۳٬۴۸۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام =وفائى شوشترى | | نام =وفائى شوشترى | ||
خط ۶: | خط ۵: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی =ملا فتح اللّه | | نام اصلی =ملا فتح اللّه | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = شعر آیینی | ||
| ملیت = | | ملیت =ایرانی | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
| محل تولد = | | محل تولد = | ||
| والدین = | | والدین =ملا حسن | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ =1303 ه.ق | ||
| محل مرگ = | | محل مرگ =نجف | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
| مدفن = | | مدفن = حرم امام علی (ع) | ||
|در زمان حکومت = | |در زمان حکومت = | ||
|اتفاقات مهم = | |اتفاقات مهم = | ||
خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''وفائی شوشتری''' (درگذشته 1303 ه.ق در نجف) از علما و عرفاى باتقوا و از چهرههاى ممتاز و شاخص شعر آیینى در سده سیزدهم هجرى بود. | |||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
ملا فتح اللّه متخلص به «وفایى» فرزند ملاحسن، از علما و عرفاى باتقواى سدۀ سیزدهم هجرى بود. پدرش از علماى بنام زمانۀ خود بوده و با مرحوم حاج شیخ جعفر شوشترى معاصر و معاشر بوده است. نیاى بزرگوارش ملا رحیم شوشترى نیز از علماى مورد احترام عصر خود به شمار مىرفته. او به زیارت بیت اللّه الحرام و مدینۀ منوره و ائمۀ بقیع (ع) نایل آمده و خدمت بسیارى از بزرگان عرفا و فقرا رسیده و از محضر مبارکشان کسب فیض نموده و سرانجام خود شاگردانى شایسته و دانشمند تربیت کرده است. وفائى شوشترى با این که از اجلۀ عرفا و علماى زمان خود بوده و به دقایق و ظرایف فقر و عرفان آگاهى کامل داشته است، اما به مصداق «العلم حجاب الاکبر» هرگز به معلومات ظاهرى توجه نداشته و تنها به دوستى و محبت مولى الموحدین امیر المؤمنین و اولاد معصومین آن حضرت سلام اللّه علیهم اجمعین مباهات مىنموده است. | |||
در | ==آثار== | ||
وفائى شوشترى طبع بسیار توانا و وقادى داشته و در انواع اوزان عروضى خصوصا اوزان مطنطن و دامنهدار آثار بسیار پرشور و بدیعى را به گنجینۀ شعر آیینى در زبان فارسى افزوده که جلوههاى معرفتى در آنها موج مىزند. وى در سبک عراقى و به سبک بزرگان سخن پارسى طبعآزمایى کرده و این شیوۀ بیانى را براى به تصویر کشیدن مفاهیمى که در ذهن خود داشته برگزیده است. مرحوم وفائى شوشترى داراى آثار ماتمى پرشورى در انواع قالبهاى شعرى است و ترکیب 23 بندى او نیز در میان مراثى منظوم وى داراى منزلت خاصى مىباشد. وى در اشعار خود از صنعت مبالغه فراوان بهره برده است. مثنوى عاشورایى وى، نمونۀ بارز مبالغه و حتى غلوّ است که نشان از علاقۀ فراوان وى به شهید کربلا دارد. | |||
===تالیفات=== | |||
*دیوان اشعار وفایى شوشترى | |||
*سراج المحتاج در سیر و سلوک | |||
*الجبر و الاختیار | |||
*اطباق الذهب | |||
*شهاب ثاقب<ref>در رد صوفیه به امر آیت اللّه حاج شیخ جعفر مجتهد شوشترى</ref> | |||
