سلطانى کلهر کرمانشاهى: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<br />
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =سلطانى کلهر کرمانشاهى
| نام                    =سلطانى کلهر کرمانشاهى
خط ۴۷: خط ۴۵:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
'''سلطانی کلهر کرمانشاهی''' (زاده 1350 ه.ق در کرمانشاه- درگذشته 1307 ه.ق)<ref>سلطانى بنا به گفتۀ صاحب حدیقه در 1303 وفات یافته...و حال آن‌که مرحوم باقر شاکرى در تذکره مختصر شعراى کرمانشاه 1250 را سال ولادت و 1307 را سال وفات سلطانى دانسته‌اند...»</ref> از شعرا و نویسندگان بنام سده سیزدهم هجرى بود.
'''سلطانی کلهر کرمانشاهی''' (۱۳۵۰ ه. ق- ۱۳۰۷  ه. ق)<ref>سلطانى بنا به گفتۀ صاحب حدیقه در ۱۳۰۳ وفات یافته...و حال آن‌که مرحوم باقر شاکرى در تذکره مختصر شعراى کرمانشاه ۱۲۵۰ را سال ولادت و ۱۳۰۷ را سال وفات سلطانى دانسته‌اند...»</ref> از شعرا و نویسندگان سده سیزدهم هجرى بود.
 
==زندگینامه==
==زندگینامه==


حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.
حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.
==آثار==
==آثار==
سلطانى علاوه بر اشرافى که بر دواوین شعرا، فنون ادبى و دقایقى کلامى داشته، از طبع بسیار توانایى نیز برخوردار بوده و به شیوۀ متقدمین طبع‌آزمایى مى‌کرده و طبعش بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده است. محضر او براى شعراى هم‌عصرش مغتنم و وجودش انجمن‌افروز اهل ادب بوده است و مسلما منظومه‌هاى شیواى عاشورایى او با تأثیرات دامنه‌دارى در شعرایى که با او معاصر بوده‌اند، همراه بوده است.
سلطانى به دیوان شعرا و فنون ادبى اشراف داشته و به شیوه متقدمین شعر می‌سروده‌است اما بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده‌است.


=== آثار منظوم و منثور ===
===آثار منظوم و منثور===


*ضیاء الفرقدین<ref>مثنوى در بحر رمل در حدود 5 هزار بیت در مصیبت سید الشهداء حسین بن على (ع)</ref>
*ضیاءالفرقدین<ref>مثنوى در بحر رمل در حدود ۵ هزار بیت در مصیبت سیدالشهداء حسین بن على(ع)</ref>
*حدیقة الاعجاز<ref>مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على (ع)</ref>
*حدیقةالاعجاز<ref>مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على(ع)</ref>
*هفت اورنگ<ref>مثنوى در بحر خفیف در حدود 5 هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام گور</ref>
*هفت اورنگ<ref>مثنوى در بحر خفیف در حدود ۵ هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام گور</ref>
*قصۀ عجیب و غریب<ref>در داستان هزار و یکشب در حدود 9 هزار بیت در بحر تقارب</ref>
*قصۀ عجیب و غریب<ref>در داستان هزار و یکشب در حدود ۹ هزار بیت در بحر تقارب</ref>
*غزلیات، مثنویات و مراثى
*غزلیات، مثنویات و مراثى
*مثنوى مینوسر<ref>در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب</ref>
*مثنوى مینوسر<ref>در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب</ref>
خط ۶۶: خط ۶۳:
*دیوان قصاید<ref>در حدود بیست و پنج هزار بیت</ref>
*دیوان قصاید<ref>در حدود بیست و پنج هزار بیت</ref>
*گلستان مراد<ref>در مدایح دولتمردان</ref>
*گلستان مراد<ref>در مدایح دولتمردان</ref>
*بحر البکاء<ref>در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على (ع)</ref>
*بحر البکاء<ref>در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على(ع)</ref>
*بدایع الوقایع<ref>در تاریخ وقایع جهان</ref>
*بدایع الوقایع<ref>در تاریخ وقایع جهان</ref>
*طراز البیان<ref>ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان</ref>
*طراز البیان<ref>ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان</ref>
*درّة السلطانیه<ref>در تاریخ آل عثمان</ref>
*درّةالسلطانیه<ref>در تاریخ آل عثمان</ref>
*تصحیح دیوان امیر معزى
*تصحیح دیوان امیر معزى
*مناقب حسامیه<ref>در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان</ref>
*مناقب حسامیه<ref>در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان</ref>
*قصاید سلطانیه<ref>که به سال 1337 ه.ق به چاپ رسیده</ref>
*قصاید سلطانیه<ref>که به سال ۱۳۳۷ ه. ق به چاپ رسیده‌است.</ref>
*نجات الثقلین فى مقتل الحسین
*نجات الثقلین فى مقتل [[حسین|الحسین]]
*مثنوى تمثال البدیع<ref>به وزن مخزن الاسرار</ref>
*مثنوى تمثال‌البدیع<ref>به وزن مخزن الاسرار</ref>
*شکرستان<ref>به وزن حدیقه</ref>
*شکرستان<ref>به وزن حدیقه</ref>
*مثنوى نور الیقین<ref>بر وزن رمل</ref>
*مثنوى نور الیقین<ref>بر وزن رمل</ref>
خط ۸۰: خط ۷۷:
*گنج بادآور<ref>کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى</ref>
*گنج بادآور<ref>کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى</ref>
*کتابى در قواعد قافیه و عروض
*کتابى در قواعد قافیه و عروض
*تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین<ref>''حدیقة الشعراء''، ج اول، ص 800.</ref>
*تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین<ref>حدیقةالشعراء، ج اول، ص ۸۰۰.</ref>
 
