۳٬۴۸۸
ویرایش
عباس ابن علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «عباس بن علی بن ابی طالب (ع) و فرزند ام البنین، و برادر و همراه امام حسین (ع) در و...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
«آش عباس علی» یا سفره ابوالفضل قوچانیها نیز در خراسان شهرت خاص دارد. فراهم کردن و خوردن و پخش این آش آدابی دارد که این موارد از ویژگیهای تمثیلی آن است: 1. فراهم کردن مقداری از آرد آش در غروب روز چهارشنبه از راه گدایی از 7 خانه که نام یکی از اعضای هر خانه «عباس» یا «عباسعلی» باشد؛ 2. گذاشتن آرد با آینه و جام آب و قرآن بر روی سفرهای سفید در سراسر شب در اتاقی با چراغ یا شمع فروزان به نیت آمدن حضرت عباس (ع) و گذاشتن نشانه ای از پنجه دست، شمشیر یا تسبیح خود بر آرد و تبرک کردن آن؛ 3. درست کردن 7 کنده | «آش عباس علی» یا سفره ابوالفضل قوچانیها نیز در خراسان شهرت خاص دارد. فراهم کردن و خوردن و پخش این آش آدابی دارد که این موارد از ویژگیهای تمثیلی آن است: 1. فراهم کردن مقداری از آرد آش در غروب روز چهارشنبه از راه گدایی از 7 خانه که نام یکی از اعضای هر خانه «عباس» یا «عباسعلی» باشد؛ 2. گذاشتن آرد با آینه و جام آب و قرآن بر روی سفرهای سفید در سراسر شب در اتاقی با چراغ یا شمع فروزان به نیت آمدن حضرت عباس (ع) و گذاشتن نشانه ای از پنجه دست، شمشیر یا تسبیح خود بر آرد و تبرک کردن آن؛ 3. درست کردن 7 کنده | ||
چانه) خمیر و بریدن چند رشته ضخیم و بلند به نام علم حضرت عباس (ع)؛ 4. خواندن روضه حضرت ابوالفضل (ع) بر سر سفره که تنها زنان دور آن گرد آمده اند؛ 5. نجویدن رشته های آش که نمادی از علم اند به پاس بزرگداشت علم حضرت عباس (ع)؛ 6. فرستادن مقداری آش به خانه پیش نماز مسجد و آخوند محله؛ 7. ریختن ته مانده اش سفره در آب نزدیک ترین قنات برای ماهیها (برای تفصیل، نک: شکورزاده، 55 - 58؛ درباره سفرة ام البنین و سفره ابوالفضل (ع)، نک: همم؛ نیز نک: ه در سفره نذری). | چانه) خمیر و بریدن چند رشته ضخیم و بلند به نام علم حضرت عباس (ع)؛ 4. خواندن روضه حضرت ابوالفضل (ع) بر سر سفره که تنها زنان دور آن گرد آمده اند؛ 5. نجویدن رشته های آش که نمادی از علم اند به پاس بزرگداشت علم حضرت عباس (ع)؛ 6. فرستادن مقداری آش به خانه پیش نماز مسجد و آخوند محله؛ 7. ریختن ته مانده اش سفره در آب نزدیک ترین قنات برای ماهیها (برای تفصیل، نک: شکورزاده، 55 - 58؛ درباره سفرة ام البنین و سفره ابوالفضل (ع)، نک: همم؛ نیز نک: ه در سفره نذری). | ||
برخی برای صاحب فرزند پسر شدن و یا زنده ماندن فرزندان پسر خود به حضرت عباس (ع) توسل می جویند و نذر می کنند که نام آنها را عباس و ابوالفضل بگذارند و آنها را در عزاداریهای محرم سقا کنند. این کودکان را لباس سیاه می پوشانند و مشک کوچک و جامی به دستشان می دهند تا در دسته های سینه زن و زنجیر زن به عزاداران آب بنوشانند. گاهی نیز هم وزن موهای سر کودک طلا نذر ضریح حضرت ابوالفضل (ع) می کنند ماسه، 58 ,48/ | برخی برای صاحب فرزند پسر شدن و یا زنده ماندن فرزندان پسر خود به حضرت عباس (ع) توسل می جویند و نذر می کنند که نام آنها را عباس و ابوالفضل بگذارند و آنها را در عزاداریهای محرم سقا کنند. این کودکان را لباس سیاه می پوشانند و مشک کوچک و جامی به دستشان می دهند تا در دسته های سینه زن و زنجیر زن به عزاداران آب بنوشانند. گاهی نیز هم وزن موهای سر کودک طلا نذر ضریح حضرت ابوالفضل (ع) می کنند (ماسه، 58 ,48/I). | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۶۵: | ||
