پنجه: تفاوت میان نسخه‌ها

نیروی جادوانه و قدسیانه عدد 5: در فرهنگ و ادبیات دینی و غیردینی ایرانی و اسلامی عدد 5 یک منبع مفهومی و از اعداد نمادینی بوده که ارزش فرهنگی- اجتماعی داشته است. مردم برای عدد 5 توان و خاصیت جادویی اثرگذار می‌پنداشته، و آن را در گاه شماری سالنماها، زندگی روزانه و حیات معنوی- دینی برجسته و مقدس و همچون افسون ضد شر و چشم بد (ه م) به شمار می‌آورده‌اند. نقش و اهمیت مفهومی نمادین عدد 5 در فرهنگ ایران و دین مزدیسنا در این شاخصه‌ها آشکار می‌شود: 5 روز بودن هریک از گاهنبارهای ششگانه سال و برپا کردن جشن در روز پنجم هرگاهنبار؛ افزودن 5 روز به پایان آخرین ماه از ماه‌های 30 روزه سال به نام «پنجه» یا «پنجک» (پنجه دزدیده = خمسه مسترقه)<ref>کریستن سن، 479/2.</ref>؛ برگزاری مراسم یادآوری مردگان در ایام پنجه<ref>بلوکباشی، نوروز...، 64.</ref>؛ تفأل زدن به هریک از روز‌های پنجه (در مازندران «پیتک» یا «پتک») در اونما (آبان ماه)، آخرین ماه سال طبری، و پیش بینی کردن وضعیت کشاورزی در 5 ماه آغاز سال<ref>همان، 49.</ref>؛ به حکومت برگزیدن میرنوروزی (ه م) یا پادشاه نوروزی در 5 روز پنجه و فرمانروایی 5 روزه او: «سخن در پرده می‌گویم، چو گل از غنچه بیرون آی/ که بیش از 5 روزی نیست، حکم میرنوروزی»!<ref>همان، 41؛ حافظ، 317.</ref>؛ نوشتن افسون رماندن زهر جانوران گزنده

در فاصله دو طلوع فجر و شمس در روز 5 اسفند (روز اسفندارمذ از ماه اسفندارمذ).<ref>نک: بیرونی، الآثار.... 229، التفهیم، 259-260؛ نیز تفضلی،178، 179.</ref> پیوند و رابطه عدد 5 با ارکان دین و احکام الهی و شخصیت‌های مقدس دینی در فرهنگ اسلامی، مانند 5 ستون دین: 5 گاه نماز روزانه<ref>188/ ER, VI.</ref>: 5 رکن حج نزد شافعی<ref>آنندراج، 0933/2 برای آگاهی بیشتر درباره این 5 رکن، نک: شیخ الاسلام، 136-138، 124-140.</ref>: 5 پیامبر اولوالعزم؛ پنج تن آل عبا(ع) یا «خمسه طیبه»؛ و 5 قدیس بزرگ: بهاء الحق مولتانی، رکن عالم لکھنویی، شمس تبریزی مولتانی، مخدوم جهانیا جهانگشت اوچه و فریدالدین «شکر گنج» پتن در فرهنگ شبه قاره هند.<ref>252/ EI 2, VIII.</ref>