===اشعار===


====ترکیب‌بند حسینى در تذکرۀ حدیقة الشعراء====
==اشعار==


===بند اول===
===ترکیب‌بند [[حسینى]] در تذکره حدیقةالشعراء===
{{شعر}}
'''بند اول'''{{شعر}}
{{ب| این منم بنهاده سر در سجده‌گاه راستین | سوده پیشانى به خاک آستان شاه دین }}
{{ب| این منم بنهاده سر در سجده‌گاه راستین | سوده پیشانى به خاک آستان شاه دین }}


خط ۱۰۲: خط ۹۷:
{{ب| این منم کز روزگارم بهره، اقبالى چنان | این منم کز کردگارم یار، توفیقى چنین }}
{{ب| این منم کز روزگارم بهره، اقبالى چنان | این منم کز کردگارم یار، توفیقى چنین }}


{{ب| مورم، اما دست بر ملک سلیمان یافتم | ره چو بر درگاه شاهنشاه ایمان یافتم <ref>''همان''، ج اول، ص 798.</ref> }}
{{ب| مورم، اما دست بر ملک سلیمان یافتم | ره چو بر درگاه شاهنشاه ایمان یافتم <ref>''همان''، ج اول، ص ۷۹۸.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند دوم'''{{شعر}}
 
{{ب| کیست کش روى ضراعت <ref>ضراعت: تضرع کردن و فروتنى نمودن. (فرهنگ معین)</ref> سوى این درگاه نیست؟ | و آن کدامین کس که در کوى تو او را راه نیست؟ }}
===بند دوم===
{{شعر}}
{{ب| کیست کش روى ضراعت <ref>ضراعت: تضرع کردن و فروتنى نمودن.(فرهنگ معین)</ref> سوى این درگاه نیست؟ | و آن کدامین کس که در کوى تو او را راه نیست؟ }}


{{ب| نیست بر روى فقیران بسته هرگز باب تو | باز اگر باب کریمان گاه هست و، گاه نیست }}
{{ب| نیست بر روى فقیران بسته هرگز باب تو | باز اگر باب کریمان گاه هست و، گاه نیست }}
خط ۱۱۳: خط ۱۰۵:
{{ب| شرط بذل نعمت، استحقاق مسکینان بود | ورنه تأخیر و قصورى در عطاى شاه نیست }}
{{ب| شرط بذل نعمت، استحقاق مسکینان بود | ورنه تأخیر و قصورى در عطاى شاه نیست }}


{{ب| هم ازین معنى ز(حافظ) عرضه دارم یک دو بیت | آن‌که در نظمش، کس از امثال و از اشباه نیست: }}
{{ب| هم ازین معنى ز «حافظ» عرضه دارم یک دو بیت | آن‌که در نظمش، کس از امثال و از اشباه نیست: }}


{{ب| «هرچه هست از قامت ناساز بى‌اندام ماست | ورنه تشریف تو بر بالاى کس کوتاه نیست }}
{{ب| «هرچه هست از قامت ناساز بى‌اندام ماست | ورنه تشریف تو بر بالاى کس کوتاه نیست }}
خط ۱۱۹: خط ۱۱۱:
{{ب| هر که خواهد گو بیا و، هر که خواهد گو برو | کبر و نازِ حاجب و دربان درین درگاه نیست» }}
{{ب| هر که خواهد گو بیا و، هر که خواهد گو برو | کبر و نازِ حاجب و دربان درین درگاه نیست» }}


{{ب| طرفه نبود گر به (سلطانى) درین نظم متین | قدسیان عالم بالا سرایند:آفرین <ref>''همان''، ص 798 و 799.</ref> }}
{{ب| طرفه نبود گر به «سلطانى» درین نظم متین | قدسیان عالم بالا سرایند: آفرین <ref>همان، ص ۷۹۸ و ۷۹۹.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


==منابع==
==منابع==


*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 370-373.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج۱، ص ۳۷۰-۳۷۳.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:افراد]]
[[رده:در سده‌های نخستین]]
[[رده:مؤلفین]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۵

سلطانى کلهر کرمانشاهى
نام اصلی حسین قلى خان
زمینهٔ کاری شاعر
زادروز کرمانشاه
پدر و مادر مصطفى قلى خان دیوان بیگى
سبک نوشتاری سبک خراسانى

سلطانی کلهر کرمانشاهی (۱۳۵۰ ه. ق- ۱۳۰۷ ه. ق)[۱] از شعرا و نویسندگان سده سیزدهم هجرى بود.

