محمد بن حسام خوسفی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
T.ramezani (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «شمس الدّین محمّد بن حسام الدّین، از شاعران معروف شیعی سده‌ی نهم هجری است. وی...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''محمد بن حسام خوسفی''' (۷۸۲ ه. ق-۸۷۵ ه. ق) از شاعران معروف شیعی قرن نهم هجری بود.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | |||
| نام = محمد بن حسام خوسفی | |||
| تصویر = محمد بن حسام خوسفی.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام اصلی = شمس‌الدین محمٌد بن حسام‌الدٌین | |||
| زمینه فعالیت = | |||
| ملیت = | |||
| تاریخ تولد = سال ۷۸۲ ه. ق | |||
| محل تولد = خوسف، قهستان از نواحی بیرجند | |||
| والدین = | |||
| تاریخ مرگ = ۸۷۵ ه. ق | |||
| محل مرگ = قصبه خوسف از نواحی بیرجند | |||
| علت مرگ = | |||
| محل زندگی = | |||
| مختصات محل زندگی = | |||
| مدفن = | |||
|مذهب = | |||
|در زمان حکومت = | |||
|اتفاقات مهم = | |||
| نام دیگر = | |||
|لقب =فردوسی ثانی | |||
|بنیانگذار = | |||
| پیشه = | |||
| سال‌های نویسندگی = | |||
|سبک نوشتاری = | |||
|کتاب‌ها =«دیوان اشعار»، «خاورنامه یا خاوران نامه»، «نظم نثر اللّالی» و «دلایل النبوه و نسب نامه» | |||
|مقاله‌ها = | |||
|نمایشنامه‌ها = | |||
|فیلم‌نامه‌ها = | |||
|دیوان اشعار = | |||
|تخلص = | |||
|فیلم ساخته بر اساس اثر= | |||
| همسر = | |||
| شریک زندگی = | |||
| فرزندان = | |||
|تحصیلات = | |||
|دانشگاه = | |||
|حوزه = | |||
|شاگرد = | |||
|استاد = | |||
|علت شهرت = | |||
| تأثیرگذاشته بر = | |||
| تأثیرپذیرفته از = | |||
| وب‌گاه = | |||
|گفتاورد = | |||
|امضا = | |||
}} | |||
==زندگینامه== | |||
شمس الدّین محمّد بن حسام الدّین در حدود ۷۸۲ ه. ق در خوسف قهستان<ref> قهستان: اکنون از نواحی بیرجند است.</ref> زاده شد و در همانجا به تحصیل مقدمات علوم پرداخت. به گفته‌ی مولانا حسامی واعظ در مزار نامه، پدران وی اهل علم و ارشاد بوده و در آن ناحیه به زهد و تقوا شهرت داشته‌اند. از دوران جوانی و چگونگی تحصیلات او اطلاعی در دست نیست، تنها حسامی واعظ گوید که وی نزد امیر سیّدمحمّد شیرازی که از دانشمندان آن روزگار بوده‌است به تحصیل علوم پرداخت و از او «رخصت حدیث» یافته‌است. | |||
وی مردی آزاده و آراسته بود و زندگانی را به زراعت می‌گذرانیده است. <ref>بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان؛ ص | وی مردی آزاده و آراسته بود و زندگانی را به زراعت می‌گذرانیده است.<ref>بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان؛ ص ۲۵۱- ۲۵۴.</ref> وی با آنکه در قصیده‌سرایی بسیار توانا بوده به مدح سلاطین و حکام زمان نپرداخته و قصایدش کلّا در ستایش بزرگان دین و مدح و ثنای خاندان نبوت است. وی در سن ۹۲ سالگی و به سال ۸۷۵ ه. ق در قصبه‌ی خوسف درگذشت و در سال ۹۲۰ ه. ق در زمان حکومت مقصودبیک مهردار، بقعه و صحنی برای او ساختند. | ||
آثار | ==آثار== | ||
*«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1101777&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان اشعار]» شامل قصاید، غزلیات و انواع دیگر نظم. موضوع اشعار او غالبا حمد خداوند، نعت رسول اکرم(ص)، منقبت علی بن ابی طالب(ع) و فرزندان اوست و در قصیده، بسیار به شرح واقعه‌ی کربلا، شهادت حسین بن علی(ع)، قساوت دشمنان اهل بیت و موضوعات مشابه پرداخته‌است. در قصیده‌سرایی از شیوه‌ی سخن‌سرایان بزرگی چون انوری و خاقانی و کمال‌الدّین اسماعیل و ظهیر فاریابی و [[سلمان ساوجی|سلمان ساوجی]] پیروی کرده‌است. | |||
