علم گردانی
علم گردانی یا علم کش یا علم برداری به آیین حمل علم در مراسم عزاداری همراه دسته‌های عزاداری حسینی گفته می‌شود.
مفهوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
علم گردانی از رایج ترین آیین‌های عزاداری در ایران است و در اغلب مناطق گونه‌ای از آن با آداب و رسوم مختلف رواج دارد.
نحوه اجرا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در آستانه فرا رسیدن ایام عزاداری، علم طی مراسمی و با تشریفاتی خاص آماده سازی می‌شود. در این مراسم که «علم بندی» یا «علم بندان» نام دارد، تیغه سر علم را به یک چوبی نصب می‌کنند و با پارچه‌های زینتی که معمولا از محل نذورات تامین شده‌اند، آن را می‌آرایند. علم بندی اغلب در مکانهای مذهبی مانند مساجد، امازاده‌ها، تکایا و گاهی هم در منازل شخصی با حضور روحانیون و بزرگان محلی برگزار می‌شود.
با فرا رسیدن ایام عزاداری علم به عنوان نشانه گروه‌ها و دسته‌های عزاداری در پیشاپیش آنها به وسیله افراد معینی حمل می‌شود و عزاداران به دنبال آن راه می‌افتند و سینه زنی یا زنجیرزنی می‌کنند. هنگام حمل علم گاه نوحه‌هایی خاص هم خوانده می‌شود. مانند:
| این علم از کیست که بی صاحب است | صاحب او کشته و یا غایب است |
در مواردی که یک دسته چند علم داشته باشد، ترتیب حرکت علم‌ها تابع قدمت آنها است و علم‌های با قدمت بیشتر در پیشاپیش و علم‌های جدیدتر پشت سر آنها حرکت داده میشوند.
به افراد حامل علم، علم گردان یا علم کش علم بردار یا علم دار گفته می‌شود. از آنجا که علم معمولا وزن بالایی دارد این افراد معمولا از بین جوانان دارای قدرت جسمانی بالا در هر مرحله انتخاب میشوند. در باور عزاداران بلند کردن و حمل علم دارای حرمت و مایه افتخار و مباهات است. برای همین معمولا بین جوانان علم کش بودن رقابت وجود دارد. بعضی افراد هم بر اساس نذری که دارند علم کشی می‌کنند.
با پایان ایام عزا گاه در سیزدهم محرم (سوم شهادت امام حسین(ع)) یا در بیست و هشتم صفر مراسم علم واچینی برگزار می‌شود که در آن طی تشریفاتی اهالی محله پارچه‌ها و دیگران آرایه‌ها و اجزای علم را از آن باز می‌کنند و آنها را به خانه متولی و بانی مراسم عزاداری یا صاحبانشان برمی‌گردانند.