پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا پایان دوره قاجار در تهران
| تعزیه و تعزیه خوانی
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | عنایت‌الله شهیدی |
| به کوشش | علمی علی بلوکباشی |
| ناشر | دفتر پژوهش‌های فرهنگی با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | 1380 |
| چاپ | اول |
| تعداد صفحات | 838 |
| قطع | وزیری. تصویر، سند |
پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا پایان دوره قاجار در تهران کتابی است درباه‌ی تعزیه (نمایش آئینی مذهبی بر اساس واقعۀ کربلا و شهادت امامان و دیگر وقایع مذهبی و قصه‌ها و داستان‌های تاریخی و اساطیری و عامیانه) که توسط عنایت‌الله شهیدی نوشته شده و با همکاری و ویرایش و نظارت علمی علی بلوکباشی انجام شده است.
درباره کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب حاضر، که به عنوان پژوهشی فرهنگی برگزیدهٔ سال 1379 معرفی شده، مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ تعزیه است و بر همهٔ کتاب‌هایی که تاکنون دراین‌باره نوشته‌اند، رجحان دارد. نویسندهٔ کتاب، که از کودکی در مجالس تعزیه حضور داشته، این کتاب را در طی نه سال، با همکاری یکی از بزرگترین متخصّصان فرهنگ عامه، فراهم آورده است. این پژوهش، کتابخانه‌ای-میدانی است و نویسنده علاوه بر استناد به دیده‌ها و شنیده‌ها و تجربه‌های خود، از متون دست اول تعزیه‌ها و کتاب‌ها و مقاله‌ها استفاده کرده است. وی عهده‌دار نقد تعزیه‌ها و بررسی خرافات و تحریفات در آن‌ها نشده و چنین کاری را بیرون از وظیفهٔ خود دانسته است. دربارهٔ محدودهٔ این پژوهش در پیش‌گفتار آن می‌خوانیم: «در این کتاب موضوع‌های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و ادبی تعزیه و تعزیه‌خوانی در ایران به طور اعم و تعزیه و تعزیه‌خوانی در حوزهٔ جغرافیایی-فرهنگی تهران و نواحی پیرامون آن به طور اخص، به بحث و گفتگو گذاشته شده است. در مواقع و موارد لازم نیز به مسائل و موضوع‌های مربوط به تعزیه‌خوانی در بعضی از شهرها و روستاهای ایران اشاره شده است» (ص 19).
ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب مزبور شامل مقدمه‌ای است با عنوان «تعزیه‌خوانی : حدیث قدسی مصائب در نمایشی آیینی»، از علی بلوکباشی، که به صورت مستقل نیز منتشر شده (چاپ اول: تهران انتشارات امیرکبیر، 1383)، و سیزده بخش دارد.
بخش های کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در بخش اول و دوم از تعزیه‌خوانی در دورهٔ پیش و پس از قاجار سخن رفته و شامل مباحثی دربارهٔ پیدایی و پیشینهٔ تعزیه و سیر تحول آن و انواع تعزیه‌خوانی و منتقدان آن است.
بخش سوم و چهارم به تعزیه‌خوانی‌های دورهٔ قاجار در تهران و شکل‌ها و مکان‌های آن اختصاص دارد.
بخش پنجم و ششم دربارهٔ اقسام تعزیه و مجالس آن و تعزیه‌خوانان و گردانندگان آن است.
بخش هفتم و هشتم از لباس تعزیه و اسباب آن و موسیقی آن سخن رفته است.
بخش نهم تا یازدهم ویژهٔ منابع ادبی تعزیه‌نامه‌ها و زبان و ادبیات تعزیه و شیوهٔ گفتار در تعزیه‌خوانی است.
بخش دوازدهم به امثال تعزیه و بخش سیزدهم به شرح‌حال اجراکنندگان آن اختصاص دارد.
بخش سیزدهم ، که به ارزش آن افزوده، شصت تصویر دربارهٔ تعزیه است.
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 223-224.