checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''ابن یمین فریومدی''' (۶۸۵ ه. ق-۷۶۹ ه. ق) شاعر فارسی زبان شیعی قرن هفتم و هشتم هجری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = ابن یمین فریومدی | | نام = ابن یمین فریومدی | ||
| تصویر = ابن یمین فریومدی.jpg | | تصویر = ابن یمین فریومدی.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی = امیر فخرالدین محمود بن امیر | | نام اصلی = امیر فخرالدین محمود بن امیر یمین‌الدٌین محمٌد طغرایی | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = سال | | تاریخ تولد = سال ۶۸۵ ه. ق | ||
| محل تولد = | | محل تولد = قریه‌ی فریومد از ولایت جوین خراسان | ||
| والدین = | | والدین = | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ = ۷۶۹ ه. ق | ||
| محل مرگ = | | محل مرگ = قریه‌ی فریومد از ولایت جوین خراسان | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
}} | }} | ||
== زندگینامه == | ==زندگینامه== | ||
ابن یمین فریومدی در حدود سال | امیر فخرالدین محمود بن امیر یمین‌الدّین محمّد طغرایی معروف به ابن یمین فریومدی در حدود سال ۶۸۵ ه. ق در قریه‌ی «فریومد» از ولایت جوین خراسان زاده شد. پدرش از ترکستان به فریومد از توابع سبزوار کوچ کرد و در دستگاه وزیر خراسان جایگاهی داشت و از استادان نظم و نثر زمان خویش بود. این یمین که پرورده‌ی چنین پدر فاضلی بود از سال‌های جوانی به سرودن شعر پرداخت. | ||
ابن یمین شاعری متوسط است و پیروی از طریقه‌ی انوری می‌کند و جز در چند قطعه‌ی معروف، قصاید و غزل‌های او از تکلف و تاسف خالی نیست. اما او را می‌توان یکی از بزرگان قطعه‌سرای ایران نامید. هنرش در سرودن قطعات اخلاقی و اجتماعی سودمند است. و در زمره‌ی شاهکارهای ادب فارسی به شمار می‌روند و از این جهت مشهور شده‌است. | |||
=== شعر | روزگار ابن یمین بسیار پرآشوب بود که یک بار نیز به اسارت او انجامید. ایشان در عهد سلطان محمّد خدا بنده در خراسان مورد عنایت وزیر دانشمندش خواجه علاءالدّین محمد بود و در ابتدا مدّاحی طغا تیمور می‌کرد، سپس به خدمت سربداران پیوست. در جنگی که میان امیر وجیه الدّین مسعود سربداری و ملک معزّالدّین روی داد، دیوان ابن یمین به غارت رفت. امّا او آنچه از اشعارش در نزد دیگران بود فراهم آورد و شاید چیزی هم بر آن افزوده باشد. | ||
ابن یمین را شیعی مذهب و هوادار اهل بیت(ع) دانسته‌اند. قصایدی در ستایش ائمه اطهار(ع) بالاخص امام علی(ع) دارد و از نخستین شعرایی است که مرثیه‌هایی در سوگ شهدای کربلا سروده است. | |||
او در پایان عمر به زادگاه خود بازگشت و انزوا اختیار نمود و سرانجام به سال ۷۶۹ ه. ق در سن هشتاد سالگی در همان قریه درگذشت و در مقبره‌ی پدر شاعرش مدفون گردید.<ref>گنجینه نیاکان؛ ص ۸۷۱. لغت نامه دهخدا.</ref> | |||
==اشعار== | |||
===شعر ۱=== | |||
قصیده: توسّل به حضرت رسول اکرم (ص) و اولاد طاهرینش (ع): | قصیده: توسّل به حضرت رسول اکرم (ص) و اولاد طاهرینش (ع): | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۳: | ||
{{ب| مرتضی را دان ولیّ اهل ایمان تا ابد|چون ز دیوان ابد دارد مثال «انّما» <ref>مثال انّما ... فرمان انّما ...: اشاره است به آیه 55 سوره‌ی مائده: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ». بنا به نقل تفاسیر این آیه در شأن امام علی (ع) که در حال رکوع انگشتری خود را به سایل بخشید، آمده است. (ر. ک: الغدیر؛ ج 3، ص 156- 167).</ref> }} | {{ب| مرتضی را دان ولیّ اهل ایمان تا ابد|چون ز دیوان ابد دارد مثال «انّما» <ref>مثال انّما ... فرمان انّما ...: اشاره است به آیه 55 سوره‌ی مائده: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ». بنا به نقل تفاسیر این آیه در شأن امام علی (ع) که در حال رکوع انگشتری خود را به سایل بخشید، آمده است. (ر. ک: الغدیر؛ ج 3، ص 156- 167).</ref> }} | ||
