ویکی حسین:درباره دانشنامه تخصصی امام حسین (ع): تفاوت میان نسخه‌ها

دانشنامه‌های الکترونیکی با اتکا به فناوری پیشرفته‌ای که بر آن بناشده‌اند، امکانات بسیاری را در اختیار می‌گذارند که پیش از این هرگز، دانشنامه‌های چاپی این امکانات را نداشته‌اند. قابلیت‌ها و امکانات دانشنامه‌های اینترنتی عبارت‌اند از:

اطلاعات خام که پس از پردازش در رایانه‌ها به اطلاعات پردازش شده تبدیل می‌شوند، قابلیت انتقال با سرعت بالا را دارند. با وجود اینترنت، انتقال اطلاعات می‌تواند به سهولت هر چه تمام‌تر انجام شود.

جستجو در دانشنامه‌های چاپی به علت ماهیت فیزیکی دانشنامه، فرایندی بسیار هزینه‌بر است اما در دانشنامه‌‌های الکترونیکی بسیاری از این مراحل حذف شده‌اند، یا با حداقل هزینه صورت می‌گیرند. نشر الکترونیکی تعامل مالی موجود بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان اطلاعات را تغییر داده است. هزینۀ انتشار دانشنامۀ الکترونیکی، در قیاس با دانشنامۀ چاپی بسیار پایین است به دلیل حذف فرایند تولید، حمل و توزیع محصولات فیزیکی در مقایسه با انتشار رایگان اطلاعات در بستر وب. جوزف ایسپوسیتو رئیس دانشنامه بریتانیکا معتقد است هزینۀ اصلی تولید دانشنامه‌ها به توزیع آن‌ها مربوط می‌شود و حدود 60 درصد از درآمد دانشنامه به این امر اختصاص می‌یابد.

در دانشنامه‌‌های الکترونیکی با توجه به اینکه به‌روز رسانی به راحتی و در مدت زمان کوتاهی انجام می‌گیرد؛ دانشنامه نویسان فرصت خواهند داشت تا در مقاله‌‌های چاپ شده تعمیق و تأمل بیشتری کنند و آن‌ها را اصلاح و بازبینی ‌کنند.

یکی از مشکلاتی که خوانندگان به ویژه برای خرید کتاب‌‌های مرجع مانند دانشنامه‌ها با آن رو‌به‌رو هستند، دسترسی به آثاری است که همۀ نسخه‌‌های چاپی آن‌ها در بازار نشر به فروش رفته و ناشر به علل مختلف، دیگر اقدام به چاپ‌های جدید آن نکرده است. نشر دانشنامه در محیط وب این فرصت را به ناشران می‌دهد که هیچ‌گاه با مشکل به اتمام رسیدن نسخه‌‌های چاپی روبه‌رو نشوند و خوانندگان همواره بتوانند به دانشنامه دسترسی داشته باشند.  

یکی از موانع اساسی دانشنامه‌‌های چاپی، توزیع و رساندن دانشنامه به دست مخاطبان است؛ اما در دانشنامه‌‌های الکترونیکی این مرحله به راحتی و در کسری از ثانیه انجام می‌شود. علت این موضوع، همان شیوۀ عرضۀ دانشنامه‌‌های الکترونیکی است که با قرار دادن فایل‌های مربوط به نسخۀ جدید دانشنامه توزیع شده است. حال کافی است مخاطب به پایگاه وب دانشنامه متصل شود و صفحات جدید را ببیند.  

در دانشنامه‌‌های الکترونیکی بسیاری از فعالیت‌های روزمرۀ ویراستاری به صورت خودکار قابل انجام است. این مسئله نیاز به کارکنان برای انجام این فعالیت‌ها را کم می‌کند؛ فرایند‌های  نظارت بر تغییرات ایجاد شده در محتوای مدخل‌ها، به‌روز رسانی فهرست موضوعات، ارجاع مداخل به یکدیگر و اطلاع رسانی به شورای علمی درباره تغییرات مداخل از مواردی هستند که می‌توانند الکترونیکی شوند.

با توجه به گستردگی و پیشرفت روزافزون مرز‌های علم و دانش، تهیۀ دانشنامه به وسیلۀ یک فرد و به تنهایی، امکان‌پذیر نیست و اغلب، حاصل کار جمعی است. دانشنامه‌های الکترونیکی با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و امکانات اینترنتی زمینۀ لازم را فراهم آورده است.

در دانشنامه‌‌های الکترونیکی، با بهره‌گیری از فنون جست‌وجوی الکترونیکی امکان جست‌وجوی هر واژه، یا هر رشته از حروف یا چند کلمه با آرایش‌های متفاوت، وجود دارد.

یکی از مشکلاتی که ممکن است کتابخانه‌ها و ناشران دانشنامه‌های چاپی با آن روبرو شوند، انبار کردن دانشنامه‌ها قبل از توزیع و نگهداری نسخه‌‌های اضافی است. نشر دانشنامه در قالب الکترونیکی نیاز به فضای فیزیکی برای انبار کردن دانشنامه ندارد؛ زیرا همۀ اطلاعات در قالب دیجیتال ذخیره می‌شوند؛ بنابراین می‌توان این فضای فیزیکی را برای اهداف دیگر به کار گرفت. علاوه بر این، اگر محیط نگهداری دانشنامه‌ها، شرایط مناسبی از نظر رطوبت، گرما، نور نداشته باشد، نسخه‌‌های چاپی به مرور زمان، آسیب خواهند دید ولی کیفیت اطلاعات دیجیتال، همواره یکسان می‌ماند.