*«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1516298&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author خاورنامه] یا خاوران نامه» منظومه‌ای است به وزن متقارب و به تقلید از شاهنامه‌ی [[فردوسی]] که نظم آن در ۸۳۰ ه. ق به پایان رسیده‌است و موضوع آن شرح غزوات علی بن ابی طالب(ع)، دلاوری‌های او و اصحاب اوست. این منظومه از بهترین نمونه‌های حماسه‌ی دینی است و به سبب سرودن این منظومه او را «فردوسی ثانی» لقب داده‌اند. | |||
*«نظم نثر اللّالی»، ترجمه‌ی منظوم شماری از کلمات قصار حضرت علی (ع) است. | |||
*«دلایل النبوه و نسب نامه»، منظومه‌ای است در ذکر دلایل نبوت پیامبر اکرم که در پی آن نسب نامه‌ی آن حضرت تا حضرت آدم (ع) به نظم درآمده است. <ref> دیوان ابن حسام خوسفی؛ ص ۴۷۴-۵۴۸.</ref> | |||
==اشعار== | |||
===در رثای [[حسین بن على (ع)|امام حسین(ع)]]=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| دلم شکسته و مجروح و مبتلای حسین|طواف کرد شبی گِرد بلای حسین }} | {{ب| دلم شکسته و مجروح و مبتلای [[حسین]]|طواف کرد شبی گِرد بلای حسین }} | ||
{{ب| شکفته نرگس و نسرین و سنبل‌تر، دید|ز چشم و جبهه و جعد گره‌گشای حسین }} | {{ب| شکفته نرگس و نسرین و سنبل‌تر، دید|ز چشم و جبهه و جعد گره‌گشای حسین }} | ||
| خط ۵۲: | خط ۱۰۴: | ||
{{ب| کز آفتاب قیامت، مرا پناهی ده|به زیر سایه‌ی، دامن‌کش لوای حسین <ref>همانجا.</ref> }} | {{ب| کز آفتاب قیامت، مرا پناهی ده|به زیر سایه‌ی، دامن‌کش لوای حسین <ref>همانجا.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۷۸۵-۷۸۶.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
[[رده:ادبیات]] | |||
[[رده:شاعران]] | |||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | |||
[[رده:شاعران متقدم]] | |||
<references />{{شاعران}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۷ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۴۲
محمد بن حسام خوسفی (۷۸۲ ه. ق-۸۷۵ ه. ق) از شاعران معروف شیعی قرن نهم هجری بود.
| محمد بن حسام خوسفی | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | شمس‌الدین محمٌد بن حسام‌الدٌین |
| زادروز | سال ۷۸۲ ه. ق خوسف، قهستان از نواحی بیرجند |
| مرگ | ۸۷۵ ه. ق قصبه خوسف از نواحی بیرجند |
| لقب | فردوسی ثانی |
| کتاب‌ها | «دیوان اشعار»، «خاورنامه یا خاوران نامه»، «نظم نثر اللّالی» و «دلایل النبوه و نسب نامه» |
زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
شمس الدّین محمّد بن حسام الدّین در حدود ۷۸۲ ه. ق در خوسف قهستان[۱] زاده شد و در همانجا به تحصیل مقدمات علوم پرداخت. به گفته‌ی مولانا حسامی واعظ در مزار نامه، پدران وی اهل علم و ارشاد بوده و در آن ناحیه به زهد و تقوا شهرت داشته‌اند. از دوران جوانی و چگونگی تحصیلات او اطلاعی در دست نیست، تنها حسامی واعظ گوید که وی نزد امیر سیّدمحمّد شیرازی که از دانشمندان آن روزگار بوده‌است به تحصیل علوم پرداخت و از او «رخصت حدیث» یافته‌است.
وی مردی آزاده و آراسته بود و زندگانی را به زراعت می‌گذرانیده است.[۲] وی با آنکه در قصیده‌سرایی بسیار توانا بوده به مدح سلاطین و حکام زمان نپرداخته و قصایدش کلّا در ستایش بزرگان دین و مدح و ثنای خاندان نبوت است. وی در سن ۹۲ سالگی و به سال ۸۷۵ ه. ق در قصبه‌ی خوسف درگذشت و در سال ۹۲۰ ه. ق در زمان حکومت مقصودبیک مهردار، بقعه و صحنی برای او ساختند.