{{ب| غیر او را کس نزیبد از «سَلُونی» <ref>اشاره است به فرمایش علی (ع) که بارها فرمود: «سلونی قبل ان تفقدونی» از من بپرسید پیش از آن که از میان شما بروم و مرا از دست بدهید. (منتهی الآمال، باب سوم ص | {{ب| غیر او را کس نزیبد از «سَلُونی» <ref>اشاره است به فرمایش علی (ع) که بارها فرمود: «سلونی قبل ان تفقدونی» از من بپرسید پیش از آن که از میان شما بروم و مرا از دست بدهید. (منتهی الآمال، باب سوم ص ۷).</ref> دم زدن|زان که او داناست ما فوق السموات العُلا <ref> اشاره است به فرمایش مولی علی (ع): «ایّها النّاس سلونی قبل ان تفقدونی ملانا بطریق السّماء اعلم منّی یطرق الأرض» (خطبه 231، ص ۷۵۱ نهجالبلاغه؛ چاپ فیض الاسلام).</ref> }} | ||
{{ب| خلعت با زیب وزین «انت منّی» <ref>اشاره است به حدیث منزلت که رسول اکرم (ص) به علی (ع) فرمود: انت منّی بمنزلة هارون من موسی الّا انّه لا نبیّ بعدی». ای علی تو نسبت به من به منزله‌ی هارون نسبت به موسی هستی، جز آن که بعد از من پیامبری نیست.</ref> کس نیافت|از نبیِ الّا علی کو داشت فرّ انبیا }} | {{ب| خلعت با زیب وزین «انت منّی» <ref>اشاره است به حدیث منزلت که رسول اکرم (ص) به علی(ع) فرمود: انت منّی بمنزلة هارون من موسی الّا انّه لا نبیّ بعدی». ای علی تو نسبت به من به منزله‌ی هارون نسبت به موسی هستی، جز آن که بعد از من پیامبری نیست.</ref> کس نیافت|از نبیِ الّا علی کو داشت فرّ انبیا }} | ||
{{ب| در سخا بود از دل و دستش خجل دریا و کوه|این سخن دارد مصدّق هر که خواند «هَلْ أَتی» <ref>هل اتی: سوره دهر یا انسان، به اتفاق اکثر مفسران درباره‌ی حضرت علی (ع) و خاندانش نازل شده است و آن، اشاره است به وفای نذر و اطعام مسکین و یتیم و اسیر. (ر. ک: زمخشری؛ کشّاف ذیل سوره‌ی دهر).</ref> }} | {{ب| در سخا بود از دل و دستش خجل دریا و کوه|این سخن دارد مصدّق هر که خواند «هَلْ أَتی» <ref>هل اتی: سوره دهر یا انسان، به اتفاق اکثر مفسران درباره‌ی حضرت علی(ع) و خاندانش نازل شده است و آن، اشاره است به وفای نذر و اطعام مسکین و یتیم و اسیر. (ر. ک: زمخشری؛ کشّاف ذیل سوره‌ی دهر).</ref> }} | ||
{{ب| بعد ازو در راه دین گر پیشوا خواهی گرفت|بهتر از اولاد معصومش نیابی پیشوا }} | {{ب| بعد ازو در راه دین گر پیشوا خواهی گرفت|بهتر از اولاد معصومش نیابی پیشوا }} | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۷: | ||
{{ب| پیروی کن گر نجات مخلصانت آرزوست|هرکه را با خاندان عصمت آمد «انتما» <ref>انتما: نسبت دادن، باز بستن.</ref> }} | {{ب| پیروی کن گر نجات مخلصانت آرزوست|هرکه را با خاندان عصمت آمد «انتما» <ref>انتما: نسبت دادن، باز بستن.</ref> }} | ||
{{ب| در طریق دین به هرکس اقتدا، فرهنگ نیست|گر کنی باری به معصومان کن ای دل اقتدا <ref>دیوان اشعار ابن یمین فریومدی؛ ص | {{ب| در طریق دین به هرکس اقتدا، فرهنگ نیست|گر کنی باری به معصومان کن ای دل اقتدا <ref>دیوان اشعار ابن یمین فریومدی؛ ص ۸.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر ۲=== | |||
=== شعر | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| شنیدم ز گفتارِ کارآگهان|بزرگان گیتی، کهان و مهان }} | {{ب| شنیدم ز گفتارِ کارآگهان|بزرگان گیتی، کهان و مهان }} | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۷۳۳-۷۷۵.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||