===اشعار=== | |||
====در حماسۀ شهادت حضرت عباس (ع)==== | |||
== | |||
===در حماسۀ شهادت حضرت عباس (ع)=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۹۴: | خط ۷۹: | ||
{{ب| از بس که هست چابک و چالاک و تند و تیز | شمشیر نارسیده به مغفر، به سر زند! }} | {{ب| از بس که هست چابک و چالاک و تند و تیز | شمشیر نارسیده به مغفر، به سر زند! }} | ||
{{ب| سازد دو نیم پیکر او، بىزیاد و کم | از خشم هر کرا که به سر یا کمر زند | {{ب| سازد دو نیم پیکر او، بىزیاد و کم | از خشم هر کرا که به سر یا کمر زند }} | ||
{{ب| گر یک شرر ز شعلۀ تیغش رسد به خصم | تا روز حشر نعرۀ: هذا السَقَر زند | {{ب| گر یک شرر ز شعلۀ تیغش رسد به خصم | تا روز حشر نعرۀ: هذا السَقَر زند }} | ||
{{ب| ما را زبان به وصف تو قاصر بود، ولى | گنجشک قدر همت خود بال و پر زند }} | {{ب| ما را زبان به وصف تو قاصر بود، ولى | گنجشک قدر همت خود بال و پر زند }} | ||
{{ب| تا شد به مدحت تو | {{ب| تا شد به مدحت تو «وفائى» سخنسراى | نطقش هزار طعنه به قند و شکر زند }} | ||
{{ب| سقا ندیدم و نشنیدم به روزگار | از سوز تشنگى، شررش بر جگر زند <ref> | {{ب| سقا ندیدم و نشنیدم به روزگار | از سوز تشنگى، شررش بر جگر زند <ref>همان، ص 77 و 78.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===در حماسۀ جانبازى حضرت على اکبر(ع)=== | ====در حماسۀ جانبازى حضرت على اکبر (ع)==== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| خواهد اگر به جلوه آن روى منور آورد | آینۀ جمال خورشید، مکدّر آورد }} | {{ب| خواهد اگر به جلوه آن روى منور آورد | آینۀ جمال خورشید، مکدّر آورد }} | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۰۸: | ||
{{ب| الحذر! الحذر! به گردون رسد از نبرد او | بانگ امان و الامان، گوش جهان کر آورد }} | {{ب| الحذر! الحذر! به گردون رسد از نبرد او | بانگ امان و الامان، گوش جهان کر آورد }} | ||
{{ب| العجل! العجل! ز تیغش به قتال دشمنان | قابض روح را در آن مرحله مضطر آورد | {{ب| العجل! العجل! ز تیغش به قتال دشمنان | قابض روح را در آن مرحله مضطر آورد }} | ||
{{ب| در صف کارزار با شوکت و سطوت نبى | بر همه ظاهر و عیان صولت حیدر آورد }} | {{ب| در صف کارزار با شوکت و سطوت نبى | بر همه ظاهر و عیان صولت حیدر آورد }} | ||
خط ۱۳۱: | خط ۱۱۶: | ||
{{ب| بهر طراز نیزه مىخواست که بر سر سنان | کاکل غرقه خون و، آن جعد معنبر آورد }} | {{ب| بهر طراز نیزه مىخواست که بر سر سنان | کاکل غرقه خون و، آن جعد معنبر آورد }} | ||
{{ب| خواهد اگر رقم کند قصۀ تشنه کامىاش | کلک | {{ب| خواهد اگر رقم کند قصۀ تشنه کامىاش | کلک «وفائی» از غمش شعلۀ آذر آورد <ref>همان، ص 78 و 79.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
====ترکیببند عاشورایى==== | |||
'''قسمت اول''' | |||
قسمت اول | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| در کربلا چو محشر کبرى شد آشکار | گشتند دوزخى و بهشتى به هم دچار }} | {{ب| در کربلا چو محشر کبرى شد آشکار | گشتند دوزخى و بهشتى به هم دچار }} | ||