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سلطانى به دیوان شعرا و فنون ادبى اشراف داشته و به شیوه متقدمین شعر می‌سروده‌است اما بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده‌است.

آثار منظوم و منثور[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • ضیاءالفرقدین[۲]
  • حدیقةالاعجاز[۳]
  • هفت اورنگ[۴]
  • قصۀ عجیب و غریب[۵]
  • غزلیات، مثنویات و مراثى
  • مثنوى مینوسر[۶]
  • لیلى و مجنون[۷]
  • دیوان قصاید[۸]
  • گلستان مراد[۹]
  • بحر البکاء[۱۰]
  • بدایع الوقایع[۱۱]
  • طراز البیان[۱۲]
  • درّةالسلطانیه[۱۳]
  • تصحیح دیوان امیر معزى
  • مناقب حسامیه[۱۴]
  • قصاید سلطانیه[۱۵]
  • نجات الثقلین فى مقتل الحسین
  • مثنوى تمثال‌البدیع[۱۶]
  • شکرستان[۱۷]
  • مثنوى نور الیقین[۱۸]
  • رسالۀ باغستان[۱۹]
  • گنج بادآور[۲۰]
  • کتابى در قواعد قافیه و عروض
  • تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین[۲۱]

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ترکیب‌بند حسینى در تذکره حدیقةالشعراء[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بند اول

این منم بنهاده سر در سجده‌گاه راستین سوده پیشانى به خاک آستان شاه دین
این منم چون آسمان خم کرده پشت بندگى در حریمى کآسمان از حرمتش بوسد زمین
این منم با زائران، گرد ضریحى در طواف کش بود برتر شکوه از کرسى و عرش برین
این منم بهر زیارت در مقام قرب دوست با گروه قدسیان عالم بالا، قرین
این منم کز فخر بر نه گنبد چرخم عروج در رواق عرش طاق سبط خیر المرسلین
این منم در منزلت انباز با روح القدس این منم در مرتبت همراز با روح الامین
این منم کز روزگارم بهره، اقبالى چنان این منم کز کردگارم یار، توفیقى چنین
مورم، اما دست بر ملک سلیمان یافتم ره چو بر درگاه شاهنشاه ایمان یافتم [۲۲]

بند دوم

کیست کش روى ضراعت [۲۳] سوى این درگاه نیست؟ و آن کدامین کس که در کوى تو او را راه نیست؟
نیست بر روى فقیران بسته هرگز باب تو باز اگر باب کریمان گاه هست و، گاه نیست
شرط بذل نعمت، استحقاق مسکینان بود ورنه تأخیر و قصورى در عطاى شاه نیست
هم ازین معنى ز «حافظ» عرضه دارم یک دو بیت آن‌که در نظمش، کس از امثال و از اشباه نیست:
«هرچه هست از قامت ناساز بى‌اندام ماست ورنه تشریف تو بر بالاى کس کوتاه نیست
هر که خواهد گو بیا و، هر که خواهد گو برو کبر و نازِ حاجب و دربان درین درگاه نیست»
طرفه نبود گر به «سلطانى» درین نظم متین قدسیان عالم بالا سرایند: آفرین [۲۴]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. سلطانى بنا به گفتۀ صاحب حدیقه در ۱۳۰۳ وفات یافته...و حال آن‌که مرحوم باقر شاکرى در تذکره مختصر شعراى کرمانشاه ۱۲۵۰ را سال ولادت و ۱۳۰۷ را سال وفات سلطانى دانسته‌اند...»
  2. مثنوى در بحر رمل در حدود ۵ هزار بیت در مصیبت سیدالشهداء حسین بن على(ع)
  3. مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على(ع)
  4. مثنوى در بحر خفیف در حدود ۵ هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام گور
  5. در داستان هزار و یکشب در حدود ۹ هزار بیت در بحر تقارب
  6. در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب
  7. به طرز نظامى و امیر خسرو
  8. در حدود بیست و پنج هزار بیت
  9. در مدایح دولتمردان
  10. در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على(ع)
  11. در تاریخ وقایع جهان
  12. ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان
  13. در تاریخ آل عثمان
  14. در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان
  15. که به سال ۱۳۳۷ ه. ق به چاپ رسیده‌است.
  16. به وزن مخزن الاسرار
  17. به وزن حدیقه
  18. بر وزن رمل
  19. به شیوۀ گلستان
  20. کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى
  21. حدیقةالشعراء، ج اول، ص ۸۰۰.
  22. همان، ج اول، ص ۷۹۸.
  23. ضراعت: تضرع کردن و فروتنى نمودن. (فرهنگ معین)
  24. همان، ص ۷۹۸ و ۷۹۹.