اکیلکم بالسیف کیل الشندره |
اگر مرا نمیشناسید و به انکار میایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشهها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرو میآیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعههای مرگتان مینوشانم.
الیکم من بنی المختار ضرباً | ||
یبید معاشر الکفار جمعاً | ||
یشیبُ لهو له رأس الرضیع | ||
بکل مهند عضب قطیع |
بر شما از فرزندان پیامبر اکرم (ص) ضربتی برسد که از هراس آن ضربت، موی سر شیرخوار سفید میشود.
گروه کفار را دستهجمعی با شمشیر هندی بران و قطعکننده، نابود میکند.
شهادت
او پس از نبردی دلاورانه و شجاعانه توسط عبدالله بن عقبه غنوی هدف تیر قرار گرفته و به شهادت رسید.[۱۰] شیخ مفید و ابوالفرج اصفهانی این روایت را به نقل از امام سجاد (ع) آوردهاند.[۱۱] امام محمد باقر (ع) او را عقبه غنوی نامیده‌است.[۱۲] ابن اثیر نوشته‌است که قاتل وی حرملة بن کاهل بود و با تیر سمی او را به شهادت رساند.[۱۳] قول صحیح نظر شیخ مفید است. برخی از این منابع در اثبات روایت خود نوشتهاند که منظور سلیمان بن قته در شعر زیر، ابوبکر بن حسن است که توسط عبدالله بن عقبه غنوی کشته شد:
و عند غَنَِی قطرةٌ مِن دِمائِنا | ||
وَ فی اَسَدٍ اُخری تُعَدُّ وَ تُذکَرُ |
در طایفه غنی (که عقبه غنوی از آن‌هاست) قطره‌ای از خون ما است و همچنین در اسد قطره دیگری از خون ماست که فراموش نخواهد شد.[۱۴]
در زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده‌است: ”السَّلامُ عَلَی اَبیبَکرِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِی الزَّکِی الوَلِی المَرمِی بِالسَّهمِ الرَّدِی لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ عَبدَاللهِ بنِ عَقبَةِ الغَنَوِی“.[۱۵] سلام بر ابوبکر پسر امام حسن (ع) که یاری کننده پاک بود. تیرخورده‌ای که با تیر کشنده به شهادت رسید. خداوند قاتل او عبدالله بن عقبه غنوی را لعنت کند.[۱۶]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص ۴۳۵-۴۳۶.
پی نوشت
- ↑ - المجدی فی انساب الطالبیین، عمری، علی بن محمد، چاپ احمد مهدوی دامغانی، قم: ۱۴۰۹ ﻫ ق. ، ص۱۹.
- ↑ - لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب، بیهقی، ابوالحسن علی بن زید (ابن فندق)، به تصحیح سیدمهدی رجایی اصفهانی، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۱۰ ﻫ ق. ، ج۱، ص۳۴۲.
- ↑ - الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، ۱۴۰۵ ه ق.، ج۵، ص۱؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲– ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۶۸؛ تذکره الخواص فی خصائص الائمه، سبط ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، مکتبه النینوی الحدیثه.، ج۲، ص۷۰.
- ↑ - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۲۴۱؛ وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص۲۴۹.
- ↑ - الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، ۱۴۰۵ ه ق.، همانجا.
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲.
- ↑ - المحبّر، ابن حبیب، محمد، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن: ۱۳۶۱ ﻫ ق / ۱۹۴۲ م. ، ص۴۳۸؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م.، ج۲، ص۱۳۹.
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲.
- ↑ -الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: ۱۳۹۵ ه ق/ ۱۹۷۵ م.، ج۵، ص۱۱۲؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۶۷ ﻫ ق. ، ج۲، ص۵۳.
- ↑ - وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص۲۴۸؛ نصوص من تاریخ ابی‌مخنف، ج۱، ص۵۰۴؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م.، ج۲، ص۴۹۸؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۴۸؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۲۴۰؛ تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة ۲، ۲۴، ۱۴۰۵ ﻫ ق.، ص۱۵۰؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲.
- ↑ - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۲۴۰؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲.
- ↑ - انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش. (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.، ص۱۴۸.
- ↑ - الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: ۱۳۸۵- ۱۳۸۶ ه ق.، ج۴، ص۹۲.
- ↑ - نصوص من تاریخ ابی‌مخنف، ج۱، ص۴۸۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م.، ج۲، ص۴۹۸؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲.
- ↑ - کهیعص، زیارت ناحیه مقدسه، قمی، شیخ عباس، قم: نشر وحدت بخش، ۱۳۸۹ ش. .
- ↑ - برای تفصیل بیشتر ر.ک : الامامه و السیاسه، ابن قتیبه الدینوری، ابو محمد عبدالله بن مسلم، چاپ طه محمد الزینی، بیروت: دارالمعرفه.، ج۲، ص۷؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م.، ج۲، ص۴۹۸؛ الاخبار الطول، دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره : ۱۹۶۰ م.، ص۲۵۷؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۶۸؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص ۲۴۰-۲۴۸؛ مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص۹۲؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: ۱۳۸۵- ۱۳۸۶ ه ق.، ج۴، ص۹۲؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۶۷ ﻫ ق. ، ج۲، ص۵۳؛ ۵. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش. (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص۷۱؛ البدایه و النهایه، ابن کثیر الدمشقی، عماد الدین اسماعیل بن عمر، قاهره: ۱۹۳۲ م.، ج۸، ص۱۸۹؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: ۱۴۰۳ ﻫ ق.، ج۳، ص۲۹۳؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، ۱۴۰۲ ﻫ ق. ، ص۲۴۶-۲۴۷؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۶-۶۷؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۴ ﻫ ق.، ج۳، ص۷۵؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، ۱۳۸۱ ش. ، ص۴۵۹-۴۸۲؛ نفس المهموم، قمی، شیخ عباس، ترجمه ابوالحسن شعرانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۵ ش. ، ص۱۴۹؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.، ص۱۴۸.