خط ۱۴۷: | خط ۱۳۰: | ||
{{ب| آن ساقیان کوثر و آن شافعان حشر | گشتند تشنه، طعمۀ شمشیر آبدار }} | {{ب| آن ساقیان کوثر و آن شافعان حشر | گشتند تشنه، طعمۀ شمشیر آبدار }} | ||
{{ب| آتش به خیمهگاه زدند، این روا نبود | کز دوزخى به کاخ بهشتى فتد شرار | {{ب| آتش به خیمهگاه زدند، این روا نبود | کز دوزخى به کاخ بهشتى فتد شرار }} | ||
{{ب| زینب چو دید پیکر صد پارۀ حسین | غلتان به خاک ماریه با قلب داغدار | {{ب| زینب چو دید پیکر صد پارۀ حسین | غلتان به خاک ماریه با قلب داغدار }} | ||
{{ب| از سوز دل به آن تن بىسر خطاب کرد | نوعى، که زد به خرمن هفت آسمان شرار }} | {{ب| از سوز دل به آن تن بىسر خطاب کرد | نوعى، که زد به خرمن هفت آسمان شرار }} | ||
{{ب| گفتا: تویى برادر زینب، تویى حسین؟! | آیا تویى که از تو مرا بود اعتبار؟ | {{ب| گفتا: تویى برادر زینب، تویى حسین؟! | آیا تویى که از تو مرا بود اعتبار؟ }} | ||
{{ب| پس روى خویش سوى نجف کرد و، باز گفت | کاى باب تاجدار من!اى شیر کردگار! }} | {{ب| پس روى خویش سوى نجف کرد و، باز گفت | کاى باب تاجدار من! اى شیر کردگار! }} | ||
{{ب| آخر مگر نه ما همه، ذریۀ توایم | در چنگ خصم همچو اسیران زنگبار؟ }} | {{ب| آخر مگر نه ما همه، ذریۀ توایم | در چنگ خصم همچو اسیران زنگبار؟ }} | ||
خط ۱۶۳: | خط ۱۴۶: | ||
{{ب| یک دم بزن به قایمۀ ذو الفقار دست | برکش پى تلافى، ازین قوم دون دمار }} | {{ب| یک دم بزن به قایمۀ ذو الفقار دست | برکش پى تلافى، ازین قوم دون دمار }} | ||
{{ب| در نظم و نثر مرثیهات گر مدد کنند | مزدت همین بس است | {{ب| در نظم و نثر مرثیهات گر مدد کنند | مزدت همین بس است «وفائى»! به روزگار <ref>این بند، فاقد بیت رابط است. ر ک: همان ، ص 129 و 130.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
قسمت دوم | '''قسمت دوم''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۱۷۷: | خط ۱۶۰: | ||
{{ب| از تاب تشنهکامى اطفال شد چنان | کز تاب، پیچ و تاب به حبل المتین فتاد }} | {{ب| از تاب تشنهکامى اطفال شد چنان | کز تاب، پیچ و تاب به حبل المتین فتاد }} | ||
{{ب| او را چو سنگ کین ز جفا بر جبین زدند | از بهر سجده، | {{ب| او را چو سنگ کین ز جفا بر جبین زدند | از بهر سجده، شکر کنان بر زمین فتاد }} | ||
{{ب| ساکن شد آسمان و، زمین گشت بىسکون | از زین چو بر زمین شه دنیا و دین فتاد | {{ب| ساکن شد آسمان و، زمین گشت بىسکون | از زین چو بر زمین شه دنیا و دین فتاد }} | ||
{{ب| از کینه گشت سر به سر نیزهاش بلند | عریان به خاک آن بدن نازنین فتاد }} | {{ب| از کینه گشت سر به سر نیزهاش بلند | عریان به خاک آن بدن نازنین فتاد }} | ||
{{ب| خاتم برفت از کفش آن سان که جبرییل | برزد فغان: ز دست سلیمان، نگین فتاد | {{ب| خاتم برفت از کفش آن سان که جبرییل | برزد فغان: ز دست سلیمان، نگین فتاد }} | ||
