نسیم شمال
اشرف الدّین حسینی فرزند سیّد احمد قزوینی، از شاعران و روزنامه‌نویسان صدر مشروطیّت است. وی به سال 1288 ه. ق. در شهر رشت تولد یافت و پس از تحصیلات مقدماتی به سال 1300 برای ادامه‌ی تحصیل روانه‌ی بین النهرین شد و پس از پنج سال اقامت در آن سامان به رشت بازگشت و در آنجا به سال 1305 مطابق با 1907 م روزنامه‌ی نسیم شمال را منتشر ساخت و تا سال 1911 میلادی گاهی مرتّب و گاهی نامرتّب به چاپ می‌رسید. سیّد پس از برقراری مشروطه به تهران آمد و روزنامه‌ی نسیم شمال را در تهران با مقالات و اشعاری انتقادی و در خور فهم عوام منتشر کرد و قبول عام یافت و خود وی نیز به مناسبت نام روزنامه‌اش به «نسیم شمال» معروف گشت. سیّد اشرف الدّین در زمره‌ی نخستین شاعرانی است که به عهد مشروطه به زبان مردم و از زبان توده‌ی محروم مردم شعر سرود و مقاله نوشت. وی در اواخر عمر به فقر و جنون مبتلا گشت و سرانجام در سال 1313 ه ق. در نهایت تنگدستی و پریشانی درگذشت. اشعار او اغلب در نسخه‌های نسیم شمال چاپ و جداگانه نیز به صورت مجموعه‌ای منتشر شده است. [۱]
آل عباء:
| تعالی اللّه که هردم طبعم از الطاف ربّانی | روان‌تر می‌شود بالعکس در این بحر طوفانی | |
| بلی باید روان گردد زبان، آخرش لالم | به ذکر احمد ثالث به مدح حیدر ثانی | |
| بلی باید که از کِلکم شکر ریزد چو نیشکَر | به مولود شفیع محشر، آن محبوب سبحانی | |
| خدیو ملک مظلومیّت و اقلیم صباری | جلیل القدر، بی‌همتا، عظیم الشأن روحانی | |
| امیر ملکت زجر و الم، عین جوانمردی | دلیر فسحت [۲] عشق حقیقت مالی و جانی | |
| شفیع امّت احمد، عزیز عزّت داور | دلیل راه ایمان، وارث ملک سلیمانی | |
| ورا یزدان به زیتونش لقب فرموده در قرآن | بخوان «وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ» [۳] تو در آیات قرانی | |
| خلیل ار گوسفندی را به راه دوست سر برزد | ولی او کرد از اقوام، هفتاد و دو قربانی | |
| به قرآن (ک ه ی ع ص) ار خواندی ای مؤمن | کنون ظاهر نمایم مر تو را آن راز پنهانی | |
| که حینی [۴] زکّریا خواست نام پاک او از حق | یکایک شرح دادش جبرئیل آن پیک یزدانی | |
| چو گفتی زکّریا تا چهار از نام ایشان را | شدی خوشوقت و خرّم همچو استخلاص زندانی | |
| ولی چون پنجمین نامش بشد اندر زبان جاری | شدی محزون و غمگین چون غریبان بیابانی | |
| سبب را مسئلت بنمود و وی را این خطاب آمد | ز یزدان «کهیعص» از لفظ برهانی | |
| که «ک» از کربلا، «ه» از هلاکت، «ی» یزید دون | همی «ع» از عطش، «ص» از صبوری می‌شود بانی | |
| چنان ظلمی که بروی شد ندیده هیچ مظلومی | نه از کردار ترسایان نه از رفتار نصرانی | |
| کجا باشد روا گردد به تیر کین هدف چشمش | تنش روی زمین و بر سر نی رأس نورانی | |
| معمایی است بس مشکل صفات بی‌مثال وی | کجا بتوان که حل کرد این معّمه را به آسانی | |
| مرا تا جان به تن باشد نپیچم سر از این درگه | که تا روشن نمایم قلب خود را زین مسلمانی | |
| نگیرم دامن اجلال، بهر منصب و شوکت | بر این درگه گدایی می‌کنم برتر ز سلطانی | |
| شها در صنف مدّاحی ز پیرامون درگانت | رها کی می‌کنم کف را کرم خوانی ورم رانی | |
| روا فرما مرا دائم اگر لایق به درگاهم | قلم درکش عباراتم گرش لایق نمی‌دانی [۵] |
منابع
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج 2، ص: 971-972.