checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
یغماى جندقى: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | '''یغمای جندقی''' (۱۱۹۶ ه. ق- ۱۲۷۶ ه. ق) از شاعران مرثیه سرای ایرانی در قرن سیزدهم است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام =یغمای جندقی | | نام =یغمای جندقی | ||
| تصویر =Yaghma jandaghi.jpg | | تصویر =Yaghma jandaghi.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی =میرزا | | نام اصلی =میرزا ابوالحسن جندقى | ||
| زمینه فعالیت =شاعر | | زمینه فعالیت =شاعر | ||
| ملیت =ایرانی | | ملیت =ایرانی | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = ۱۱۹۶ ه. ق | ||
| محل تولد =دهکده خوربیابانک از توابع جندق | | محل تولد =دهکده خوربیابانک از توابع جندق | ||
| والدین =حاجى ابراهیم | | والدین =حاجى ابراهیم | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ = ۱۲۷۶ ه. ق | ||
| محل مرگ =خوربیابانک | | محل مرگ =خوربیابانک | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
| مدفن =بقعه گلین امامزاده داود | | مدفن =بقعه گلین امامزاده داود | ||
|در زمان حکومت = | |در زمان حکومت =محمدشاه قاجار | ||
|اتفاقات مهم = | |اتفاقات مهم = | ||
| نام دیگر = | | نام دیگر = | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
میرزا | میرزا ابوالحسن جندقی متخلص به «یغما» فرزند حاجی ابراهیم، در دهکده خور بیابانک از توابع جندق به دنیا آمد. وی جوانی خود را در سمت منشی‌گری فرمانروای جندق (امیر اسماعیل خان) و حاکم سمنان و دامغان (سردار ذوالفقار خان) سپری کرد، ولی پس از مدتی عازم تهران شد. جندقی به دربار محمدشاه قاجار (۱۲۲۲ ه. ق-۱۲۶۴ ه. ق) راه یافت و مورد عنایت بسیار قرار گرفت.<ref>دویست سخنور،ص ۴۹۱ و ۴۹۲.</ref> یغمای جندقی از جمله شاعرانی است که در اشعارش به مدح شاه و درباریان نپرداخته است. | ||
وی سرانجام در ۱۲۷۶ ه. ق در جندق دار فانی را وداع گفت. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
*غزلیات جدیده | *غزلیات جدیده | ||
*قصابیه | *قصابیه | ||
*سرداریه | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1073919&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author سرداریه] | ||
*احمدا | *احمدا | ||
* | *خلاصةالافتضاح | ||
* | *صکوک‌الدلیل | ||
*مراثى | *مراثى | ||
*ترجیعات | *ترجیعات | ||
*قطعات | *قطعات | ||
*رباعیات و انابت‌نامه<ref>همان،ص | *رباعیات و انابت‌نامه<ref>همان،ص ۳۷.</ref> | ||
== اشعار == | |||
===غزل عاشورایی=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|زهى از دست سوگت چاک تا دامن گریبان‌ها|ز آب دیده از سوداى لعلت دجله، دامانها}} | {{ب|زهى از دست سوگت چاک تا دامن گریبان‌ها|ز آب دیده از سوداى لعلت دجله، دامانها}} | ||
| خط ۷۹: | خط ۸۲: | ||
{{ب|دریغ! آموختم تا نکته‌هاى رزم جانبازى|ز جانبازان کویت باز پس ماندم به میدان‌ها}} | {{ب|دریغ! آموختم تا نکته‌هاى رزم جانبازى|ز جانبازان کویت باز پس ماندم به میدان‌ها}} | ||
{{ب|به تاب از رشگ آنانم که در خمخانه عهدت|ز خون پیمانه‌ها خوردند و نشکستند پیمان‌ها}} | {{ب|به تاب از رشگ آنانم که در خمخانه عهدت|ز خون پیمانه‌ها خوردند و نشکستند پیمان‌ها}} | ||
{{ب|تو از کجا و با سگانش لاف همچشمى؟|ز سگ تا آدمى فرق است فرق، اى من سگِ آن‌ها<ref>مجموعه آثار یغماى جندقى، جلد اول، ص | {{ب|تو از کجا و با سگانش لاف همچشمى؟|ز سگ تا آدمى فرق است فرق، اى من سگِ آن‌ها<ref>مجموعه آثار یغماى جندقى، جلد اول، ص ۲۷۳ و ۲۷۴.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===غزل مرثیه=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|حریم عصمت، آن گه ناقۀ عریان سوارى‌ها؟!| نگون باد از هَیونِ<ref>شتر تندرو، و در اینجا مجازا به معناى مرکب عنان گسیخته.</ref> چرخ این زرین عمارى‌ها}} | {{ب|حریم عصمت، آن گه ناقۀ عریان سوارى‌ها؟!| نگون باد از هَیونِ<ref>شتر تندرو، و در اینجا مجازا به معناى مرکب عنان گسیخته.</ref> چرخ این زرین عمارى‌ها}} | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۷: | ||