{{ب| یک سر، حریم او چو اسیران زنگبار | هریک چو آفتاب به جمّازهاى سوار <ref> | {{ب| یک سر، حریم او چو اسیران زنگبار | هریک چو آفتاب به جمّازهاى سوار <ref>همان، ص 130.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
قسمت سوم | '''قسمت سوم''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| بر زخمهاى پیکرت ار اشک مرهم است | پس گریه تا به حشر بر آن زخمها، کم است }} | {{ب| بر زخمهاى پیکرت ار اشک مرهم است | پس گریه تا به حشر بر آن زخمها، کم است }} | ||
خط ۲۰۴: | خط ۱۸۷: | ||
{{ب| پیش مصیبت تو، مصیبات روزگار | بر ممکنات، جمله چو دریا و شبنم است }} | {{ب| پیش مصیبت تو، مصیبات روزگار | بر ممکنات، جمله چو دریا و شبنم است }} | ||
{{ب| از بس مصیبت تو عظیم اوفتاده است | نام تو و شکسته دلى هردو با هم است | {{ب| از بس مصیبت تو عظیم اوفتاده است | نام تو و شکسته دلى هردو با هم است }} | ||
{{ب| شادى به ما همین نه محرم حرام کرد | هر مه به یاد روى تو ما را محرم است }} | {{ب| شادى به ما همین نه محرم حرام کرد | هر مه به یاد روى تو ما را محرم است }} | ||
خط ۲۱۲: | خط ۱۹۵: | ||
{{ب| هر جا که ماتمت بود، آنجا بهشت ماست | جایى که نیست ماتمت، آنجا جهنم است }} | {{ب| هر جا که ماتمت بود، آنجا بهشت ماست | جایى که نیست ماتمت، آنجا جهنم است }} | ||
{{ب| عهدى که با تو بسته | {{ب| عهدى که با تو بسته «وفایی» به عهد خویش | صد شکر کز وفاى تو آن عهد، محکم است }} | ||
{{ب| بر عهدۀ وفاى تو باشد امیدوار | کآیى ز لطف بر سر او، گاه احتضار }} | {{ب| بر عهدۀ وفاى تو باشد امیدوار | کآیى ز لطف بر سر او، گاه احتضار }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
قسمت | '''قسمت چهارم''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| چون شهسوار عشق به دشت بلا رسید | بر وى ز دوست تهنیت و مرحبا رسید }} | {{ب| چون شهسوار عشق به دشت بلا رسید | بر وى ز دوست تهنیت و مرحبا رسید }} | ||
خط ۲۲۹: | خط ۲۱۲: | ||
{{ب| ما خود به عهد، ثابت و بر وعده، صادقیم | با جان شتاب کن که زمان لقا رسید }} | {{ب| ما خود به عهد، ثابت و بر وعده، صادقیم | با جان شتاب کن که زمان لقا رسید }} | ||
{{ب| سبقت گرفت عشق تو چون | {{ب| سبقت گرفت عشق تو چون بر «بدا»ى ما | جان ده به کام دل، که نخواهد «بدا» رسید }} | ||
{{ب| بشکفت غنچۀ دلش از شوق همچو گل | از گلشن وفا چو به وى این ندا رسید }} | {{ب| بشکفت غنچۀ دلش از شوق همچو گل | از گلشن وفا چو به وى این ندا رسید }} | ||
{{ب| خون از زمین به جوش و، به گردون شدى خروش | بر روى خاک تیره چو خون خدا رسید | {{ب| خون از زمین به جوش و، به گردون شدى خروش | بر روى خاک تیره چو خون خدا رسید }} | ||
{{ب| دلهاى اهل بیت در آن سرزمین شکست | چون کشتى نجات به دریاى خون نشست <ref> | {{ب| دلهاى اهل بیت در آن سرزمین شکست | چون کشتى نجات به دریاى خون نشست <ref>همان، ص 135 و 136.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
قسمت پنجم | '''قسمت پنجم''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۲۶۲: | خط ۲۴۵: | ||
