کاروان شعر عاشورا
کاروان شعر عاشورا اثر محمدعلی مجاهدی (پروانه) کتابی شامل منظومه‌های عاشورایی دور از دسترس شاعران مرثیه سرا از سده چهاردهم تا اکنون است.
| کاروان شعر عاشورا
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | محمدعلی مجاهدی |
| ناشر | زمزم هدایت |
| محل نشر | قم- ایران |
| تاریخ نشر | 1386 ش |
| شابک | 978-964-2854-21-9 |
| تعداد صفحات | 727 |
| موضوع |
حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4- 61 ه.ق- شعر شاعران ایرانی- سرگذشت‌نامه شعر فارسی- مجموعه‌ها شعر مذهبی- مجموعه‌ها |
| زبان | فارسی |
| سری | اشعار عاشورایی- شاعران مرثیه سرا از سده چهارم تا زمان معاصر |
| تعداد جلد | 3 |
محتوای کتاب
مقدمه
در مقدمه اثر، بررسی مختصری بر تاریخچه تذکره نویسی صورت گرفته و به گفته نویسنده «متأسفانه تاکنون تذکره مستقلی درباره شاعران آیینی و نیز شعرایی که دارای آثار منظوم عاشوراییاند، نگاشته نشده است». در ادامه آمده است که کتاب «کاروان شعر عاشورا» حاصل مطالعات سی و اند ساله نویسنده پیرامون موضوعات شعر آیینی در زبان فارسی است. این کتاب در 6 فصل نوشته شده که در ادامه به آن می‌پردازیم.
فصل اول
فصل اول این اثر با عنوان «سیمای امام حسین علیهالسلام در شعرفارسی» به شاعرانی اختصاص دارد که اثر منظوم مستقلی درباره سالار شهیدان و شهدای کربلا و حادثه کربلا ندارند، ولی با رویکردی کوتاه و گذرا در برخی از آثار منظوم خود از این مهم غافل نماندهاند. در این بخش نمونههایی از آثار 35 تن از شاعران فارسی زبان، از سده پنجم تا سده سیزدهم، ارائه شده است.
فصل دوم
در فصل دوم با عنوان «معرفی منظومه‌های عاشورایی دور از دسترسو آفرینندگان آن‌ها» بیش از هشتاد منظومه نادر عاشورایی را معرفی کردهایم که اغلب آن‌ها به زیور طبع آراسته نشده و از نسخههای خطی آن‌ها درکتابخانههای داخل و خارج از ایران نگاهداری میشود، و معدودی از آن‌ها که به چاپ رسیده، همانند نسخههای خطّی کمیاب و نادرند. این بخش از تذکره، بیشتر جنبه کتابشناسی دارد و ما با معرفی این منظومهها و سرایندگان غالباً گمنام آن‌ها، مشعل فروزانی را فرا راه اهل تحقیق در قلمرو شعر فارسی برافروختهایم به این امید که هر یک از آنان در حد توان و فرصتی که دارند در احیاء نشر این گنجینههای ارزشمند بکوشند و غبار غربت را از چهره این آثار منظوم عاشورایی و سرایندگان گمنام و با اخلاصشان بزدایند و بر غنای گنجینه گران‌سنگ شعر آیینی در زبان فارسی بیفزایند.
فصل سوم
در فصل سوم به نقل اشعاری پرداختهایم که نام سرایندگان آن‌ها مشخص نیست. این آثار منظوم عاشورایی را که بیشتر از مقتلهای فارسی نقل کردهایم، به خاطر نامعلوم بودن سرایندگانشان نمیتوان در مقطع زمانی خاصی قرار داد ولی شیوه کلامی آن‌ها را میتوان به تفاوت مورد با سبک بیانی رایج در سدههای پنجم تا دهم مقایسه کرد.
فصل چهارم
در فصل چهارم با عنوان: «چهرههای آشنای شعر عاشورا» به معرفی شاعرانی پرداختهایم که از سده چهارم تا نیمه اول سده سیزدهم در جای جای ایران و سایر کشورهای اسلامی میزیستهاند و دارای آثار منظوم عاشورایی مستقلی میباشند. برای بررسی بیشتر در مورد این گروه از شاعران و آثار عاشورایی آنان، چهار محور موضوعی را برای هر یک از آنان در نظر گرفتهایم: 1) زندگینامه؛ 2) سبک شعر؛ 3) دامنه تأثیر آثار عاشورایی؛ 4) برگزیده آثار عاشورایی. برخی از این شاعران دارای یک یا دو اثر منظوم عاشوراییاند که به ناگزیر به نقل آن‌ها پرداختهایم ولی در مورد سایر شعرا برگزیده و منتخبی از آثارشان را ارایه کردهایم و اگر دارای ترکیب‌بند عاشورایی بودهاند سعی کردهایم در حد گنجایش مقال، تماماً و یا بندهایی از آن‌ها را برگزینیم. این بخش حاوی شرح احوال و برگزیده آثار 27 تن از شاعران فارسی زبان است.
فصل پنجم
در فصل پنجم این تذکره، رویهای که در بخش چهارم اعمال شده، ادامه پیدا کرده است و به شرح احوال و آثار عاشورایی 51 تن از شاعران فارسی زبانی اختصاص یافته که در مقطع زمانی نیمه دوم سده 13 تا پایان سده 14 زندگی میکردهاند. مطالب این بخش در جلد دوم اثر ارائه شده است.
فصل ششم
در فصل ششم به شرح احوال و نقل آثار عاشورایی شاعران معاصر خواهیم پرداخت. [۱] [۲]
منابع
- کاروان شعر عاشورا