در ادبیات عامه: حضرت عباس (ع) پیوسته حضوری مقدس و شکوهمند و نقشی سودمند و کارآمد در فرهنگ و ادبیات نوشتاری و گفتاری مذهبی ایران داشته است. این حضور را افزون بر اشعار کتیبه های کاشی کاری اماکن عمومی مذهبی، به ویژه سقاخانه ها در وصف حضرت عباس (ع) درباره برخی از این شعرها، نک: دادمهر، 7- 79؛ شکورزاده، 459-460؛ برای شرح مصیبت او در بحر طویل و شعر، نک: همو، 50-54)، در مرثیه ها و اشعار سینه زنی نیز می توان دید. مثلا مردم در سوگندها به «حضرت عباس(ع)»، «قمربنی هاشم»، «دست بریده حضرت عباس (ع)» و نیز «عباس و کیلی»، سوگند می خورند؛ در روابط روزمره اجتماعی خود و به هنگام گرفتاریها و سختیها او را با این بیان: «یا حضرت عباس به دادم برس!» به یاری خود فرا می خوانند؛ به هنگام نفرین کردن کسی یا در مواقع ستم و بدی دیدن با گفتن :«حضرت عباس کورت کند!»، «حوالهات به حضرت عباس!»، یا «حواله ات به دو دست بریده ابوالفضل»، و «اجرت یا جزایت با سنان ابوالفضل» خود را آرام و امیدوار به انتقام الهی می کنند؛ و به هنگام دعای خیر برای کسی، به خصوص دعای پس از نوشیدن آب یا شربت فی سبیل الله و نذری می گویند: «دست ابوالفضل یا قمر بنی هاشم به همراهت»، یا «اجرت با ابوالفضل» (نک: همایونی، فرهنگ مردم ... ، 297؛ شاملو، 131 | |||
/ 1 ، 417، 473 / 2 ؛ نیز نک: ماسه، 200/1). | |||
لوطیها و داش مشدیهای تهرانی که حضرت عباس (ع) را واجد همه صفات پهلوانی، جوانمردی، مردانگی و ایثارگری و سرمشق زندگی خود می دانسته اند، به هنگام پیمان بستن و قول و وعده دادن، والاترین و استوار ترین سوگندهایشان «قسم به حضرت عباس علمدار دشت کربلا» بود (بلوکباشی، قهوه خانه، 139؛ شهیدی، 651-650). مردم، به ویژه لوطیان، کسی را که هیچ ضربه و بلایی بر او کار گر نمی افتاد و همیشه در زندگی پیروز و سربلند بود، «کمر بسته» ابوالفضل (ع) یا «نظر کرده » او می پنداشتند (شاملو، 4/ 1219). | |||
مآخذ: ابن عنیه، احمد، عمدة الطالب، نجف، 1380ق/ 1961م؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، قاهره، 1368ق/1949م؛ ابوالفضلی، محمد، «مراسم و نشانه های عزاداری ماه محرم در کاشان»، مجموعه مقالات اولین گردهمایی مردم شناسی، تهران، 1371 ش؛ اقتداری، احمد، آثار شهرهای باستانی، تهران، 1348ش؛ التاریوس، آدام، سفرنامه، بخش ایران، ترجمة أحمد بهپور، تهران، 1363ش؛ بر آبادی، احمد و دیگران، مردم شناسی مراسم عزاداری ماه محرم در شهرستان بیرجند، تهران، 1380ش؛ بلوکباشی، علی، «تابوت گردانی»، نشر دانش، تهران، 1378ش، س 16، شم 4؛ همو، «تصویر گری در حوزه هنرهای عامه»، دستها و نقشها، 1376ش، شم5؛ همو، «شمایل نگاری در حوزه هنرهای عامه ایران»، کتاب ماه هنر، تهران، 1379-1380ش، شه 