{{ب|یکى بیمار و مسکین، خشت و خاکش بالش و بستر| یکى لخت جگر بر کف، پى بیماردارى‌ها }} | {{ب|یکى بیمار و مسکین، خشت و خاکش بالش و بستر| یکى لخت جگر بر کف، پى بیماردارى‌ها }} | ||
{{ب|نه از تیمار و رنج آن را تمناى تن‌آسایى| نه از آسیبِ بند آن را امید رستگارى‌ها}} | {{ب|نه از تیمار و رنج آن را تمناى تن‌آسایى| نه از آسیبِ بند آن را امید رستگارى‌ها}} | ||
{{ب|گدایان دمشقى را نگر سامان سلطانى!| خداوندان یثرب را شمار زنگبارى‌ها!<ref>همان، ص | {{ب|گدایان دمشقى را نگر سامان سلطانى!| خداوندان یثرب را شمار زنگبارى‌ها!<ref>همان، ص ۲۷۴ و ۲۷۵.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===تضمین غزل سعدی=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|بیش ازین غم هجران تو خون خورد نشاید| اى سفر کرده! سفر کرده چنین دیر نیاید}} | {{ب|بیش ازین غم هجران تو خون خورد نشاید| اى سفر کرده! سفر کرده چنین دیر نیاید}} | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۲۲: | ||
{{ب|آبم آتش نشود گر بدهى خاک به بادم| نکنم از تو فرامُش برى ار نام ز یادم}} | {{ب|آبم آتش نشود گر بدهى خاک به بادم| نکنم از تو فرامُش برى ار نام ز یادم}} | ||
{{م|به خلاف تو نخیزم چو به مهر تو فتادم}} | {{م|به خلاف تو نخیزم چو به مهر تو فتادم}} | ||
{{ب|«دل به سختى بنهادم پس از آن دل به تو دادم| هر که از دوست تحمل نکند عهد نپاید<ref>همان، ص | {{ب|«دل به سختى بنهادم پس از آن دل به تو دادم| هر که از دوست تحمل نکند عهد نپاید<ref>همان، ص ۳۰۰ و ۳۰۱.</ref>»}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===غزل مرثیه=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|درین ماتم خلیل از دیده خون بارید، آزر هم | به داغ این ذبیح اللّه، مسلمان سوخت کافر هم}} | {{ب|درین ماتم خلیل از دیده خون بارید، آزر هم | به داغ این ذبیح اللّه، مسلمان سوخت کافر هم}} | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۷: | ||
{{ب|مکافات این عمل را برنتابد وسعت گیتى| چه جاى وسعت گیتى؟ که بس تنگ است محشر هم}} | {{ب|مکافات این عمل را برنتابد وسعت گیتى| چه جاى وسعت گیتى؟ که بس تنگ است محشر هم}} | ||
{{ب|فلک! آل نبى را جا کجا زیبد به ویرانه |نه آخر غیر این ویرانه بودت جاى دگر هم}} | {{ب|فلک! آل نبى را جا کجا زیبد به ویرانه |نه آخر غیر این ویرانه بودت جاى دگر هم}} | ||
{{ب|ز ابر دیده «یغما»! برق آه ار باز ننشانى| زنى تا چشم برهم خامه خواهد سوخت دفتر هم<ref>همان، ص | {{ب|ز ابر دیده «یغما»! برق آه ار باز ننشانى| زنى تا چشم برهم خامه خواهد سوخت دفتر هم<ref>همان، ص ۳۲۱ و ۳۲۲.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===تضمین غزل سعدی=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|از توام با همه حسرت نه سراغى نه صفایى| بر منت با همه رحمت نه عبورى نه عطایى}} | {{ب|از توام با همه حسرت نه سراغى نه صفایى| بر منت با همه رحمت نه عبورى نه عطایى}} | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۵: | ||
{{ب|جاودان بال و پرم کاش به بند تو بریزد| بو<ref>امید است.</ref> به ما مهر دل صیدپسند تو بخیزد}} | {{ب|جاودان بال و پرم کاش به بند تو بریزد| بو<ref>امید است.</ref> به ما مهر دل صیدپسند تو بخیزد}} | ||
{{م|مرغ «یغما» چه که با دام بلند تو ستیزد}} | {{م|مرغ «یغما» چه که با دام بلند تو ستیزد}} | ||