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «دیوان اشعار» شامل قصاید، غزلیات و انواع دیگر نظم. موضوع اشعار او غالبا حمد خداوند، نعت رسول اکرم(ص)، منقبت علی بن ابی طالب(ع) و فرزندان اوست و در قصیده، بسیار به شرح واقعه‌ی کربلا، شهادت حسین بن علی(ع)، قساوت دشمنان اهل بیت و موضوعات مشابه پرداخته‌است. در قصیده‌سرایی از شیوه‌ی سخن‌سرایان بزرگی چون انوری و خاقانی و کمال‌الدّین اسماعیل و ظهیر فاریابی و سلمان ساوجی پیروی کرده‌است.
- «خاورنامه یا خاوران نامه» منظومه‌ای است به وزن متقارب و به تقلید از شاهنامه‌ی فردوسی که نظم آن در ۸۳۰ ه. ق به پایان رسیده‌است و موضوع آن شرح غزوات علی بن ابی طالب(ع)، دلاوری‌های او و اصحاب اوست. این منظومه از بهترین نمونه‌های حماسه‌ی دینی است و به سبب سرودن این منظومه او را «فردوسی ثانی» لقب داده‌اند.
- «نظم نثر اللّالی»، ترجمه‌ی منظوم شماری از کلمات قصار حضرت علی (ع) است.
- «دلایل النبوه و نسب نامه»، منظومه‌ای است در ذکر دلایل نبوت پیامبر اکرم که در پی آن نسب نامه‌ی آن حضرت تا حضرت آدم (ع) به نظم درآمده است. [۳]
اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در رثای امام حسین(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]
| دلم شکسته و مجروح و مبتلای حسین | طواف کرد شبی گِرد بلای حسین | |
| شکفته نرگس و نسرین و سنبل‌تر، دید | ز چشم و جبهه و جعد گره‌گشای حسین | |
| طراز طرّه‌ی مشکین عنبر افشانش | خضاب کرد به خون، خصم بی‌وفای حسین | |
| ز حلق تشنه او رسته لاله‌ی سیراب | ز خون که موج زد از جانب قفای حسین | |
| قدر چو واقعه‌ی کربلا مشاهده کرد | ز چشم چشمه‌ی خون راند بر قضای حسین | |
| نشسته بر سر خاکستر آفتاب مقیم | کبود پوش به سوگ از پی عزای حسین | |
| جمال روش خورشید را غبار گرفت | که در غبار نهان شد مه لقای حسین | |
| در آن محل که ز بیداد داد، داده شود | سزای خود ببرد خصم ناسزای حسین | |
| به روز واقعه ای ظالم خداناترس | بیا ببین که چه‌ها کرده‌ای به جای حسین | |
| خدای قاضی و پیغمبر از تو ناخشنود | چگونه می‌دهی انصاف ماجرای حسین | |
| حسین، جان گرامی فدای امّت کرد | سزاست امّت اگر جان کند فدای حسین | |
| به روز محشر ببینی به دست پیغمبر | کلید گنج شفاعت به خون بهای حسین | |
| حسین را تو ندانی خدای می‌داند | کمال منزلت و عزّت و علای حسین | |
| نکاح مادر او زیر سایه‌ی طوبی | ببست با پدرش در ازل، خدای حسین | |
| غبار گرد مناهی به دامنش نرسید | ز عصمت گهر پاک پارسای حسین | |
| سحاب، قطره‌ی باران، حسین سر بخشد | عطای ابر کجا و کجا عطای حسین | |
| اگر رضای خدا و رسول می‌طلبی | متاب روی ارادت تو از رضای حسین | |
| به باغ منقبت آل مصطفی امروز | منم چو بلبل خوشخوان، سخن سرای حسین | |
| خموش ابن حسام این سخن نه لایق تست | ستایش تو کجا و کجا ثنای حسین؟! | |
| مهیمنا، به دعایی که خواند پیغمبر | که یاد کرد درو صفوت و صفای حسین | |
| کز آفتاب قیامت، مرا پناهی ده | به زیر سایه‌ی، دامن‌کش لوای حسین [۴] |