31-32؛ همو، قهوه خانه های ایران، تهران، 1375ش؛ همو، نخل گردانی، تهران، 1380ش؛ دادمهر، منصور، پژوهشی درباره سقاخانه ها و سنگابهای اصفهان، اصفهان، 1378ش؛ دیا، ذکاوتی قراگزلو، علیرضا « تأثیر تصوف بر شعائر عزاداری»، کتاب ماه هنر، تهران، 1380ش، شد 39-40؛ راولینسن، هنری، سفرنامه، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند، تهران، 1362ش؛ ربانی خلخالی، علی، چهره درخشان قمر بنی هاشم ابوالفضل العباس (ع)، قم، 1375 ش؛ رسولی، غلامحسن، پژوهشی در فرهنگ مردم پیرسواران، تهران، 1378 ش؛ رضایی، جمال، بیرجندنامه، به کوشش محمود رفیعی، تهران، 1381ش؛ سالاری، عبدالله، فرهنگ مردم کوهپایه ساوه، تهران، 1379ش؛ سود آور دیبا، لیلا هنر ایرانی با الهام از عقاید دینی و مذهبی، تهران، 1356ش؛ سیف، هادی، نقاشی قهوه خانه، تهران، 1369 ش؛ شادایی، سعید، فرهنگ مردم لرستان، خرم آباد 137 ش؛ شاملو، احمد، کتاب کوچه، حرف الف، تهران، 1361 | |||
1377ش؛ شکورزاده، ابراهیم، عقاید و رسوم مردم خراسان، تهران، 1363 ش؛ شهیدی، عنایت الله و على بلو کباشی، پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی، تهران، 1380ش؛ طبری، تاریخ، فرهنگ، محمدحسین، جامعه شناسی و مردم شناسی شیعیان افغانستان، قم، 1380ش؛ قمی، عباس، تحفة الأحباب، تهران، 1369ق، کاشفی، حسین، روضة الشهداء، به کوشش محمد رمضانی، تهران، 1341ش؛ همو، فتوت نامه سلطانی، به کوشش محمد جعفر محجوب، تهران، 1350ش؛ ماسه، هانری، معتقدات و آداب ایرانی، ترجمه مهدی روشن ضمیر، تبریز، 1355 ش؛ مصطفوی، محمد تقی، آثار تاریخی طهران، به کوشش هاشم محدث، تهران، 1361ش؛ معتمدی، حسین، عزاداری سنتی شیعیان در بیوت علما و حوزه های علمیه و کشورهای جهان، قم، 1378 ش؛ موسوی مقرم، عبدالرزاق، سردار کربلا، حضرت ابوالفضل العباس (ع) ، ترجمة ناصر پاک پرور، تهران، 1411ق، هراتی، محمدمهدی، «علم، تجلی هویت ملی و مذهبی ایرانیان»، کتاب ماه هنر، تهران، 1380ش، شد 140039 همایونی، صادق، تعزیه در ایران، شیراز، 1368ش؛ همو، حسینیة مشیر، تهران، 1371ش؛ همو، فرهنگ مردم سروستان، مشهد، 1371ش؛ نیز | |||
And, M., «The Muharram Observances in Anatolian Turkey, Taziyeh: Ritual and Drama in Iran, ed. P. J. Chelkowski, New York, 1979; Browne, E. G., A Year Amongst the Persians, London, 1950; Carra de Vaux, B., La Scolastique, la théologie et la mystique, la musique, Paris, 1921; Cole, J. R. I, Roots of North Indian Shi'ism in Iran and Iraq, Delhi, 1989; ERE; Godard, A., «L'Imāmzāde Zaid d' Isfahān, Athar-e Iran, Paris, 1937, vol. II (2); Hollister, J. N., The Shi's of India, New Delhi, 1979; Iranica; Massé, H., Croyances et coutumes persanes, Paris, 1938; Sharif, J., Islam in India, London, 1975; Westermarck, E., Pagan Survivals in Mohammedan Civilisation, Amsterdam, 1973. | |||
على بلوکباشی | |||
منبع: | منبع: | ||
https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/28226 | https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/28226 | ||