{{ب| بوى بهشت از تو رسد بر مشام جان | اى خاک تا به نکهت سیبش قرین شدى }} | {{ب| بوى بهشت از تو رسد بر مشام جان | اى خاک تا به نکهت سیبش قرین شدى }} | ||
{{ب| از عرش چون فتاده به فرش تو گوشوار | زیبد اگر به چرخ زنى چتر افتخار <ref> | {{ب| از عرش چون فتاده به فرش تو گوشوار | زیبد اگر به چرخ زنى چتر افتخار <ref>همان، ص 138.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
قسمت ششم | '''قسمت ششم''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| آن کشتهاى که نیست جزایى براى او | غیر از خداى او که بود | {{ب| آن کشتهاى که نیست جزایى براى او | غیر از خداى او که بود خونبهاى او؟ }} | ||
{{ب| آن کشتهاى که حیدر و زهرا و مصطفى | دارند صبح و شام به جنت عزاى او }} | {{ب| آن کشتهاى که حیدر و زهرا و مصطفى | دارند صبح و شام به جنت عزاى او }} | ||
خط ۲۷۵: | خط ۲۵۸: | ||
{{ب| آن کشتهاى که شمهاى از شرح ماتمش | خواند از براى موسى عمران، خداى او }} | {{ب| آن کشتهاى که شمهاى از شرح ماتمش | خواند از براى موسى عمران، خداى او }} | ||
{{ب| آن کشتهاى که ساخت خداوند کردگار | سر تا به سر جهان همه | {{ب| آن کشتهاى که ساخت خداوند کردگار | سر تا به سر جهان همه ماتمسراى او }} | ||
{{ب| آن کشتۀ جفا که جز او هیچ کشتهاى | هرگز نشد جدا سر او از قفاى او | {{ب| آن کشتۀ جفا که جز او هیچ کشتهاى | هرگز نشد جدا سر او از قفاى او }} | ||
{{ب| از سر چو شد عمامه و، از دوش او ردا | گردید کبریاى خدا، رداى او }} | {{ب| از سر چو شد عمامه و، از دوش او ردا | گردید کبریاى خدا، رداى او }} | ||
{{ب| کاش آن زمان که در ره جانان شد او فدا | جان جهانیان همه مىشد فداى او | {{ب| کاش آن زمان که در ره جانان شد او فدا | جان جهانیان همه مىشد فداى او }} | ||
{{ب| معراج اولش: سر دوش پیمبر است <ref>بندهاى: ششم، دهم، دوازدهم و سیزدهم این ترکیببند عاشورایى داراى اوزان عروضى دیگرند و به نظر مىرسد که اصل این ترکیب، در نوزده بند بوده و بعدا به هنگام چاپ دیوان اشعار وفائى شوشترى این چهار بند را اشتباها جزئى از آن ترکیببند به حساب آوردهاند.</ref> | معراج آخرش:زِ هر اندیشه برتر است }} | {{ب| معراج اولش: سر دوش پیمبر است <ref>بندهاى: ششم، دهم، دوازدهم و سیزدهم این ترکیببند عاشورایى داراى اوزان عروضى دیگرند و به نظر مىرسد که اصل این ترکیب، در نوزده بند بوده و بعدا به هنگام چاپ دیوان اشعار وفائى شوشترى این چهار بند را اشتباها جزئى از آن ترکیببند به حساب آوردهاند.</ref> | معراج آخرش: زِ هر اندیشه برتر است }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | |||
*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج 1، ص 373-379.]] | |||
محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، | |||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
[[رده:شاعران]] | [[رده:شاعران]] | ||
<references /> | |||
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]] | |||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | |||
[[رده:شاعران ایرانی]] |
ویرایش