{{ب|«سعدى آن نیست که هرگز ز کمند تو گریزد| تا بدانست که در قید تو خوشتر ز رهایى<ref>همان.ص 348 و | {{ب|«سعدى آن نیست که هرگز ز کمند تو گریزد| تا بدانست که در قید تو خوشتر ز رهایى<ref>همان.ص 348 و ۳۴۹.</ref>»}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===تضمین غزل سعدی=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|آن‌که با موکب او قافله‌ها دل برود| در رکابش دل دیوانه و عاقل برود }} | {{ب|آن‌که با موکب او قافله‌ها دل برود| در رکابش دل دیوانه و عاقل برود }} | ||
| خط ۱۹۶: | خط ۱۹۹: | ||
{{ب|دولت وصل تو را طالب غیبیم و شهود| همه را در ره سودات زیان مایه سود}} | {{ب|دولت وصل تو را طالب غیبیم و شهود| همه را در ره سودات زیان مایه سود}} | ||
{{م|والى ار مهر نورزد چه ورا حاصل بود؟}} | {{م|والى ار مهر نورزد چه ورا حاصل بود؟}} | ||
{{ب|«سعدى ار عشق نبازد چه کند ملک وجود؟| حیف باشد که همه عمر به باطل برود»<ref>همان، ص 299 و | {{ب|«سعدى ار عشق نبازد چه کند ملک وجود؟| حیف باشد که همه عمر به باطل برود»<ref>همان، ص 299 و ۳۰۰.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===در رثای سید الشهداء=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۲۰۷: | خط ۲۱۰: | ||
{{ب| خلیلی کش فدا زیبد چو اسمعیل صد قربان|دمید از مطلع خنجر هلال عید قربانش }} | {{ب| خلیلی کش فدا زیبد چو اسمعیل صد قربان|دمید از مطلع خنجر هلال عید قربانش }} | ||
{{ب| سکندر<ref>سکندر: معروفست که اسکندر | {{ب| سکندر<ref>سکندر: معروفست که اسکندر ذوالقرنین قصد آب حیات نمود ولی موفق به خوردن آن نشد ولی خضر بر آن آب دست یافت.</ref> حشمتی کاب خضر از خاک ره بردی|به ظلمات عطش در، تیره‌گون شد آب حیوانش }} | ||
{{ب| لب لعلی که در دُرج<ref> در دُرج: کنایه از دهان معشوق.</ref> احمد لب بر آن سودی|شد از الماس پیکان عقد لؤلؤ کان مرجانش }} | {{ب| لب لعلی که در دُرج<ref> در دُرج: کنایه از دهان معشوق.</ref> احمد لب بر آن سودی|شد از الماس پیکان عقد لؤلؤ کان مرجانش }} | ||
| خط ۲۸۰: | خط ۲۸۳: | ||
{{ب| تبم گیرد ز رنج طفل بیماری به ویرانی|چو سر بر خشت حسرت خفته بینم ناتوانی را }} | {{ب| تبم گیرد ز رنج طفل بیماری به ویرانی|چو سر بر خشت حسرت خفته بینم ناتوانی را }} | ||
{{ب| ز اشک دیده‌ی «یغما» به یاد آور درین ماتم|روان سیلاب خون بینی چو بر در آستانی را<ref>اشک خون؛ ص | {{ب| ز اشک دیده‌ی «یغما» به یاد آور درین ماتم|روان سیلاب خون بینی چو بر در آستانی را<ref>اشک خون؛ ص ۹۷- ۹۹.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
| خط ۳۰۶: | خط ۳۰۹: | ||
{{ب| بال و قدرت قاصر و دام گرفتاری بلند، ز این کمند |نای آزادی بلند }} | {{ب| بال و قدرت قاصر و دام گرفتاری بلند، ز این کمند |نای آزادی بلند }} | ||
{{ب| دست فتنه زود خون پای امان اندر حناست، کی رواست؟ |سرنگون گردی فلک<ref>مجموعه آثار یغمای جندقی؛ ج | {{ب| دست فتنه زود خون پای امان اندر حناست، کی رواست؟ |سرنگون گردی فلک<ref>مجموعه آثار یغمای جندقی؛ ج ۱، ص ۲۹۲.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
| خط ۳۱۷: | خط ۳۲۰: | ||
{{ب| صرصر قهر تو در ماریه از آل زیاد| آتشی ریخت که داد }} | {{ب| صرصر قهر تو در ماریه از آل زیاد| آتشی ریخت که داد }} | ||
{{ب| خاک اولاد پیمبر همه بر باد فلک |از تو فریاد فلک<ref>همان؛ ص | {{ب| خاک اولاد پیمبر همه بر باد فلک |از تو فریاد فلک<ref>همان؛ ص ۳۲۶.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
| خط ۳۶۵: | خط ۳۶۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۸۷۴-۸۷۸.]] | ||
*[[کاروان شعر عاشورا| | *[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص275-283.]] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||